|
Het militaire verleden van het Gentse Citadelpark
|
Het poortgebouw van Courtine 1-2
Situering van de structuur op plan:
Op onderstaande schets van het originele Citadel werd de nog aanwezige structuur aangeduid: |
 |
Op bovenstaand origineel grondplan van de volledige Citadel werd de lokatie van het nog aanwezige poortgebouw aangeduid. (Plan: Collectie Gents Stadsarchief) |
|
 |
Op het bovenstaande luchtfoto van Gis-Vlaanderen, werd dezelfde lokatie aangeduid met een rode stip om het oriënteren in het huidige park wat te vereenvoudigen. |
 |
 |
Hierboven twee deelplannetjes van de grote plannen met respectievelijk links het plan van het gelijkvloers, rechts het kelderverdiep. Courtine 1-2 was de courtine die de hoofdingang van het fort bevatte. Ze was dan ook afwijkend met de andere courtines van het fort. Standaard waren de courtines 26 meter diep. Deze courtine was minder diep en mat maar 15 meter. Er gaat ook het verhaal dat de achtergevel van deze toegangspoort volledig zou zijn afgebroken en opnieuw opgetrokken en dat de huidige toegangsgebouw hierdoor 11 meter minder diep zou afgewerkt zijn. Dit lijkt mij vrij onwaarschijnlijk gezien de massale slopen die men reeds heeft gedaan aan het fort en het feit dat de restanten die heden nog bestaan, buiten gebruikt te worden als opslagplaats voor de Groendienst, nooit een degelijke nieuwe functie hebben gekregen. Daarbij is het fort reeds in 1871 definitief afgeschreven als van militair nut. Ik zie dan ook niet in waarom men wel de kosten zou maken om dat toegangsgebouw smaller te gaan maken terwijl daar heden geen enkele degelijke reden voor te vinden is waarom ze dat uiteindelijk zouden hebben gedaan.
Doordat dit de hoofdingang was, vindt men enkel in deze courtine ruimtes zoals de Garde de Police (Wachtlokaal van de politie) en de Salle de Police (Politiekamer). Allicht stond de politie (eerder de vroegere Rijkswacht) in voor de bewaking van de toegang van het fort zoals uit de benaming van deze kamers af te leiden. Daardoor heeft men hier ook enkele kamers die letterlijk naar de toenmalige politie verwezen. Alle andere kamers worden gewoon omschreven als kazematten.
|
 |
 |
Twee fraaie oudere zichten op deze originele toegang van het fort. (Foto's: Collectie Gents Stadsarchief) |
|
Men moet heden al vrij goed kijken, wil men dit poortgebouw op het terrein nog terugvinden. Het ligt voor een goed speurend oog beperkt in het zicht vanaf de Charles De Kerkhovelaan. Als men door de toegang van het poortgebouw kijkt, kijkt men uit op de lokatie waar Hall 6 werd afgebroken die origineel was aangebouwd tegen het Feestpaleis.
De Structuur die nog resteert is niet zo geweldig groot. Het bevat enkel
|
|
 |
| nog de toegangspoort (op de originele plannen steeds beschreven als een Poterne), en aan elke kant nog een kazemat. In dit geval zijn de twee bestaande kazematten volgens plan afwijkend met de rest, omdat dit de originele hoofdingang betrof van het fort. Of de structuren binnenin volledig stroken met de plannen, moet ik u nog schuldig blijven omdat ik de binnenkant van de nog aanwezige ruimtes nog niet heb kunnen fotograferen. |
 |
| Het poortgebouw zelf is nog altijd vrij identiek met de oudere foto's die men er kan van vinden. Alleen is het ondertussen vrij beperkt als courtine wegens het zeer beperkt aantal nog aanwezige kamers. |
|
| Juist boven de hoofdingang vindt men nog een originele zegswijze van Hollandse origine. Deze was: "NEMO ME IMPUNE LACESSET, ANNO XI POST PRALEUM AD WATERLOO EXSTRUCTA", vertaald ongeveer neerkomend op "Niemand zal me onbestraft belagen in het 11e jaar na Waterloo". Niet vergeten dat het fort deel uitmaakte van een Nederlands verdedigingsstelsel tegen Frankrijk. Bovenaan het fort, in het driehoekige fronton vindt men nog een door de Belgen aangebrachte leuze "L'UNION FAIT LA FORCE", vertaald "Eendracht maakt macht" . (Foto links: Gents Stadsarchief - Foto rechts: J. De Jonckheere) |
 |
 |
| De twee bovenstaande foto's (Foto rechts: Gents Stadsarchief) tonen ons de rechter kant naast het poortgebouw. Hetgene wel merkwaardig is en zo goed als zeker niet origineel, zijn de grote ramen die hetzelfde formaat blijken te hebben als de schietgaten voor kanonnen die courant in het fort voorkwamen. Deze zijn in elk geval later aangebracht en waren in het originele concept van het fort zo goed als zeker niet voorzien op deze lokatie. Ze zouden ook niet veel nut gehad hebben als schietgaten voor kanon daar ze zouden hebben uitgekeken op een droge gracht met daarachter een hoger gelegen Ravelijn voor de courtine tussen bastion 1 en 2. |
 |
 |
De linker kant van de poort schenkt ons een volledig identiek uitzicht tussen het groen door. (Foto rechts boven: Gents Stadsarchief). De achterkant van het fort geeft wel mogelijkheid tot enkele sfeervolle foto's. Vanaf deze kant ziet men het fort zoals het er uitzag aan de binnenkant van het centrale plein. Men krijgt er een duidelijk herkenbaar beeld van telkens opeenvolgende gelijke structuren van telkens een deur met links en rechts een identiek raam.
|
|
 |
| Om het beeld wat te verduidelijken vindt u hieronder een foto van de achterkant zoals deze nu nog te zien is en een foto van een gelijkaardig poortgebouw uit een courtine. Ik kan u wel niet garanderen dat de oude foto van hetzelfde poortgebouw is. (Oude foto: Collectie André Verbeke) |
Een detail van de beide achterkanten, links en rechts. Zelf stelde ik mij origineel achter deze structuur klassieke rechthoekige kamers voor. Merkwaardig dat men zich de binnenkant moet voorstellen als booggewelvige structuren. Onderaan ziet men ook nog de kelderramen van de kamers in de kelderverdiepen. |
| Aan de binnenkant van het poortgebouw ziet men wel wat aanpassingen. Op de rechter zijmuur (op de foto hiernaast niet zichtbaar) zijn verschillende dichtgemaakte schietgaten voor geweren zichtbaar. De linker (zichtbare) muur toont de sporen van een dichtgemaakt deurgat en eveneens nog een schietgat voor een geweer. (foto's: Collectie Gents Stadsarchief) |
|
 |
Graag had ik bij deze onderstaande diensten willen danken voor het mogelijk maken van deze reportage:
- De diensten Stadsarcheologie en Stadsarchief, beiden gevestigd in "De Zwarte Doos", Dulle Grietlaan 12, 9050 Gentbrugge voor het ter beschikking stellen van de originele kaarten, schetsen en afbeeldingen.
- Mr. Ghislain Mineur voor zijn meer dan deskundige uitleg over het originele Citadel en zijn zeer vlotte samenwerking als het gaat over het beschikbaar stellen van documentatie.
- Mr José Dejonckheere voor zijn eveneens gedreven speurwerk in deze materie.
|
|
