Nederland. Hier hebben de laatse Nederlandste troepen zich ook overgegeven. Enkel Zeeuws-Vlaanderen is als Nederlands grondgebied nog niet in Duitse handen. Dit sluit met onder andere Terneuzen aan bij het gelijknamige kanaal Gent-Terneuzen dat als onderdeel van de Scheldestelling in volle opbouw is voor de komende strijd. Dit stukje Nederland wordt als uiteinde van de reeds beperkt verschoven Belgische Scheldestelling mee verdedigd door de Belgen en uitgewerkt voor de komende strijd. De Scheldestelling was hier dus al gedeeltelijk verlegd op het kanaal Gent-Terneuzen en niet de Schelde omdat deze onder andere nabij Antwerpen al overschreden was door Duitse troepen. Dit gedeelte van Nederland wordt nog verdedigd door Franse troepen. Deze Franse troepen zullen in de nacht van 17 op 18 augustus afgelost worden door de Belgische 1e Grenadiers. Nederlandse troepen zijn er niet meer actief.

Verloop 18-daagse veldtocht. Antwerpen, Brussel en Mechelen vallen volledig in Duitse handen. De Duitsers zijn in het Noorden de Schelde overgestoken en proberen de Dender te bereiken om daar stelling te kunnen nemen. Door de val van Nederland komen de Duitse aanvalstroepen daar vrij voor de poging België via Antwerpen te proberen helpen bezetten.

2 Bijkomende Luikse forten vallen, ditmaal was het de beurt aan Pontisse en Barchon. Te Namen valt het fort van Marchovelette.

(Foto van opnieuw een gevallen Luiks Fort, namelijk dit van Pontisse - Replica)

Het Franse leger krijgt op eigen terrein zware klappen. De Duitsers snijden zich een weg naar de Franse kust waardoor België geïsoleerd dreigt te geraken. De Duitsers zullen in de loop van deze dag naderen tot nabij Rethel en het noordwesten van Montmédy.

Nabij La Ferte maken de Duitsers zich klaar om het zware bolwerk "Ouvrage 505" van de Maginotlinie aan te vallen. Bolwerken als dit waren letterlijk gigantische complexen ondergronds met elkaar verbonden en konden in theorie volledig op zichzelf staan en dagenlang weerstand bieden aan de vijand.

Ouvrage 505, een van de zware bolwerken van de Maginotlinie (Foto: Replica)

Het Belgisch groot hoofdkwartier verhuist nogmaals van Sint Denijs Westrem naar Sint Andries Brugge.

De organisatie van de Scheldestelling verloopt op volle toeren op dit moment.

De 4e ID is nog altijd tewerkgesteld aan TPG om veldstellingen te graven in de zone tussen Munte en Semmerzake.
De 18e ID bevindt zich te Lokeren en trekt door richting Destelbergen en Oostakker.
De 16e ID bevindt zich te Gent sinds 10 mei 1940. Zij dienen zich op te stellen tussen Kwatrecht en Gentbrugge achter de Schelde.
De 9e ID stelt zich op tussen Eke en Gavere (TPG)
De 10e ID stelt zich op tussen Asper en Eine, aansluitend met de Britten.
De 5e ID bevindt zich aan de westkant van Aalst en zal rond 21 uur eveneens doortrekken naar de regio Munte tot Semmerzake (TPG) om daar een gedeelte van de stellingen over te nemen van de 4e ID.
De 2e ID bevindt zich te Gijzegem en zal rond 17u doortrekken naar de zone Kwatrecht tot Gijzenzele (TPG). Dit zijn de eenheden die het tijdens de aankomende tijd heel zwaar te verduren zullen krijgen.
De 11e ID zal een ganse sukkelgang kennen omwille van een nog te gebruiken Franse noodbrug te Audegem die niet voldoende sterk zou zijn geweest voor de zwaardere artilleriestukken en zwaardere voertuigen. Zij zullen pas totaal uitgeput in de loop van 19 mei 1940 aankomen langs het kanaal Gent-Terneuzen nabij Sleidinge.
De 6e ID wordt om 14 uur met vrachtwagens afgezet te Zele en trekt van daaruit te voet verder om zo om 17 uur zijn posities in te nemen ten westen van het kanaal Gent-Terneuzen tussen Zelzate en Sas Van Gent.
De 15e ID wordt met treinen vanuit Temse via Sint Niklaas in reserve geplaatst richting Oostende.
De 1e ID zal in de nacht van 18 op 19 mei 1940 vanuit Temse met de trein via Sint Niklaas doortrekken naar Gent.
De 12e ID verplaatst zich tot achter het afleidingskanaal van de Leie (het Schipdonkkanaal) tussen Zomergem, Oostwinkel en Ursel.
De 13e ID wordt verplaatst naar het kanaal Gent-Terneuzen tussen Zelzate en het veer van Terdonk.
De 17e ID zal maar zeer moeilijk verplaatst geraken wegens problemen om aan de nodige treinwagons te geraken. Zij zullen pas in de loop van de 19e mei vanuit Nieuwkerken Waas vertrekken richting Scheldestelling.
Het Britse Expeditie Leger helpt beperkt mee de Dender tijdelijk te verdedigen samen met de Ardeense Jagers in de regio Aalst. De rest trekt eveneens door naar de Scheldestelling tussen Oudenaarde en Doornik.
De Britten nemen op het uiteinde van hun stellingen ook maatregelen in verband met bijkomende risico's omwille van de zware Duitse doorbraak in Noord Frankrijk.
De 8e ID is ondertussen zijn 21e Linie kwijt die mee afgedwaald zit in Noord Frankrijk. De andere tot deze ID behorende linieregimenten worden in reserve geplaatst nabij Olsene.
Ook de 2e Divisie Ardeense Jagers wordt vanuit Nazareth in reserve geplaatst richting Machelen (bij Deinze)
De 14e ID wordt doorgestuurd naar Diksmuide
De 3e ID blijft gestationeerd nabij Aalter - Bellem

Aan de Dender zal tijdelijk gepoogd worden met onderstaande eenheden de Duitsers hier op te houden om het inrichten van de Scheldestelling mogelijk te maken:

Van Dendermonde tot net voorbij Aalst - 1e Divisie Ardeense Jagers
Vanaf Erembodem werd de verdediging opgenomen door de Britten door middel van de 3th Infanterie Division onder leiding van Generaal Majoor Montgommery. Zij zorgden ervoor dat in de regio tot ongeveer Geraardsbergen alle nog resterende bruggen over de Dender zeker waren opgeblazen. Voor de bovenloop van de Dender kreeg de Britse Genie nog tot 21u deze dag om hetzelfde taak uit te voeren. Op meerdere plaatsen werden met handgranaten ook nog een aantal binnenschepen op de Dender tot zinken gebracht zodat deze zeker niet meer gebruikt zouden kunnen worden als noodbruggen. Ook de sluisdeuren van het sas op de Dender in Aalst werd met benzine in brand gestoken om zo de sluis en bijhorende oversteekplaats te vernietigen.
Vanaf Ath tot Blaton werd de Dender verdedigd door het Franse 1e Armée.
Nabij Maffle aan de Dender stond de 2e Division d'Infanterie Nord Africaine opgesteld.

Antwerpen. Deze dag zal de stad Antwerpen letterlijk ten prooi vallen aan de Duitsers. Voorlopig ontbreekt wel nog de gewenste noodbrug over de Schelde om de troepenverplaatsing in het groot toe te laten.

Duitse troepen zullen in de loop van de nacht ook worden gesitueerd aan de westzijde van de Schelde nabij Antwerpen. Dit komt omdat de grote tunnel wel onbruikbaar is gemaakt maar dit niet is gebeurd (of onvoldoende) met de kleine tunnel. De oorzaak hiervan is tot op heden nog altijd een mysterie.

Duitse troepen trekken nog rond naar een noodbrug over het Albertkanaal nabij Wijnegem. De originele brug ligt op de achtergrond opgeblazen in het Albertkanaal. Zoals je ook hier kan zien, verliepen ook van hun zijde nog heel veel verplaatsingen te voet. Ook bij hen dienden nog zware mitrailleurs als een Maximmitrailleur te voet meegesleurd te worden.(Foto: Boek Mei 1940 - Peter Taghon)

Bruggenhoofd Gent Algemeen. Langs de straten beginnen vrij massaal mensen hun woning te verlaten omdat het er naar uitziet dat zij in het midden van de vuurlinie zullen terechtkomen. Velen slaan met karren, fietsen en alles wat kan rijden op de vlucht voor het komende geweld. De meesten kwamen het aankomende geweld te weten via mond aan mond verhalen, vaak afkomstig van soldaten, radio was nog veel te weinig algemeen verspreid.

Waar de huizen verlaten worden doen zich vrij kort daarna reeds de eerste plunderingen en diefstallen voor. Dit gebeurt vaak door ongure individu's maar eveneens jammer genoeg ook door "Belgische" soldaten.

In de nacht van 18 op 19 mei worden de 2e Infanteriedivisie (5e, 6e Linie en 28e Linie, 2e Artillerie, 12e Bat Genie, 2e Bat TTR (transmissietroepen) en een eskadron Wielrijders) en de 5e infanteriedivisie (1e, 2e en 4e Jagers te Voet, 11e Artillerie, 12e Bat Genie, 5e Bat TTR en een eskadron Wielrijders) verwacht aan Bruggenhoofd Gent. Deze beide divisies zijn nog op de terugtocht van de KW-linie.

's nachts.

Bruggenhoofd Gent Algemeen.

In de loop van de dag zal de 8e Artillerie zijn posities uitwerken om dienst te kunnen doen als artilleriesteun aan het Bruggenhoofd Gent. Er worden artilleriestukken opgesteld aan het Kwenenbos te Schelderode en op Hondelee te Zwijnaarde.

03:30

Aalst. In het Centrum van Aalst ter hoogte van het Werfplein dat al zwaar gehavend was door de luchtaanvallen van 10 mei 1940, wordt nu ook de spoorwegbrug over de Dender opgeblazen.

Enkele algemene zichten op het Werfplein met op de achtergrond de opgeblazen spoorwegbrug. Links onder het actueel zicht anno 2021. (Foto boven en links: Collectie De Veirman - onder links: Replica)

Deze brug werd letterlijk opgeblazen met op de brug nog een aantal treinwagons erboven. Het gevolg is dat deze dus mee de Dender zijn gestort en de ravage alleen dus maar groter werd gemaakt. Hier bestaan ontzettend veel foto's van. Ook ik heb hier maar een selectie van gepubliceerd op deze reportage. Op de achtergrond zie je trouwens de gebouwen langs de Josse Ringoirstraat die ook reeds op 10/05/1940 zwaar beschadigd geraakten bij de luchtaanval. (Oude foto's: Replica)

Bovenstaande foto's tonen hoe de ravage heden zou te zien geweest zijn vanaf het Werfpelin zoals de foto hiernaast werd genomen. We kijken op de foto linksboven vanaf de Frits De Wolfkaai. Rechts is dit vanaf het Werfplein. (Foto links boven: Collectie Beeldbank Aalst - rechts: Collectie Kieckens)

De foto links toont de ravage vanaf de Josse Ringoirlaan. Op de achterkant kijken we in de richting van de toenmalige Glucoserie, heden Tereos en in Aalst altijd gekend geweest als Amylum. De foto rechts is dan letterlijk genomen vanaf de puinen van de brug vanaf de kant van de Werf. Op de achtergrond de gebouwen van De Wolf Cosijns. (Foto links: Collectie Dirk Meert - rechts: Collectie Matthias)

Foto van de ravage van bovenaf waarbij je de treinstellen letterlijk in de Dender ziet liggen. Links het puin van de gebouwen langs de Josse Ringoirlaan (Foto: Collectie Kieckens)

Links nog een detail specifiek van het treinstel dat in de Dender sukkelde. De rechter foto toont dezelfde ravage maar kijkend op het werfplein met op de achtergrond in dit geval zeer goed zichtbaar de maalderij Gheeraerdts. Meer naar rechts de Filature du Canal. (Foto links: Replica)

Door deze zware explosie ontstaan ook een aantal zware branden langs de zuidkant van de Dender, in dus op dat moment door de Ardeense Jagers te verdedigen gebied. Er breekt onder andere opnieuw brand uit in de reeds zwaar beschadigde gebouwen van de Filature du Canal. (zie verhaal op 10/05/1940)

04:30

Aalst. Het opblazen van de Denderbruggen gaat er kort na elkaar door omdat de eerste Duitse verkenners te kortbij aan het geraken zijn. Rond dit tijdstip gaat ook de meer westelijk langs de Vaartstraat gelegen Zwartehoekbrug de lucht in.

We kijken hier op de brug op de huidige Denderstraat met links van ons voor de Dender, de Tragel en aan de overzijde de Pierre Corneliskaai . (Foto links: Replica - Rechts: Google Streetview)

Hierdoor zijn voorlopig enkel nog de Sint-Annabrug nabij het Werfplein en de verderop gelegen Zeebergbrug nog intact over de Dender aanwezig. Deze blijken nog noodzakelijk omdat nog altijd Belgische troepen doorkomen die nog dienen Bruggenhoofd Gent te bereiken.

De laatste eenheden die nog de Dender oversteken te Aalst zijn deze die deel uitmaken van de 5e ID (1e, 2e en 4e Jagers te Voet, 11e Artillerie, 5e Bataljon Genie, 5e Bat TTR en het Eskadron Wielrijdes van de 5e ID). Bij het doortrekken laten dezen als extra beveiliging aan de nog niet opgeblazen Sint Annabrug een T13 achter als extra steun.

Gent. Ook hier komen de berichten door dat de stad zou ontruimd moeten worden. Uiteindelijk blijkt het te gaan over tijdelijke ontruimingen omdat een aantal bruggen preventief al zouden opgeblazen worden.

06:00

Zeekanaal tussen Willebroek en Vilvoorde. Te Humbeek aan de brug over het kanaal is alles klaar voor een massale oversteek van Duitse troepen. De Duitse Aufklärings Abteilung 25 (AA25) steekt rond dit uur in grote getale het kanaal van Willebroek over.

Enkele beelden van hoe de Duitse troepen het Zeekanaal tussen Willebroek en Vilvoorde wisten te kruisen. Bovenaan links zie je Duitse troepen van het 171e Infanterieregiment voor de opgeblazen brug van Tisselt. Merk op dat de schade die bij het opblazen van de bruggen werd gemaakt, enorm was. Ganse wooneenheden zijn totaal mee de lucht ingegaan. Bovenaan rechts zie je waarom binnenschepen door de band door de Belgische Genie werden tot zinken gebracht of minstens aan de bevriende kant getrokken. Hier zie je hoe ze met een dwars gelegd binnenschip en enkele balken een tijdelijke noodbrug werd gemaakt over het kanaal te Vilvoorde. Onderaan zie je 2 foto's van de later aangelegde pontonbrug te Willebroek. (Alle foto's: Boeken Mei 1940 - Peter Taghon)

Karabiniers met onder andere een Chauchatmitrailleur - Foto: Replica

Gent. Het 44e Linieregiment is te Gent aangekomen. Deze Linie moest instaan voor de bescherming van de stad Gent. Het betrok met zijn 1e Bataljon de haven en de voorhaven. Het tweede bataljon had zijn commandopost in de Voorruit en ging langs de Visserij in stelling. Het 3e Bataljon verdedigde de zuidelijke kant van de stad.

06:30

Aalst. De Bataljons van de 5e Linie bereiken de bruggen van de Dender te Aalst op hun terugtocht vanaf Humbeek naar Kwatrecht. Te Gijzegem wordt in samenspraak met de dekking gevende Ardeense Jagers een rustkantonnement opgezet alvorens door te trekken. De 5e Linie moet morgenvoormiddag bruggenhoofd Gent in de ondersector Kwatrecht aflossen van het 11e Linieregiment. Om in geen zelfde scenario terecht te komen dan de dag voordien worden door het 1e Bat van de 5e Linie permanent verkenningen gehouden tussen de Dender en Gijzegem dorp.

Bruggenhoofd Gent - Kwatrecht. De laatste achtergebleven burgers verlaten de streek en vluchten weg van het geweld dat hier zal gaan uitbreken. De meesten proberen indien ze geen directe bestemming kennen te vluchten richting Frankrijk.

Bruggenhoofd Gent - Gijzenzele. De 4e Infanteriedivisie treft alle schikkingen voor de komende strijd. Alle schuilplaatsen worden bezet. Hier en daar krijgen soldaten de toelating om de hangsloten van bepaalde bunkers op de steunlinie open te breken omdat de sleutels ervan onvindbaar blijven.

Scheldestelling - Wetteren. De 1e Cyclisten die de Schelde verdedigden tussen Wetteren en Dendermonde worden rond dit tijdstip doorgestuurd naar het stukje Nederland dat nog in geallieerde handen was, namelijk Zeeuws Vlaanderen. Ze dienen er nog achtergebleven Franse eenheid af te lossen en zo de daar reeds aanwezige 1e Grenadiers mee te versterken. Op hun beurt worden de 1e Cyclisten voor hun taak aan de Schelde tussen Wetteren en Dendermonde afgelost door de 1e Lansiers.

07:00

Gent. Tussen 7 en 9 uur worden gedrukte berichtjes verspreid aan de inwoners van Gent. Dit gebeurde op de Visserij, de Schoolkaai, de omgeving van de Houtdok en aan het kanaal Gent-Terneuzen. De inwoners van Gent die dicht bij bruggen over het water woonden werden aangeraden hun woningen tijdelijk te ontruimen. De bruggen zouden namelijk in de uren nadien opgeblazen worden om de doortocht van de Duitsers te verhinderen.

08:00

Bruggenhoofd Gent - Semmerzake. Een sectie van de 5e Batterij van de 8e Artillerie dient posities in te nemen in de 75 mm kanonbunkers op de Tumulus. Bij hun aankomst om 8u30 wordt echter al vrij snel een groot probleem vastgesteld. Zo blijkt de begroeiing voor deze bunkers zo sterk opgeschoten dat het levensgevaarlijk wordt voor de artilleristen zelf om te vuren vanuit deze bunkers. Er zou werk zijn voor meerdere dagen door genietroepen om de bunkers op een veilige manier bruikbaar te maken. Er wordt (allicht voor beide bunkers) beslist ze niet te gebruiken wegens te gevaarlijk.

Links: binnenzicht in de zware heden overbouwde bunker Se2 - Rechts: oude foto vermoedelijk jaren '50 van de bunker Se3 op de Tumulus (Replica)

09:00

Aan de Dender - Gijzegem. Ook de 28e Linie bereikt het dorp. Ze worden als rustkantonnement doorgestuurd naar het zuidoosten van Schoonaarde.

Vrij kort nadien begint ook de 6e Linie hier binnen te lopen. De verschillende Stafeenheden installeren zich in het klooster te Gijzegem. Het 2e Bat van de 6e Linie trekt naar Hofstade. Het 3e Bat van de 6e Linie trekt naar Mespelare.

Veel burgers bouwden wetende dat het oorlogsgeweld nader kwam in hun achtertuinen sterk geimproviseerde schuilplaatsen. Hier zie je er zo eentje in een tuin in Schoonaarde (Foto's: Replica)

Aan de Dender - Aalst. De eerste Duitse verkenners worden rond dit tijdstip gesitueerd aan de noordoostelijke rand van de stad Aalst, komende uit de richting van Herdersem, Moorsel en Hekelgem. Rond dit tijdstip vallen er in de zone waar ze proberen door te trekken een aantal Duitse projectielen. Dit is in elk geval zo voor de Binnenstraat (Bonnetterie Meersman-Bessems), de Sint Vincentiusstraat en de Albrechtlaan.

Ter hoogte van de Moorselbaan probeert een achtergebleven Belgische Grenadier, Soldaat Jos De Schrijver met zijn Legermotor nog te ontkomen aan de eerste oprukkende Duitsers. Hij was met zijn motor bij zijn terugtocht van het Albertkanaal tot bij hem thuis in Aalst gereden maar werd nu eigenlijk opnieuw verplicht, totaal afgeweken van de rest van zijn eenheid, te vluchten. Hij probeert op de laatste snipper nog te vluchten in de richting van de op dat moment nog niet opgeblazen Sint Annabrug. Hij komt hierbij echter in een vuurgevecht terrecht tussen Duitsers en Engelsen en sneuvelt door een aantal Duitse kogels.

10:00

Aan de Dender. Rond dit tijdstip wordt de opdracht gegeven alle nog resterende bruggen aan de Dender tussen Aalst en Dendermonde definitief op te blazen. Er zullen bij het aankomen van de Duitsers aan de Dender nog Belgische soldaten gevangen genomen worden die niet tijdig de overtocht tot over de Dender wisten te maken.

11:45

Aan de Dender - Aalst. Rond dit tijdstip gaat de wegbrug over de Dender ter hoogte van het reeds zwaar gehavende Werfplein, de Sint Annabrug, de lucht in. Op dit ogenblik was dus enkel de Zeebergbrug nog intact aanwezig. Dit gebeurt op het ogenblik dat letterlijk de eerste Duitsers worden gespot aan de overzijde van de Dender.

Bij dit opblazen van de Sint Annabrug, liep ook de Maalderij Gheeraerdts op de hoek van de Vaartstraat met het Werfplein zware schade op. Dit was niet de eerste keer. De meer intacte foto (links onder), toont u dezelfde maalderij met schade van het opblazen van dezelfde brug in augustus 1914.

Onderaan rechts de situatie na het opblazen van de brug op 18-05-1940. De foto bovenaan toont nog het herenhuis Gheeraerts dat aansloot op de oude maalderij die heden volledig uit het straatbeeld is verdwenen (Bovenaan: Google Streetview - onderaan links: Collectie Allegro - onderaan rechts: Collectie Kieckens)

12:10

Aan de Dender - Aalst. Dit ogenblik gaat ook de laatste Denderbrug, de Zeebergbrug, de lucht in.

Dit zijn 2 oude zichten op de overzijde van de opgeblazen Zeebergbrug. Dit is heden de "De Gheeststraat". Aan de overzijde zie je ook nog de in puin liggende herberg waar op 10 mei 1940 6 burgerdoden vielen bij de zware luchtaanval op de stad Aalst. (Foto boven: Collectie Dirk Meert - links onder: Collectie Kieckens - rechts onder: Google Streetview)

Op deze tegenhangende foto de zijde van de brug bekeken richting brouwerij Zeeberg (kant stadscentrum Aalst). Je merkt zelfs dat in de gevel van de Brasserie Zeeberg gaten gekapt zijn in de gevel. Zo goed als zeker extra gemaakte schietgaten van de hier in bewaking opgestelde Ardeense Jagers. De foto links kijkt op de loop van de Oude Dender. Probleem is ook dat de situatie daar heden ten dage nog amper vergelijkbaar is met toen en het zeer moeilijk te volgen is voor wat men hier aan waterwerken op de foto's ziet. Wat we hier vooraan links overwelfd zien is ook mij onduidelijk. De foto rechts toont alvast vanaf de Afred Nichetstraat (heden niet meer bestaande) een zicht op dezelfde kant van de Dender. Deze weg werd na het slopen van deze oude industriële panden mee opgenomen in de terreinen van Amylum (Tereos). (Foto links: Collectie Dirk Meert - rechts: Collectie Van Der Borght)

Bovenstaande foto links wordt ook wel gekoppeld aan de Zeebergbrug maar is dit niet. Dit is het brugje dat ook op de oude foto zichtbaar is rechts. He was een brug over de Dender om de stoomleiding van de elektriciteitscentrale, en allicht ook nog wel wat andere nutsleidingen, over de Dender te krijgen. Op de oude foto rechts zie je de Zeebergbrug op de achtergrond. Ook die brug werd veiligheidshalve toen mee opgeblazen. Op de schadefoto herken je trouwens op de achtergrond de puinen van de Fabriek De Naeyer. (Foto links: Collectie Lievens - Foto rechts: Replica)

Op hun doortocht richting Aalst ontmoeten Generaal Luitenant Von Briesen (rechtstaande in pantserwagen) van de Duitse 30e Infanteriedivisie en Oberst Nickel (rechts op pantserwagen) van de Duitse 26e Infanteriedivisie, elkaar in Asse Ter Heide op de steenweg naar Aalst. De locatie is ook amper heden nog herkenbaar. Op de oude foto van Google Streetview uit 2009 (bovenaan rechts) valt het gebouw met de 2 schouwen op de oude foto links (Boek Mei 1940 - Peter Taghon) nog te herkennen. Op elk later streetview beeld zoals deze Google Streetview van 2022 (rechtsonder) is ook dat laatste aangrijpingspunt al verdwenen.

Aan de Dender - Aalst. De 3e Ardeense Jagers blijven de vijand voorlopig nog opwachten tussen de puinen die al aanwezig waren in de stad Aalst door de zware luchtbombardementen van 10 mei 1940. Onderstaand gedocumenteerde feit is allicht ook rond dit tijdstip te situeren.

De eerste Duitse verkenningstroepen proberen geleidelijk aan vat te krijgen op de stad Aalst. Hier zien we de eerste Duitse verkenners Aalst binnenrijden, nog aan de noordkant van de Dender. We zitten hier in de Hovenierstraat in Aalst, zeer kortbij de Dender en de opgeblazen spoorwegbrug en Sint Annabrug met aan de overzijde van de Dender het Werfplein. We zien op de achtergrond een Duitse lichte pantserwagen. aan de overzijde van de weg staat een Duits PAK36 kanon. Er is wel wat zenuwachtigheid te bespeuren omdat men beseft dat zeker nog niet alle Belgische troepen vertrokken zullen zijn. De al gespotte Ardeense Jagers waren ook bij de Duitsers meer dan gevreesd voor alle duidelijkheid. (Oude foto: Collectie Peter Taghon)

Allicht ergens tussen de puinen van de oude watermolens nabij de Molenstraat moet een Belgische T13 die werd achtergelaten als steun door de Belgische 5e ID verdekt opgesteld gestaan hebben. Van deze T13 gaat ook het verhaal dat dit een T13 zou zijn geweest met vernield rijwerk en defect vizier waarmee werd geschoten door rechtstreeks door de loop te kijken tot het doel in zicht kwam. Dat van het vizier zou nog kunnen kloppen maar dit van het rijwerk lijkt weinig waarschijnlijk omdat dan op de bestaande oude foto's van deze sector toch wel hier of daar deze tank eens zou te zien zijn geweest, wat nooit het geval is.

In elk geval, toen het eerste Duitse verkenningsvoertuig (mogelijks dus hetzelfde die op bovenstaande foto te zien is in de Hovenierstraat) van de Moutstraat komende via de boogbrug aan de overzijde van de Dender in het zicht kwam vanaf het Werfplein, krijgt deze ogenblikkelijk een voltreffer van het 47mm kanon te verwerken. Allicht hanteerde men van Belgische kant het witte balkenkruis op de zijkant als perfecte schietschijf want dit wordt letterlijk in het center getroffen. De Pantserwagen is ogenblikkelijk uitgeschakeld en inwendig blijven 2 Duitse bemanningsleden dood achter. Een aantal Duitse infanteristen die deze wagen volgden, trekken zich ogenblikkelijk terug. Voorlopig betekent het uitschakelen van deze Duitse pantserwagen ook het einde van de echte Duitse pogingen de Dender te proberen kruisen voor deze dag.

Deze uitgeschakelde pantserwagen aan deze dubbele boogbrug is allicht een van de meest gefotografeerde Duitse wrakken hier in de regio. U kan aan onderstaande foto's gemakkelijk zien welke foto's van vrij kort na de feiten zijn en welke van later. U ziet duidelijk steeds meer objecten aan de achtergelaten pantserwagen verdwijnen.

Het valt letterlijk op dat het voertuig effectief centraal in het op het voertuig aangebrachte balkenkruis werd getroffen. Blijkbaar dus een perfecte schietschijf. (Foto links boven en rechts onder: Replica - rechts boven: Collectie Kieckens - links onder: Collectie Dirk Meert)

Aan de Dender - Dendermonde. Rond dit uur zijn de laatste terugtrekkende Belgische troepen naar Bruggenhoofd Gent, de Dender gepasseerd. Nabij Dendermonde is enkel nog 1 spoorwegbrug over de Dender intact aanwezig. Vanaf dat ogenblik begint de Ardeense Jagers hun vertragingsopdracht die er in bestaat de Duitsers nog weg te houden van Bruggenhoofd Gent tot 19 mei 1940 tot 23 uur. Kort hierop verschijnen reeds de eerste Duitse troepen aan de Dender tussen Dendermonde en Aalst.

12:20

Aan de Dender - Aalst. Kort volgend op het uitschakelen van de Duitse pantserwagen volgen de eerste mitrailleursalvo's uit de Belgische maxims op aan de overzijde sporadisch gespotte Duitse verkenners. Aan de Duitse kant van de Dender staan ondertussen her en der huizen in brand.

Aan de Dender - Dendermonde, Denderbelle en Wieze. Er volgen al snel pogingen om de Dender over te steken te Dendermonde, Denderbelle en Wieze maar deze kunnen allen nog vrij vlot afgeslagen worden door enerzijds de Ardeense Jagers en anderzijds de 2e Jagers te Paard die Dendermonde nog verdedigen.

Situatieplan vertragingsopdrachten Ardense Jagers tussen Dender en Schelde mei 1940

Plan van de vertragingsopdrachten uitgevoerd door de Ardeense Jagers tussen schelde en Dender in mei 1940 (Bron: Guerre Du Sanglier - Lucien Champion)

13:00

Asse, Opwijk en Merchtem. Door een Brits-Belgisch misverstand waren onder andere enkele Compagnies van de 15th en 19th Hussars achtergebleven in de regio van Asse, Opwijk en Merchtem om de achterhoede van de terugtrekkende Belgen de kans te bieden veilig terug te trekken op de Dender. Zij dienden dit te doen tot rond dit 8u 's morgens maar dit bericht werd verkeerd begrepen zodanig dat ze rond dit tijdstip hier nog steeds hun wachtopdracht uitvoerden. Op dit tijdstip ontvangen ze de opdracht met spoed terug te trekken op de Dender. Ze krijgen echter al vrij snel te maken met ondertussen reeds te ver doorgestoten Duitse eenheden van de 19e Pantzer Abteilung en de 74e Infanteriedivisie.

14:00

Asse. De in allereil terugtrekkende Britten worden gedeeltelijk in de buurt van het centrum van Asse omsingeld door de Duitsers. Het ene na het andere lichte pantser van Britse kant wordt er uitgeschakeld. Er worden niet minder dan 22 lichte Britse carriers vernietigd. .

Bij bovenstaande foto zitten we op de kop van de huidige Stationsstraat in Asse. Links een gebouw met duidelijk zichtbaar een deur met boog. Deze zie je ook op de actueel streetviewfoto. het gebouw dat rechts te zien is tussen de bomen, zal het station van Asse zijn. Ook in de straat verderop staan nog verschillende uitgeschakelde Britse lichte tanks en carriers. (Foto links: Boek Mei 1940 - Peter Taghon - Foto rechts: Google Streetview 2022)

Verderop in de Stationsstraat stond ook nog deze Britse uitgeschakelde lichte tank. Om de foto te proberen plaatsen valt het geweldig tegen. Het enige dat nog identiek is, is de blinde muur die ook nu nog kan teruggevonden worden. (Foto links: Boek Mei 1940 - Peter Taghon - Foto rechts: Google Streetview 2022)

Ook deze kleine Britse tank werd ooit op hetzelfde grondgebied op foto gezet maar helaas is wat te zien is van de omgeving zo beperkt dat hem specifiek plaatsen onbegonnen werk is. (Foto: Boek Mei 1940 - Peter Taghon)

Heel wat Britse soldaten worden hier in de buurt gevangen genomen.

Hier zien we een ganse groep gevangengenomen Britten. Het zijn soldaten die eerder te Asse door de Duitsers gevangen werden genomen nadat ze daar letterlijk omsingeld werden nabij de Stationsstraat. De foto zelf dient gesitueerd langs de N9, baan van Aalst naar Asse, ter hoogte van het kruispunt met de Fosselstraat. De wegwijzer die links richting Hekelgem en rechts richting Abdij van Affligem wijst verraadt dit. Van wat je er heden ziet, valt niets nog te koppelen naar de oude foto. (Foto links: Boek Mei 1940 - Peter Taghon - Foto rechts: Google Streetview 2022)

Een gedeelte van de Britse troepen zal nog weten te ontkomen in de richting van Teralfene. Deze eenheid werd bij dit misverstand zodanig gedecimeerd dat ze na deze nederlaag niet meer als onafhankelijke eenheid zullen blijven bestaan en wat er van overbleef zou worden aangehecht bij de 5th Royal Insiskilling Dragoon Guards.

Ook in hun eerder gemelde vlucht richting Teralfene zullen nog bijkomend voortuigen verloren gaan omdat ze alsnog uitgeschakeld worden door Duitse troepen onderweg. Hier alvast nog een Britse Carrier (links) en een lichte Britse tank (rechts). (Foto links: Boek Mei 1940 - Peter Taghon - Foto rechts: Replica)

Er zullen ook hierdoor her en der beperkte achterhoedegevechten plaatsvinden die nodig waren om de Britten nog tijdig terug te krijgen achter de Dender. Onder andere hier op Teralfene gaat zwaar Brits materiaal verloren door gebrek aan de nodige bruggen over de Dender. Ze werden hierdoor genoodzaakt ze achter te laten

De Britse pantsers die er in slaagden Teralfene aan de Dender te bereiken werden allen nabij de spoorwegbrug aan de Callebautstraat achtergelaten. (Foto boven: Boek Mei 1940 - Peter Taghon - Foto onder: Google Streetview 2022)

De onderste foto met zicht op een van de achtergelaten Britse tanks in het bijzijn van ondertussen aangekomen Duitse troepen, loste onder andere de discussie op of deze tanks wel degelijk in de Callebautstraat stonden en niet in de kaaistraat. De huizen vroeger en nu op de achtergrond kunnen niet liegen. (Foto links : Collectie Jan Van Liedekerke - Foto rechts: Google Streetview)

Aan de Dender nabij Okegem. De Britse Grenadier Guards hadden stellingen genomen nabij de opgeblazen brug van Okegem over de Dender. Er ontstaat een contact van Britse Grenadier Guards en Duitse voorposten die er blijkbaar zelfs al met een officierenvoertuig over de Dender waren geraakt. Deze laatste wordt uitgeschakeld maar de Britten worden hierbij bijkomend beschoten vanaf hun verdedigde zijde van de Dender. De Britten weten de situatie te keren en keren letterlijk half het dorp om, om de Duitse infiltranten weg te zuiveren.

Aan de Dender nabij Ninove. Ook hier komt het tot de eerste Brits-Duits treffen aan de opgeblazen Denderbruggen. Hierbij sneuveld door een kogel vanaf de vijandelijke kant van de Dender een Britse officier.

Verloop 18-daagse veldtocht. De Duitse 56e Infanteriedivisie is over het kanaal van Willebroek geraakt. Ze komen steeds dichter bij Bruggenhoofd Gent.

Gent. De 44e Linie krijgt opdracht zijn werken aan zijn stellingen te Gent te stoppen. Ze krijgen de opdracht nogmaals te verhuizen naar een defensieve stelling langs de Schelde te Melle. Ze zullen te Gent afgelost worden door de 1e Infanteriedivisie (3e, 4e en 24e Linie, 1e Artillerie, 1e Bat Genie, 1e Bat TTR en een eskadron Wielrijders).

Gedurende gans de dag voert de Belgische Genie ondermijningsopdrachten uit. Het 21e Genie dat ter beschikking stond van de 1e Infanteriedivisie, bereidt op één dag niet minder dan dertien vernielingen voor langs de waterlijn gevormd door Schelde, Visserij, Voorhaven en kanaal Gent-Terneuzen.

De 2e Compagnie van de 18e Genie bereidt de vernielingen voor van de Scheldebruggen van Zwijnaarde, Eke en Gavere.

15:00

Aan de Dender. Ten zuiden van Dendermonde is er een vrij hevig contact tussen Ardeense Jagers en Duitse troepen nadat de Belgen een laatste spoorwegbrug over de Dender de lucht laten invliegen.

Van deze opgeblazen brug over de Schelde te Dendermonde (en niet de Dender wat je af en toe bij deze foto's ook terugvindt), vind je wel meerdere foto's. Wel is een eerste probleem bij veel van deze bruggen de exacte locatie. Hieronder misschien een leuke beperkte aanvulling hierop.

Op deze luchtfoto van Google Streetview probeer ik alvast de exacte locatie wat te verduidelijken. Luchtfoto's lossen vaak het gemakkelijkst dergelijke discussies op omdat deze nog restanten van de originelen tonen, ook hier. De opgeblazen brug in Dendermonde was een dubbele brug, enerzijds een spoorwegbrug en anderzijds een wegbrug. Je ziet duidelijk nog op de huidige luchtfoto's dat de spoorlijn vroeger korter afboog naar de toenmalige buitenkant van de oude vesting van de stad Dendermonde. Hierop trouwens nog mooi te zien als de nog bestaande grachten met de typische driehoekvormen. De oude verkeersbrug over de Schelde lag dan ook niet waar ze nu loopt met de huidige N47 (de Martelarenlaan) maar lag als dubbelbrug met deze spoorlijn hier meer westelijk van. Ze lag toen in het verlengde van de Kasteelstraat en moet ergens aangesloten hebben waar je heden nog de 4 septemberlaan hebt. Meest westelijk de wegbrug, oostkant de spoorwegbrug.

Het was trouwens een vrij fraai bruggencomplex zoals nog te zien op deze foto van de intacte brug hierboven (Foto: Recplica). Rechts een streetviewbeeld vanaf de huidige Scheldebrug op de Martelarenlaan. Waar je links op de foto een soort van weg naar de Schelde ziet lopen, moet ook vroeger dit bruggencomplex gelegen hebben.

3 foto's van deze opgeblazen dubbelbrug. De foto links boven en rechts kijken in de richting van de stad Dendermonde. De in open stand opgeblazen spoorwegbrug opende dus weg van de stad. Je ziet op sommige foto's ook trouwens heel duidelijk de wegbrug die al eerder opgeblazen was, in de Schelde liggen (alle Foto's: Replica)

Aan de Dender. Er zijn in de streek meerdere bruggen niet volledig opgeblazen zoals men origineel had gehoopt. Her en der worden nog bijkomende vernielingen van bruggen uitgevoerd door Ardeense Jagers om die bruggen toch ook definitief onbruikbaar te maken. Ook gebeurt het hier en daar dat enkelingen van Ardeense Jagers de Dender oversteken om huizen aan de overkant in brand te steken omdat ze het vuren van eigen mitrailleurs en kanonnen verhinderen of perfecte schuilplaatsen zijn voor oprukkende Duitsers. Deze opdrachten gebeuren dan wel terwijl de vijand soms reeds aan de overkant stellingen heeft opgetrokken. In de meeste gevallen weten de desbetreffende Ardeense Jagers telkens hun eigen stellingen opnieuw te bereiken na hun vernielingsopdracht.

Ondertussen krijgen de Ardeense Jagers artilleriesteun van de 17e Artillerie dewelke uitstekende artilleriebeschietingen geeft op de Duitse troepen aan de overzijde van de Dender.

Aan de Dender, Teralfene. Ook hier pogen Duitse troepen van het Duitse 73e Infanterieregiment (19e Duitse Divisie) de Dender over te steken. Ook hier worden de pogingen afgeslagen. Men vindt hierover terug dat dit zou zijn gedaan door Ardeense Jagers maar allicht waren dit Britse eenheden die kort voordien via ongeveer dezelfde weg zijn weten te kunnen ontkomen aan hun Duitse achtervolgers van het 15th en 19th Hussars.

Doordat de Duitse troepen zoals al eerder gemeld problemen hadden om deftige noodbruggen aan te leggen over het kanaal van Willebroek wegens de grote verschillen tussen eb en vloed, was het voor de oprukkende Duitse troepen niet evident al hun zwaarder materiaal te laten volgen. Bijkomend werd dit zwaar materiaal bij zijn transport richting Dender nog heel accuraat onder vuur genomen door Belgische artillerie indien men er in slaagde hun transporten te spotten.

Schets van Duitse troepen die proberen een rivier over te steken terwijl ze belaagd worden door vijandelijk mitrailleurvuur (Schets: Replica)

16:45

Sint Lievens Houtem. Een belangrijke toegangsweg wordt opgeblazen met heel wat schade aan de omliggende huizen. Dit alles om de oprukkende Duitsers op te houden.

17:00

Aan de Dender - Gijzegem. De 6e Linie krijgt opdracht door te trekken richting Gijzenzele en stelling te nemen in het Bruggenhoofd Gent. De soldaten zijn totaal uitgeput. Ze zullen vanuit Gijzegem via Lede en Smetlede doortrekken op Gijzenzele.

Bruggenhoofd Gent - Semmerzake. Ook de Jagers te voet komen totaal uitgeput aan op hun in te nemen stellingen..

Foto van een groepje soldaten van de 6e Linie met onder andere een Browning FM30 mitrailleur

18:30

Bruggenhoofd Gent - Lemberge en Melle. De 4e compagnie van het 31e bataljon genie komt er aan om de nodige vernielingsopdrachten voor te bereiden.

Reeds voor de oorlog waren in de streek voor Tête de Pont de Gand een aantal diepe, met betonnen ringen beklede putten aangelegd onder de belangrijkste toegangswegen. Deze waren bedoeld om ze in geval van nood op te vullen met springstoffen. Zo kon op een vrij eenvoudige wijze de toegangsweg zwaar vernield worden en de vijand zijn opmars worden vertraagd. Toen genietroepen deze putten wilden vullen met springstoffen bleek er echter geen degelijke map met de exacte lokatie van te bestaan. Men wist uiteindelijk een aantal van deze putten op belangrijke toegangswegen terug te vinden maar tot overmaat van ramp bleken deze vaak volledig vol te staan met grondwater. Na het leegpompen van de gevonden putten konden in de nacht van 17 op 18 mei de gevonden exemplaren toch voorbereidend opgevuld worden met springstoffen. Twee van deze putten lagen te Lemberge, 1 nabij het kruispunt van de Burgemeester van Gansberghelaan en de Landskouterse- en Lembergesteenweg en een andere op het kleinere kruispunt van dezelfde Burgemeester van Gansberghelaan en de Zonnestraat en de Steenstraat. Te Melle gebeurde hetzelfde aan het kruispunt van de Brusselsesteenweg, Kerkstraat en Gemeenteplein.

19:00

Aan de Schelde - Temse. Rond dit uur vliegt de Scheldebrug in Temse de lucht in. Dit is pas kort na het overtrekken van de laatste Belgische troepen die op die manier terugtrokken in de richting van de Scheldestelling. Het opblazen van de brug gebeurt ook maar net voor de ogen van de eerste aankomende Duitse troepen.

20:00

Aan de Dender. Te Dendermonde is de brug over de Dender naar Baasrode niet gesprongen zoals men gehoopt had. Met enige moeite zou de brug nog oversteekbaar zijn voor Duitse troepen. Met 150 kg achtergelaten TNT van de Genietroepen weet Luitenant Depienne van de Ardeense Jagers de brug onder intens Duits vuur liggend, toch voor een tweede maal te laten springen waardoor ze definitief onbruikbaar wordt.

21:00

Aan de Dender - Gijzegem. Vanaf dit ogenblik trekken de 5e en 6e Linie geleidelijk door naar hun stellingen op Bruggenhoofd Gent. Als eerste vertrekt het 3e Bataljon van de 6e Linie vanuit Gijzegem. Een uurtje later gevolgd door het 2e Bataljon vanuit Hofstade. Rond dit tijdstip verlaat dan de 5e Linie Gijzegem. De route gaat voor beiden over Lede en Smetlede. De 6e Linie trekt op Gijzenzele. De 5e Linie op Kwatrecht.

22:00

Aan de Dender - Gijzegem. Gelijktijdig met het vertrek van 5e en 6e Linie moeten de Ardeense jagers hier in de verdediging gaan omdat er pogingen zijn van Duitse kant om met opblaasbare rubberboten de Dender over te steken. Ook probeert men tussen het puin van het sas van Gijzegem de Dender met voetvolk de Dender te overbruggen. Alle oversteekpogingen worden gepareerd en de Duitsers worden telkens teruggeslagen tot op hun kant van de Dender.

Overzicht van hoe het 5e Linieregiment zijn tocht van Humbeek naar Kwatrecht verderzet met voorziene tussenstop te Gijzegem. (Schets: De Historiek van het 5e Linie-regiment - 1981 p209)

Aan de Dender. Nabij Aalst blijft het de rest van de dag aan de Dender tamelijk rustig. Ter hoogte van Erembodegem gaat het de Engelsen echter minder goed af. Hier zitten nog altijd een hoeveelheid Engelse troepen aan de vijandelijke zijde van de Dender terwijl alle bruggen over de Dender wel degelijk al waren opgeblazen. Slechts een gedeelte van deze troepen zal effectief de Dender nog weten te kruisen. Een andere gedeelte zal uiteindelijk hier dienen te kapituleren.

Aan de Schelde - Hoboken en Hemiksem. Belgische troepen proberen nog in grote massa de stad Antwerpen te verlaten via twee tijdelijke noodbruggen van de Belgische Genie over de Schelde. Gelukkig voor hen concentreerde de Duitse Luftwaffe zich op dat moment op de zware Duitse doorbraak in Noord-Frankrijk en konden vele Belgen nog uit Antwerpen weggeraken zonder al te veel uit de lucht beschoten te worden. Deze noodbrug zou reeds enkele uren later worden afgebroken omdat de Duitsers zeer snel ook deze richting uitkwamen. De brug mocht zeker niet door de Duitsers gebruikt worden.

Noord Frankrijk: Op de avond van 18 mei 1940 hebben Duitse pantserdivisies Peronne weten te bereiken. Dit betekent dat in theorie zelfs de Scheldelinie werd doorbroken die in deze regio nog diende in gebruik genomen te worden. In eerste instantie blijkt de aandacht van de Duitse troepen zuiver richting kust uit te gaan. Men wil zo snel mogelijk het geallieerde front in twee splitsen en op die manier het Franse leger sterk verzwakken door ze zonder bevoorrading te zetten uit het thuisland.

Situatie op 18 mei 1940, 's avonds. De Duitse doorbraak in Noord Frankrijk blijkt niet meer te stoppen. In Luik houden de 3 oostelijk bijgebouwde forten nog stand samen met nog 1 fort van de oude Luikse gordel, namelijk Evegnee. Te Namen is ondertussen ook het noordoostelijke fort van Marchovelette gevallen. (Schets: De Achttiendaagse veldtocht - Ministerie van Landsverdediging)

Specifieke extern gebruikte bronnen:

Een officieel overzicht van de gebeurtenissen 1939-1940 - Uitgegeven door Ministerie Buitenlandse zaken België te Londen in 1941
Mai 1940 - La Bataille de Belgique - M. Fouillien et J. Bouhon
Oorlogskroniek der stad Aalst - De tweede maal - A. Van Der Heyden (1976)
Mei 1940 - De 18-daagse veldtocht - Peter Taghon (1989)
Mei 1940 - De 18-daagse veldtocht in woord en beeld - Peter Taghon (2010)

Home

Terug naar bovenkant pagina

Vorige: 17 mei 1940

Volgende: 19 mei 1940

BRUGGENHOOFD GENT - TÊTE DE PONT DE GAND

Andere militair getinte structuren regio Oost-Vlaanderen

Enkele structuren buiten bovenstaande regio

Oorlogsverhalen regio Gent

Toestand Belgisch leger ten tijde van augustus 1914

Toestand Belgisch leger ten tijde van mei 1940

Gesneuveldenlijsten:

Zaterdag 18 mei 1940