Chronologisch verloop van de 18 daagse veldtocht aan het bruggenhoofd Gent.

Hieronder vindt u een kort overzicht van de 18-daagse veldtocht zoals hij nog verder verliep nadat Bruggenhoofd Gent verlaten was, tot de capitulatie van Belgie op 28 mei 1940.

• De Bouw van Bruggenhoofd Gent.
• De Structuur van Bruggenhoofd Gent.
• Een nadere blik op de technische kant van de bouw van de bunkers.
• Beschrijving van de binnenkant van de bunkers en hun bewapening.
• Camouflage van de bunkers.
• Enkele opmerkingen en tekortkomingen aan dit bruggenhoofd.
• De Achttiendaagse Veldtocht zoals beleefd aan Bruggenhoofd Gent.
  • Bruggenhoofd Gent tot en met 15 mei 1940.
  • Donderdag 16 mei 1940: Aankomst eerste Belgische troepen.
  • Vrijdag 17 mei 1940: Opbouw en organisatie rondom het Bruggenhoofd.
  • Zaterdag 18 mei 1940: Opbouw en organisatie rondom het Bruggenhoofd.
  • Zondag 19 mei 1940: Alle troepen nemen hun posities in.
  • Maandag 20 mei 1940: Eerste dag strijd aan Bruggenhoofd Gent.
  • Dinsdag 21 mei 1940: Tweede dag strijd aan Bruggenhoofd Gent.
  • Woensdag 22 mei 1940: Derde dag strijd aan Bruggenhoofd Gent.
  • Donderdag 23 mei 1940: Het verlaten van Bruggenhoofd Gent.
  • Donderdag 23 mei 1940: De val van Gent.
  • De 18-daagse veldtocht na de val van Bruggenhoofd Gent.
  • Lijst van gesneuvelde Belgische soldaten aan Bruggenhoofd Gent.
  • Lijst van Belgische gesneuvelden tijdens de 18 daagse veldtocht.
  • Lijst van gesneuvelde Duitse soldaten aan Bruggenhoofd Gent.
• Het lot van Bruggenhoofd Gent na drie dagen strijd.

24 mei 1940

Algemeen.

In Frankrijk gaat Calais verloren aan de Duitsers.

Te Namen valt het laatste nog standhoudende fort van Dave.

Voor wat nog resteert van het opnieuw teruggetrokken Belgisch leger begint opnieuw een verbeten strijd aan de Leie. Deze strijd zou nog eens 4 dagen duren en opnieuw veel slachtoffers eisen aan beide zijden van het front. De nieuwe stellingen zijn totaal niet voorzien van vooraf gemaakte stellingen en bunkers zoals Bruggenhoofd Gent. Ook zijn de waterstanden door collosaal gecreëerde overstromingen in het noorden van Frankrijk zeer laag. Omdat de Duitse aanvaller ontzettend veel last heeft van zeer goede gerichte Belgische artilleriebeschietingen, wordt overgegaan op bombardementen en onder vuur nemen van deze stellingen vanuit de lucht. Hier was Duitsland heer en meester. Het Franse en Britse leger hadden nauwelijks nog iets te beteken op dit moment van de oorlog in de lucht.

In de buurt van Kortrijk gaat bij hevige Duitse aanvallen de Leie verloren aan de Duitsers. Voorlopig worden de Duitsers echter wel nog vastgepind op het veroverde stukje terrein aan de overkant van de Leie door hevig verweer en zware Belgische artilleriebeschietingen.

Tussen Menen en Ieper volgt een zeer hevige aanval op onze linies door een nieuwe Duitse Divisie. Het is een poging om de Britse steun af te snijden van het Belgisch leger. Er wordt echter stand gehouden door zeer harde weerstand van de 2e Cavaleriedivisie en de 6e en 10e Infantieriedivisie. De Belgen weten de lijn Ieper-Roeselare in handen te houden.

Gent.

01:00

Het wielrijderseskadron van de 16e Infanteriedivisie verlaat als een van de laatsten Gent. Hierbij hadden zij gans de tijd kleine schermutselingen gehad met Duitse verkenningseenheden. Via een aantal noodbruggen te St Martens Leerne, bereiken zij als een van de laatsten de nieuwe stellingen te Nevele.

03:30

Het wielrijderseskadron van de 18e Infanteriedivisie verlaat als allerlaatste de stad Gent, de laatste bruggen in tweede lijn achter zich opblazend.

06:30

Het aantal krijgsgevangen genomen Belgische soldaten in Gent is ondertussen opgelopen tot meer dan 5000. Volgens Duitse registraties bleek het in hoofdzaak te gaan om soldaten van de 41e, 44e en de 39e Linie (allen 16e Infanteriedivisie). Daarnaast waren er ook heel wat 3e Karabiniers (18e Infanteriedivisie). In kleinere hoeveelheden werden ook groepen van eerder verdwaalde compagnieën vastgesteld van onder andere 1e, 9e, 11e en 17e Linie.

De Duitse troepen van AA25 stellen opnieuw vast dat de Belgische troepen hun stellingen hebben verlaten. Gent was een bezette stad.

15u30

Het aantal Belgische krijgsgevangenen te Gent is ondertussen opgelopen tot rond de 8000 soldaten. Dat dit aantal nog zo sterk gestegen was, had ook veel te zien met de 24e linie die massaal bestond uit aanhangers van het V.N.V. Dit had eerder de Belgische soldaten al opgeroepen onder te duiken en zich over te geven aan de Duitse aanvallers. Voor degenen die zich definitief wouden overgeven aan de Duitsers was dit een ideale mogelijkheid.

Ondanks dit grote aantal krijgsgevangen soldaten werd de Duitse stadscommandatur nog op het matje geroepen. De continue stroom van vluchtelingen in zuidelijke richting vanuit Gent bleef aangroeien. Een van de belangrijkste bronnen hiervan waren allicht duizenden Belgische soldaten die ongemerkt probeerden zich uit de voeten te maken naar huis, weg van de oorlog. Velen hadden over hun legertenue wat gammele burgerkleding aangetrokken om zo te proberen de stad uit te geraken zonder in krijgsgevangenschap te landen. Hadden alle Belgische troepen die te Gent de strijd gestaakt hebben zich overgegeven, het aantal had allicht de 10.000 overschreden.

De Belgische vorst roept nogmaals, ondanks het vluchten van de Britten, zijn troepen op om tot het uiterste weerstand te bieden. België verklaart ook naar zowel de Britse als nog aanwezige Franse troepen, onmogelijk zijn frontmogelijkheden nog te kunnen uitbreiden. Dit omdat hij nu al moet vaststellen dat Britse en Franse troepen alles in het werk stellen om zo veilig mogelijk teruggetrokken te geraken in Duinkerke.

Meer noordelijk wordt de Leie eveneens ondanks zware Belgische tegenstand overschreden in de buurt van Deinze. In de buurt van Vinkt wordt deze doorbraak door een enorm goed georganiseerd verzet van de 1e Ardeense Jagers afgeslagen. De Duitsers worden er tijdelijk ter plaatse vastgezet en teruggeslagen.

Ten noorden van Nevele worden alle Duitse pogingen om het afleidingskanaal (het Schipdonkkanaal) over te steken, door de Belgen afgeslagen.

Opnieuw ontstaat er een bres in de Belgische verdediging omdat het Britse Expedition Force zich ten zuiden van de Leie begint achteruit te trekken. Er worden stellingen ontruimd.

In de nacht van 25 op 26 mei begint men op de spoorlijn Ieper - Roeselare een antitankversperring op te richten door middel van 2000 goederenwagons.

Situatie op de ochtend van 26 mei 1940 uit België - Een officieel overzicht van de gebeurtenissen 1939-1940 - Ministerie van Buitenlandse zaken (1941). - p57.

De Duitse aanvaller is oppermachtig in het luchtruim wat de verdediging van stellingen ontzettend moeilijk maakt. Er vallen vele slachtoffers door bombardementen en beschietingen van stellingen uit de lucht.

Te Balgerhoeke wordt een eerste breuk geslagen in de verdediging van het kanaal van Balgerhoeke. Er wordt een Duitse bres geslagen. Er volgen nog Duitse doorbraken langs de frontlijnen, namelijk te Izegem, Nevele en Ronsele. De 1e divisie Ardeense Jagers weet een aantal van deze bressen te herstellen met zware verliezen tot gevolg. Dit lukt hen te Nevele en Vinkt.

De verdediging van de IJzer was origineel in handen van de 15e Infanteriedivisie. Deze worden afgelost door totaal uitgeputte troepen. Men gaat zelfs hulptroepen (oudere troepen die origineel dienden voor hulptaken aan het hoofdleger) inschakelen. Deze troepen waren vaak zeer slecht tot zelfs origineel niet bewapend. Zij krijgen artilleriesteun met 75 mm kanonnen.

Vanaf 9 uur in de ochtend worden opnieuw zoals in WO I de sluizen opengezet zodanig dat de streek van de IJzer en IJperlee, zij het beperkt, onder water komt te staan. Door de vele overstromingsgebieden die ondertussen reeds in Noord Frankrijk waren gecreëerd waren de waterstanden echter zodanig laag dat ook dit plan maar zeer traag kon uitgevoerd worden. Wel werden de respectievelijke gronden hierdoor totaal onbereidbaar met tanks. Alle bruggen over de IJzer waren voorzien van springladingen om ze in nood in de lucht te laten invliegen.

Het Belgische leger richt een noodkreet aan de Fransen en de Engelsen. De Belgen beschikken over geen reserve-eenheden meer om de op komst zijnde en reeds bestaande bressen te dichten. Ook zijn de troepen te vermoeid om nog een terugtocht tot achter de IJzer aan te kunnen. De Fransen beantwoorden deze noodkreet door hulp te geven door middel van twee zwak gemechaniseerde lichte divisies. De Britten verplaatsen 2 divisies die nog op reserve waren naar de meest noodzakelijke plaatsen.

In de nacht van 26 op 27 mei wordt aan Britse kant reeds een planning opgesteld om de niet meer noodzakelijke eenheden van het British Expedition Force (welke dit ook mogen zijn in een dergelijke situatie, versta dit maar als al uw troepen) terug te trekken in de richting van Dunkerque om daar massaal terug naar Engeland te trekken.

Rond 18 uur komen de berichten binnen dat de Engelsen zich terugtrekken op de lijn Rijsel - Ieper.

Het Groot Hoofdkwartier van het Belgische Leger zal de ochtend nadien verhuizen naar Middelkerke.

Bovenaan: Duitsers bewaken een colonne Belgische krijgsgevangenen. Mogelijks is deze foto van deze regio, voorlopig kan ik hem wel niet koppelen aan de exacte locatie. Midden Links: Gekapituleerde Belgische troepen kruisen een Duitse kolonne. Midden Rechts: een uitgebreide groep Belgische krijgsgevangenen. Onder: Gekapituleerde Belgsiche transmissietroepen. Let onderaan links op de mand met postduiven. (Foto's: Replica)

Ondanks de Belgische capitulatie, blijft ook het fort van Pepinster (Tancremont) weerstand bieden. Dit fort zal pas officieel op 29 mei 1940 de wapens neerleggen aan de Duitse bezetter.

Te Kwatrecht worden opnieuw in een weide Belgische gevangen genomen soldaten samengebracht in een weide. Hier verbleven ze nog een tweetal dagen. Rond 30 of 31 mei gingen ze opnieuw op transport richting Moerbeke waar een groot Duitse krijgsgevangenenkamp was ingericht. Van hieruit zouden ze dan verder getransporteerd worden naar krijgsgevangenenkampen in Duitsland.

Er spelen zich rampzalige scenario's af om Dunkerque zo lang mogelijk uit Duitse handen te houden. De stad zelf wordt hierbij letterlijk tot een ruïne herleid. (Oude foto's: Collectie Nels)

De Britten hadden voor deze terugtrekking van eigen ingesloten troepen letterlijk alles opgeëist dat kon varen. Zo werden vrachtschepen, vissersboten en zelfs het koninklijke schip op de Thames ingezet om ingesloten soldaten opnieuw het kanaal over te zetten.

Bovenste 2 foto's: Replica, de rest, collectie Nels.

Voor Frankrijk betekent deze terugtocht het verder zetten van een 46 dagen durende veldtocht die net zoals de Belgische een opeenvolging zal zijn van steeds maar terugtrekken. De Franse veldtocht zal net zoals de Belgische volledig eindigen op 25 juni 1940 met het afkondigen van een Franse onvoorwaardelijke overgave.