Chronologisch verloop van de 18 daagse veldtocht aan het bruggenhoofd Gent.

Dit is de eerste dag dat de hel losbarst aan Bruggenhoofd Gent.

• De Bouw van Bruggenhoofd Gent.
• De Structuur van Bruggenhoofd Gent.
• Een nadere blik op de technische kant van de bouw van de bunkers.
• Beschrijving van de binnenkant van de bunkers en hun bewapening.
• Camouflage van de bunkers.
• Enkele opmerkingen en tekortkomingen aan dit bruggenhoofd.
• De Achttiendaagse Veldtocht zoals beleefd aan Bruggenhoofd Gent.
  • Vrijdag 10 mei 1940: De Duitse inval in België
  • Zaterdag 11 mei 1940: Beperken schade aan Albertkanaal
  • Zondag 12 mei 1940: Terugtrekken op de lijn Antwerpen - Givet
  • Maandag 13 mei 1940: Terugtrekken op de lijn Antwerpen - Givet
  • Dinsdag 14 mei 1940: Opstellen op de lijn Antwerpen - Givet
  • Woensdag 15 mei 1940: Verdediging van de lijn Antwerpen - Givet
  • Donderdag 16 mei 1940: Opdracht terugtrekken op Scheldestelling
  • Vrijdag 17 mei 1940: Aankomst troepen op Scheldestelling, oa TPG
  • Zaterdag 18 mei 1940: Opbouw Scheldestelling, oa TPG.
  • Zondag 19 mei 1940: Vertragingsopdrachten aan de Dender.
  • Maandag 20 mei 1940: Eerste dag strijd aan Bruggenhoofd Gent.
  • Dinsdag 21 mei 1940: Tweede dag strijd aan Bruggenhoofd Gent.
  • Woensdag 22 mei 1940: Derde dag strijd aan Bruggenhoofd Gent.
  • Donderdag 23 mei 1940: Het verlaten van Bruggenhoofd Gent.
  • Donderdag 23 mei 1940: Algemene beelden bij de val van TPG.
  • Donderdag 23 mei 1940: De val van Gent.
  • Vrijdag 24 mei 1940: De val van het kanaal Gent-Terneuzen
  • Zaterdag 25 mei 1940: De slag om de Leie
  • Zondag 26 mei 1940: De slag om de Leie
  • Maandag 27 mei 1940: Val van de Leiestelling
  • Dinsdag 28 mei 1940: De Belgische kapitulatie
  • De rest van de veldtocht tot de val van Dunkerque.
  • Lijst van gesneuvelde Belgische soldaten aan Bruggenhoofd Gent.
  • Lijst van Belgische gesneuvelden tijdens de 18 daagse veldtocht.
  • Lijst van gesneuvelde Duitse soldaten aan Bruggenhoofd Gent.
• Het lot van Bruggenhoofd Gent na drie dagen strijd.

Maandag 20 mei 1940

Situatie op de ochtend van 20 mei 1940 uit België - Een officieel overzicht van de gebeurtenissen 1939-1940 - Ministerie van Buitenlandse zaken (1941). - p49.

Achttiendaagse Veldtocht algemeen. De Duitse troepen zijn in Frankrijk al bijna weten op te rukken tot Abbeville. De toestand is zorgwekkend en vrij hopeloos. Koning Leopold III maakt naar de Britse legerleiding zijn zorgen bekend in verband met de toestand van het Franse leger. Deze troepen zijn totaal uitgeput en niet meer in staat degelijke weerstand te bieden tegen de Duitse aanvallers.

Aan het Belgische Front worden twee Duitse groeperingen teruggevonden die zich beiden op de Scheldestelling zullen storten. Er is enerzijds het 6e Duitse Leger met in deze regio vooral de 56e ID die letterlijk extra vrij is gekomen door de vroeger dan verwachte val van Nederland. Het 18e Duitse Leger met vooral de 30e ID staat ondertussen meer zuidelijk klaar om de strijd om de Schelde te starten. De scheiding van deze beide legers is ongeveer te zoeken rond Deinze.

Bruggenhoofd Gent tussen Kwatrecht en rand Betsberg Oosterzele.

Detail van de opstelling van de Belgische troepen in de zone tussen Schelde en Gijzenzele rond dezelfde periode. (De Historiek van het 5e Linie Regiment - 1992 p211)

Opstelling van de 6e Linie

• 3e Bat: Gijzenzelestraat tot grens met Kwatrecht.
  • 9e Comp sluit aan bij de 3e Comp van de 5e Linie
  • Dan volgt de 10e en de 11e Comp.
• 2e Bat: Gijzenzelestraat tot rand Betsberg

De stellingen van de 6e en 28e Linie kregen artilleriesteun van het 2e Regiment Artillerie, de 2e Groep.

28e Linie 3e Bat (tijdelijk toegevoegd aan 6e Linie)

• 3e Bat: in reserve te Landskouter en Gontrode.

Opstelling van de 28e Linie

• 1e en 2e Bat: in reserve te Lemberge.

Opstelling van het 2e Artillerieregiment

Het 2e Artillerieregiment Groepen 1 en 4 zouden worden opgesteld ter hoogte van Melle Caritas. Zij zouden bijkomende artilleriesteun dienen te leveren aan de ganse 2e ID aan Bruggenhoofd Gent.

• Er bevindt zich een batterij van de 2e Artillerie in het park van het kasteel te Melle (langs Brusselsesteenweg, huidige domein De Potter).
• Een tweede batterij wordt opgesteld bij kasteel Mijleke te Merelbeke op de hoek van Roskamstraat en Lembergsesteenweg (heden woonst Marc Coucke).

Opstelling Eskadron Cyclisten van de 2e ID

Ook de Cyclisten van de 2e ID en een Compagnie T13 van de 2e ID en de T13 tanks van de 10e ID zouden in reserve gehouden worden achter de fronten bezet door 5e en 6e Linie.

01:00

Bruggenhoofd Gent - Gijzenzele. Een kolonne Ardeense Jagers meldt zich nog aan het bruggenhoofd met een gevangengenomen Duitse officier.

02:00

Aan de Dender - Gijzegem. Het Duitse 171 IR trekt te Gijzegem over de noodbrug over de Dender. Het 1e Bataljon krijgt als opdracht via Lede, Vlierzele en Bavegem door te stoten tot de Veldstraat aan de noordoostgrens van Oosterzele. Van daar af moeten zij rechtdoor doorstoten naar de wijk "Quadbeke". Hun 2e Bataljon moet dan afbuigen in de richting van Landskouter.

03:00

Bruggenhoofd Gent - Bottelare. Het 2e Bataljon van de 7e Linie ontvangt in het antitankcentrum een beperkte zending munitie. Vijventwintig handgranaten per bunker voor een viertal bunkers, namelijk B28 tot B31. Dit zijn de vier achterliniebunkers tussen de Groenstraat en de Poelstraat.

03:30

Erondegem. Een groep Duitse verkenners van de AA25 is te Erondegem vertrokken met een verkenningsopdracht richting Nederzwalm. De bedoeling is de situatie langs de Schelde te verkennen meer naar de westelijke kant.

04:00

Schellebelle. De eerste berichten lopen binnen van Duitse patrouilles te Schellebelle en Wetteren. Het zouden Duitse verkenners betreffen die allicht proberen inlichtingen in te winnen over de Belgische activiteit in de buurt.

Bruggenhoofd Gent - Gijzenzele. Door het niet ontvangen van het nodige voedsel voor de troepen, wordt te Gijzenzele de plaatselijke bakkerij opengemaakt. Enkele soldaten met kennis van de bakkerstiel, bakken met de aanwezige achtergelaten materialen, brood voor de Belgische troepen.

Links: Foto van de bakkerij Van de Vijver in Gijzenzele voor de meidagen '40 (Foto: Collectie Willy Van De Vijver) - Rechts: Dezelfde locatie heden ten dage nabij de hoek van Kerkstraat en Kraaienveldstraat, nabij bunker A36 dus (Foto: Google Streetview)

04:30

Aan de Dender - Lebbeke. Het Duitse commando van de 56e ID, op dat moment nog altijd aan de oostkant van de Dender te Lebbeke gepositioneerd, wacht op nader bericht van Oberst Wolff van het Duitse 192e IR. Dit Infanterieregiment is op dat ogenblik nog altijd voor hen totaal vermist. In praktijk bevond zich een gedeelte nabij Wanzele en een ander deel was de vorige avond nog in Gijzegem de Dender over gestoken.

05:00

Bruggenhoofd Gent - Munte. De 5e Genie eindigt haar taak om een aantal dikke bomen te vellen die het uitzicht van bunker Mu9 versperren.

Bruggenhoofd Gent - Semmerzake. Vóór de stellingen van de 2e Jagers te Voet heeft de 5e Genie mijnenvelden aangelegd. Door laattijdige aankomst is deze taak wel maar gedeeltelijk uitgevoerd geraakt.

Bruggenhoofd Gent - Bottelare. Bij de 7e Linie is, in het nachtelijk duister, per ongeluk in paniek een koe doodgeschoten.

Uitzonderlijke foto en te mooi om niet te gebruiken is deze van Duitse soldaten op weg naar stellingen in de buurt van de Schelde die vanaf de grond een geallieerd vliegtuig volgen dat betrokken is bij een luchtgevecht. Verdere details over waar en hoe ontbreken jammer genoeg tot op heden. (Foto: Replica)

05:30

Lede. Het Duitse 234e en 171e IR stoten op Belgische weerstand te Lede. Beide Infanterieregimenten moeten hun opmars om 06:00 uur verder zetten. Het 234e IR moet via Oordegem naar Zwijnaarde, terwijl het 171e IR via Bavegem naar Gavere moet doorstoten. Alles wordt nog altijd zeer optimistisch ingepland alsof het over de bunkerlijn doorstoten een kwestie zal zijn van enkele uren.

06:00

Lede. Beide Duitse regimenten kruisen elkaar in Lede en dit veroorzaakt heel wat gepalaver en vertraging.

06:30

Aan de Schelde - Wetteren. De eerste berichten komen op het Duitse commando binnen van het vermiste Duitse 192e IR. Dit infanterieregiment moest ondertussen ergens in de buurt van Wetteren zijn, indien zij op gewoon schema zaten. Het regiment heeft er meer dan anderhalf uur over gedaan om van Wichelen op te rukken tot Wetteren - Jabeke, en zal na het aankomen van de zware wapens meteen proberen door te stoten langs de weg Dendermonde - Wetteren - Gent, om zo aan te sluiten bij de kop van de gevechtszone komende parallel met de Schelde. Hun commandant Oberst Wolff blijkt zich dan ook niets aan te trekken van de gekregen orders om als reserveregiment op de achtergrond te blijven.

Rond dit ogenblik speelde zich mogelijks een merkwaardig en onduidelijk iets af. Er begint namelijk een beschieting van het centrum van Wetteren. Het ene verhaal meldt dat het om een beschieting gaat van Belgische artillerie omdat ze weet hadden dat de eerste Duitse troepen die het centrum van Wetteren zouden hebben bereikt. Andere zeggen dat het om een Duitse beschieting gaat van het centrum van Wetteren. Alle verdere info om dit discussiepunt uit te klaren, blijft dan ook steeds welkom op info@bunkergordel.be. De beschieting richt wat nutteloze schade aan en er vallen verschillende gewonden onder de burgerbevolking.

Hieronder alvast een 6 tal foto's van de schade aangericht door deze beschieting.

Bruggenhoofd Gent - Betsberg en Oosterzele. Er hing grondnevel boven de Betsberg. In de verte hoorde men met tussenpozen geweervuur en knallen van 47mm geschut.

07:45

Bruggenhoofd Gent - Scheldewindeke. Duitse motorrijders zijn zich komen opstellen ter observatie in het dorp.

Oordegem - Massemen. Duitse wielrijders rukken op in kolonne per twee langs de steenweg Aalst - Gent. Op de grens van Massemen en Oordegem worden zij onder vuur genomen door voorpost nr. 1 aan "het Strop" te Massemen. De voorpost beschikte namelijk ook over een T13-tank en een mitrailleur. De Duitse kolonne moet hals over kop in de greppels duiken en er vallen verschillende doden aan Duitse kant. Ze proberen in boogvorm de Belgische voorpost te omsingelen. Ze worden hierbij echter onder vuur genomen door de Belgen aan de voorpost nr. 2 aan de spoorweg te Westrem. De Duitse wielrijders krijgen ondertussen echter steun van de mee oprukkende 14e Panzer Jäger Compagnie, die de Belgen begint te bestoken met 3,7cm-pantserafweerkanonnen (PAK 36).

Massemen - Westrem. De Belgische voorposten aan het Strop en te Westrem trekken zich onder de overmacht van Duitsers terug in de richting van het viaduct te Kwatrecht. De Belgen die de voorposten hebben bezet, hebben tot dan geen verliezen geleden.

Westrem. Westrem wordt bereikt en het 3e Duitse Bataljon van het 234e IR buigt af naar Gijzenzele. Zij worden echter vrij snel zwaar onder vuur genomen vanuit bunkers en veldstellingen. De Duitse troepen zijn zich bewust van het probleem dat ze de laatste dagen vrij snel zijn opgetrokken zonder dat hun zwaarder materieel kon volgen. Hierdoor staan zij praktisch enkel met wat lichte artillerie voor een zware bunkerlinie die zij moeten zien te doorbreken.

Omwille van de hevige weerstand die het 3e Bataljon van het Duitse 234e IR ondervindt, buigt het 2e Bataljon af in de richting van het Kruisen, richting Kwatrecht.

Massemen. Massemen zou op dit ogenblik nog deels bezet worden door Belgische troepen. Vermoedelijk in kleinere veldstellingen.

08:00

Bruggenhoofd Gent - Kwatrecht. In de vroege ochtend doet pastoor Callebaut nog snel een korte begrafenisdienst voor Jan Baptist Bracke, woonachtig op de Kwatrechtsteenweg, die de zaterdag voordien was overleden. Na de dienst werd de overledene door middel van een kruiwagen en met de hulp van de knecht van boer Blomme naar het kerkhof van Kwatrecht gereden. Daar werd de lijkkist ter controle door Belgische soldaten geopend om na te gaan dat het niet over spionage ging. De kist werd daarna om ze nog degelijk gesloten te krijgen dichtgebonden met touwen.

Rond hetzelfde moment rijdt op de Kwatrechtsteenweg een auto op een mijn.

Nederzwalm. De Duitse groep verkenners van de AA25 is ondertussen in Nederzwalm aangekomen. Ze komen daar terecht in de spits van de Duitse 30e ID. Ze horen zowel uit de richting van Kwatrecht oorlogsgebulder als van de kant van Oudenaarde. Er is onheil te verwachten. Ze krijgen van hun leiding de opdracht door te trekken naar de streek van Baaigem - Semmerzake. Daar moeten ze proberen de bruggen over de Schelde te Eke en Gavere te bezetten. Zo moeten zo verhinderen dat deze zouden opgeblazen worden.

Bruggenhoofd Gent - Oosterzele en Scheldewindeke. Een peloton van de 13e Compagnie (allicht 11e Linie) vertrekt naar de weg Oosterzele - Scheldewindeke (Windekekouter), vermoedelijk in de richting van de voorpost te Oosterzele aan de Spiegel, ook de voorpost aan de Pelgrim genaamd.

08:30

Bruggenhoofd Gent - Oosterzele en Scheldewindeke. Kleine gemotoriseerde Duitse eenheden, komende van Oosterzele, vallen de Belgische voorposten te Oosterzele en Scheldewindeke aan.

Twee motoren met zijspan rijden de Geraardsbergsesteenweg af richting Scheldewindeke (Geraardsbergsestweenweg - Keiberg - Dorp - Windekekouter) en rijden hierdoor recht op de voorpost aan de Pelgrim af. Via zijwegen (allicht via Hettingen - Hoeksken nog meer zuidelijk) weten ze zowel de voorpost aan de Vinkemolen als deze aan de Pelgrim te ontwijken. Ze stoten daardoor echter eerst op de oude voorpost op het dorpsplein te Scheldewindeke en maken bij het zien van de Belgen zo snel ze kunnen rechtsomkeert. Na dit uiterst korte contact met de Belgische voorpost op Scheldewindeke dorp moeten ze praktisch via dezelfde weg zijn teruggereden want ook bij hun terugtocht weten ze de 2 andere voorposten al dan niet doelbewust te vermijden.

Iets later komen opnieuw twee Duitse motoren met zijspan uit de richting van de Keiberg op de voorposten afgereden. De Duitse motorrijders roepen en wuiven zelfs nog naar enkele meisjes die aan de poort van een huis op het dorp hen in het oog hielden. De Duitse soldaten bemerken zelfs niet dat er op de hoek van het toenmalige café "Het Oud Gemeentehuis" een Belgische soldaat staat die zich probeert niet te doen opvallen voor de voorbijrijdende Duitsers. De motoren rijden voorbij de kerk en verdwijnen achter de hoek. Echter zeer kort daarna hebben ze rechtsomkeer gemaakt en rijden opnieuw voorbij de kerk voorbij, in omgekeerde richting. Op het ogenblik dat ze deze keer voorbij het gemeentehuis rijden, rijdt de tweede motor op een Belgische landmijn. Door de hevige knal belandt één van de twee gesneuvelde Duitse soldaten in de dakgoot van het gemeentehuis. De eerste motor geeft meteen plankgas en verdwijnt uit het zicht.

Er zal kort na het vernemen van deze op een mijn gereden Duitse motor met sidecar een Belgische motor met sidecar deel uitmakend van het Eskadron Cyclisten van de 2e ID naar de plaats des onheils rijden. De 2 soldaten vinden er de eerder gemelde gesneuvelde Duitsers en motor terug. De wapens van de twee gesneuvelde Duitsers worden meegenomen naar de commandopost van de 6e Linie.

Ook de voorpost op het dorp te Scheldewindeke wordt ondertussen zwaar beschoten.

Kolonel Godeau geeft opdracht na al de vorige incidenten de voorposten te Oosterzele en Scheldewindeke bezet door de 11e Linie, voorlopig op te geven. De Belgische soldaten van de 11e Linie keren terug naar het bruggenhoofd. De twee T13-tanks die bij de voorpost te Scheldewindeke waren opgesteld hebben zich een vierhonderdtal meter teruggetrokken in de dreef te Oosterzele. Dit is de kleinere weg westelijk van de Spiegel.

Enkel de voorpost op de Vinkemolen worden voorlopig nog behouden.

09:00

Bruggenhoofd Gent - Kwatrecht. De Duitse troepen krijgen opdracht uit te zwermen tussen de Brusselsesteenweg en Vantegem om zo het front te verbreden. Het 2e Duitse Bataljon van het Duitse 234e IR krijgt opdracht zo snel mogelijk door te stoten langs de Brusselsesteenweg, naar het centrum van Kwatrecht.

Duitse Infanteristen (Foto: Replica)

Rond ditzelfde uur vliegen de eerste kleinere obussen door het dak van de toren van de kerk te Kwatrecht. De kerk zou het bij beschietingen deze dag nog zeer zwaar te verduren krijgen. Ze onderging beschietingen langs de voorzijde afkomstig van Belgische artillerie en langs de achterzijde en het koor van Duitse zijde.

Links boven: De zwaar beschadigde kerk van Kwatrecht zoals ze achter bleef na 3 dagen van strijd (Foto: Replica) - Rechts boven: ongeveer hetzelfde zicht dat je verkrijgt vanaf de kleinere weg parallel met de steenweg, "Biezen" genaamd. Onderaan: een actuele foto van de kerk. Alle bleke rode stenen zijn herstellingen. Het zijn er heel wat.

Aan de Schelde tussen Oudenaarde en Petegem

Allicht deels omdat de Duitsers van het 30e ID vreesden voor nieuwe contacten met Ardeense Jagers, en ook de uitrusting van deze Jagers te Voet vrij gelijkend was, wordt allicht geopteerd om de strijd eerder aan te gaan aan het front iets zuidelijker naar Ouderaarde toe, hetwelke werd verdedigd door de Britse 44e ID.

Wel komt de ganse regio de ganse voormiddag en namiddag onder bij momenten hevig Duits artillerievuur te liggen, zowel in de zones verdedigd door de Belgen als deze verdedigd door de Britten.

Situatie ten zuiden van Bruggenhoofd Gent tussen Gavere en Oudenaarde (Bron: Mai 1940, La bataille de Belgique - M. Fouillien en J. Bouhon)

De infanteristen van het Duitse 192e IR rukken op tussen de Schelde en het oude munitiepark te Kwatrecht. Ze ondervinden echter al vrij snel zulks zwaar artillerie- en flankeringsvuur uit omliggende bunkers dat zij al snel uitwijken en terugtrekken op de westkant van Massemen (tussen Massemen dorp en het Bourgondisch Kruis). Hier beginnen ze zich massaal in te graven.

Het 2e Bataljon van het 234e Infanterieregiment probeert door te stoten tussen de Brusselsesteenweg en de nieuwe spoorlijn (lijn Oostende - Brussel). Bij deze aanval krijgt het 3e Bat van de 5e Linie het heel lastig. Er gaat vrij direct terrein verloren in de zone die op dat moment hoofdzakelijk wordt verdedigd door de 9e Comp van de 5e Linie. Er gaan een aantal Belgische mitrailleurposten ten velde en een aantal bunkers vrij direct verloren. Qua bunkers spreken we sowieso over de 2 bunkers nabij het Bourgondisch kruis (A45 en A46). Ook de zware bunker S8 op de steenweg blijkt niet houdbaar voor de belgen en wordt door de Belgische troepen verlaten met achterlating van een mitrailleur. Het 47 mm kanon diende sowieso achtergelaten te worden gezien dit een vast opgestelde C47 betrof.

Situatieschets van de eerste Duitse aanvallen op Kwatrecht in de ochtend van 20 mei 1940 (De Historiek van het 5e Linie Regiment - 1992 - p214)

Totaalschets van de hierop volgende totaalaanval op TPG in de ochtend van 20 mei 1940 in de zone Kwatrecht tot de rand van Betsberg. Wel klopt op deze schets de plaatsing van de 5e Linie niet. De 10e Comp lag tegen de Schelde. De 11e Comp tegen de spoorlijn Oostende Brussel, de 9e Comp tussen beiden in (Bron: Mai 1940, La bataille de Belgique - M. Fouillien en J. Bouhon)

10:00

Bruggenhoofd Gent - Oosterzele. De 1e groep van de 8e Artillerie legt te Oosterzele een vuurgordijn op vraag van de bezetters van de voorposten, die ondertussen verlaten waren.

Bruggenhoofd Gent - Kwatrecht. De Duitse aanvallers melden naar hun hoofdkwartier dat zij te Kwatrecht blok worden gezet en voorlopig geen nieuwe terreinwinst meer weten te maken. Voor Kwatrecht wil dit zeggen dat een gedeelte vooruitgeschoven op Bruggenhoofd Gent is veroverd. Te Gijzenzele zijn er geen Belgische posities verloren gegaan. Er is over de ganse aanvalszone sprake van zeer effectief werkend Belgisch artillerievuur.

Gent. Nogmaals wordt de nadruk gelegd op het risico de heden ondermijnde bruggen in het centrum op te blazen. Dit zou een groot risico betekenen voor de nog aanwezige bevolking. Alsook zouden een aantal ziekenhuizen hierdoor totaal onbereikbaar worden.

10:30

Bruggenhoofd Gent - Scheldewindeke. De Belgische Luitenant Henderickx van de 7e Linie komt rond dit uur aan op de ondertussen verlaten voorpost op Scheldewindeke dorp. Men stelt onmiddellijk de wapens op en weet ondertussen eigenlijk niets van de teruggekeerde Belgische soldaten van de 11e Linie. Hij wacht in feite op hun terugkomst. Iets later komt enkel één van de twee T13-tanks terug maar deze rijdt daarbij op een Belgische mijn aan de Pelgrim. Bij de ontploffing van de landmijn wordt ook nog een auto mee opgeblazen. Deze laatste vliegt hierbij in brand. Tussen de wrakstukken lag een zwaar verminkt lijk. Een tweede bemanningslid van de tank, zat gekneld in het wrak en was stervende. Een derde bemanningslid was zwaar verminkt maar overleefde de ongelukkige misstap.

2 foto's waarop duidelijk de restanten zichtbaar zijn van deze Belgische T13-tank die te Scheldewindeke op een tragisch genoeg, Belgische, landmijn reed - (Oude foto links boven : P. Taghon - Oude foto links onder: Collectie J. De Vos). De blonde jongen is trouwens Jacques De Vos zelf. De onderste foto is reeds enkele dagen later genomen want de tank op zich blijkt al gedeeltelijk versleept en zijn koepel met kanon is volledig los nog op de zijkant van de weg achtergebleven. De woning achter de tank is reeds lange tijd geleden gesloopt.

Bruggenhoofd Gent - Oosterzele. Kort daarop gaat ook het peloton van de 13e Compagnie de oude positie aan de voorpost aan de Vinkemolen (Oosterzele dorp) opnieuw bezetten.

Bruggenhoofd Gent - Schelderode. Bij de 5e Batterij van de 8e Artillerie meldt zich nog totaal onverwacht Adjudant Stroobants met een artilleriestuk dat nog was achtergelaten in Neder Over Heembeek. De paarden zijn totaal uitgeput en allicht heeft hij steeds vlak voor de neus van de oprukkende Duitsers doorgetrokken om Bruggenhoofd Gent alsnog te bereiken.

10:35

Dikkelvenne. De 2e Jagers te Voet signaleren gemotoriseerde vijandelijke elementen op de baan Dikkelvenne - Gavere. Men vreest ook dat hier de hel gaat losbarsten.

De Duitse verkenners van AA25 geven naar hun commando door dat er op een verdedigingslijn rand Gavere volgens hun Ardeense Jagers gepositioneerd liggen. De Duitse verkenners hebben zich echter miskeken op de uniformen van de Jagers te Voet die vrij sterk gelijkend zijn met deze van de Ardeense Jagers.

Zij geven ook het bericht door dat de brug te Eke bezet is door Belgische troepen. Geregeld worden Duitse voertuigen die te dicht bij de brug komen bestookt door hevig Belgisch artillerievuur.

Bruggenhoofd Gent - Gavere. Vermoedelijk moet ook het opblazen van de tot op dat moment nog intacte brug in Gavere rond dit tijdstip gesitueerd worden. Deze is in elk geval op 20 mei 1940 opgeblazen, alleen vindt men geen detail over welk moment van de dag dit exact is gebeurd.

(Boven: Verschanste Belgische soldaten - Foto Replica)

Bij nieuwe aanvalspogingen weet het 2e Bat. van het Duitse 192e IR van Oberst. Wolff toch wel terrein te veroveren op de 10e comp van de 5e Linie opgesteld tussen steenweg en de oude Spoorlijn van Wetteren naar Gent. In deze zone gaan zo goed als zeker de bunkers A42 en Av15 (heden gesloopt) verloren.

Op deze wijze weet het Duitse 192e IR wel aansluiting te maken met het Duitse 234e IR nabij het Bourgondisch Kruis (het kruispunt van Brusselsesteenweg met de Wetterstraat, huidige Zuidlaan). Oberst Wolff krijgt met zijn 192e IR de opdracht verder op te rukken via Melle richting Gontrode. De 1e Compagnie van de 192e IR krijgt speciaal de opdracht om de eerder gemelde bunkers A44, A43 en Av16 zeker te proberen uitschakelen.

Na het verliezen aan Belgische kant van de zware bunker S8 beginnen de Duitsers met het beschieten de stellingen rond het spoorwegviaduct.

De Belgische artillerie krijgt opdracht het vuur te openen op de toegangsweg naar de Wetterstraat wegens de oprukkende Duitsers.

Kort hierop volgt een eerste Belgische tegenaanval om het verloren gegane terrein op Kwatrechtsteenweg te proberen heroveren. Bij deze tegenaanval wordt een Belgische T13-tank, vanaf het viaduct komende, de steenweg opgestuurd. Deze diende vooral een Duitse PAK 36 uit te proberen schakelen die gans de tijd vuurde in de richting van de spoorwegviaduct.

Bovenstaande luchtfoto zal ongeveer een idee geven van hoe de scheidingslijn tussen Duitse en Belgische troepen moet geweest zijn op dit moment. De gele stippen zijn de op dat moment allicht verloren bunkers. De oranje lijn geeft aan hoe de Belgische linie is dienen achteruit te trekken om stand te kunnen houden. Een groot deel van Kwatrecht dorp is in Duitse handen.

11:00

Bruggenhoofd Gent - Kwatrecht. De Duitse commandopost van Oberleutnant Kratz van het Duitse 234e IR wordt mee naar voor geschoven, van "het Strop" te Massemen naar de buurt van "het Bourgondisch Kruis", de "Wetterstraat".

Uit deze periode dateert allicht ook deze foto die steeds wordt gekoppeld aan de Wetterstraat. Hij behoort zelfs bij dezelfde fotoreeks waar ook de foto's van de commandopost van Oberst Kratz toe behoren.

De 9e Comp van de 5e Linie in de zone tussen Brusselsesteenweg en spoorlijn Oostende - Brussel kan zijn originele situatie op het terrein niet herstellen. Hier blijven bunkers en terrein verloren ten opzichte van de Duitse aanvallers. Ook de 11e Comp van de 5e Linie blijft terrein kwijt meer tegen de spoorwegtalud van de lijn Oostende-Brussel.

Er vallen voorlopig allicht 6 Belgische bunkers vrij definitief in Duitse handen. Zeker de bunkers A45 en A46 aan het Bourgondisch Kruis waarvan de bunker A46 zelfs door het Duitse 234e IR als Gefechtscommandopost werd gebruikt.

De bunkers A41 en AV14 in de buurt van het kerkof van Kwatrecht en de zware bunker S8 langs de Brusselsesteewneg blijven voorlopig alvast ook in Duitse handen en uitgeschakeld.

Welke de 6e bunker was, is niet zo eenduidig. Het zal allicht 1 van onderstaande 3 bunkers zijn: Bunker A42 (industriezone Neerhonderd), Bunker Av15 (eveneens industriezone Neerhonderd) of bunker Av13 (tegen de spoorlijn Oostende-Brussel).

Westrem.

Het Duitse hoofdkwartier van de 56e Duitse Divisie beslist op dat moment allicht iets te positief denkend over de situatie aan Bruggenhoofd Gent, zijn hoofdkwartier vanuit Lebbeke te verleggen naar grondgebied Melle. Melle is echter op dat moment nog totaal niet in Duitse handen. De verplaatsing verloopt van Lebbeke tot Lede zonder enig probleem. Echter vanaf Kwatrecht loopt het verkeerd en zo versukkelt de Algemene Duitse Staf van de Duitse 56e ID in oorlogsverwikkelingen van Het Duitse 192e IR nabij het Bourgondisch kruis en de Wetterstraat. Er wordt heel snel beslist de algemene commandopost verder achteruit op te stellen nabij Massemen. Dit zal uiteindelijk Westrem worden, meer specifiek in een iets of wat afgelegen hoeve langs de Westremdries, kortbij de huidige E40.

Het 2e Bat van het Duitse 171e IR dient dan te volgen en door te trekken naar Landskouter.

Ook het 3e Bat van het 171e IR maakt zich klaar voor zijn aandeel in de aanvallen op Bruggenhoofd Gent. Zij bevinden zich in de late voormiddag nabij de Veldstraat te Oosterzele en blijven op dit moment daar in reserve voor de komende aanvallen op Gijzenzele.

Al vrij snel op de eerste beschietingen met artillerie (mortiervuur) van het dorp Gijzenzele volgt de opdracht aan het Duitse 171e IR een doorstoot doorheen Bruggenhoofd Gent die te Kwatrecht blijkt vastgelopen te zijn, te proberen verwezelijken in de zone tussen Oosterzele Betsberg en de rand van Kwatrecht - Gijzenzele. Dit is dus de zone bezet door de 6e Linie.

Het 1e Bat van de 171e Infanterieregiment dient zo goed als meteen zijn doorbraak te staken en terug te trekken op de parallelle wegen gevormd door de Veldstraat, Roosbroeckstraat, Heistraat, Steenstraat,.... Het 1e Bat van het 171e IR trekt bijna terug tot in de nabijheid van de Westremstraat. Dit is dus zeer kortbij het toenmalige commandocentrum van de Duitse 56e ID die hierdoor allicht ook onder vuur kwam te liggen.

Het 2e Bat van de 171e IR dat diende door te stoten tot Landskouter, meldt zelfs ondertussen zonder slag of stoot Lemberge te hebben bereikt. In praktijk hebben zij Lemberge nog lang niet bereikt. Ze zijn allicht voorzichtig doorgetrokken in westelijke richting en zo via Houtemstraat en Keiberg doorgetrokken tot aan de kerk van Oosterzele. Ze hebben dus zeker nog niet Bruggenhoofd Gent zelf weten te overschrijden maar zijn er parallel blijven voorlopen.

Voorlopig zijn er geen verdere details geweten van wat de in reserve liggende 3e Bat van het Duitse 171e IR bijkomend deed. Meest waarschijnlijk zijn zij samen met hun 1e Bat mee achteruit getrokken richting Westremstraat.

Bruggenhoofd Gent - Kwatrecht

(Belgische mitrailleurpost - Foto Replica)

Hevig Belgisch artillerievuur weet de aanval deels af te blokken maar opnieuw krijgt de 9e Compagnie van de 5e Linie die de zone links en rechts van de Brusselsesteenweg diende te verdedigingen en het in de voormiddag al heel zwaar te verduren kreeg, de volle laag. Er volgen enkele positieverschuivingen en een opeenvolging van aanvallen en tegenaanvallen. De 2e Artillerie laat letterlijk een granatenregen neerkomen op de velden, huizen en straten waardoor de Duitse troepen proberen door te breken naar de Belgische stellingen. De 1e Comp van de 5e Linie die ongeveer ter hoogte van de huidige autosnelweg lag opgesteld weet met goed gericht artillerie- en mortiervuur de nieuwe aanval op zijn stellingen af te slaan. De situatie ter hoogte van de ganse zone bezet door het 3e Bat van de 5e Linie krijgt het zeer lastig om zijn reeds verzwakte stellingen niet nog meer laten verloren te gaan. Men beseft dat het hier moeilijk wordt om stand te houden zonder bijkomende steun.

13:00

Bruggenhoofd Gent - Kwatrecht. Er volgt een oproep van Majoor Jacques van de 5e Linie om dringend steun in de strijd te zenden om de situatie op Kwatrecht opnieuw te stabiliseren.

Situatieschets ter hoogte van Petegem aan de Schelde (Google maps)

Aan de Schelde - Petegem. De Engelse troepen brengen nog in laatste instanties prikkeldraadversperringen aan voor hun stellingen. Deze stellingen lagen iets achteruit, van de Schelde weg. Tussen de Schelde en de stellingen lag een zeer drassig en moeilijk betreedbaar moerasachtig gebied met daar nog eens de Coupure in, een kanaaltje parallel met de Schelde. Achter deze eerste Engelse stellingen lag dan een wirwar van loopgraven in de velden. Deze loopgraven waren echter wel goed zichtbaar vanaf de andere kant van de Schelde.

Vanaf Beaulieu tot aan het Anker liepen de stellingen korter bij de Schelde. Aan het Elseghem kasteel lagen de stellingen vlak naast de Schelde verscholen in de bossen. Achter deze stellingen liep nog eens de baan Oudenaarde-Kortrijk. Nog eens 500 meter verder liep de ijzeren weg met nog eens 500 meter verder een heuvelrug.

14:00

Bruggenhoofd Gent - Kwatrecht. Op dit tijdstip start een nieuwe tegenaanval van de Belgen om de positie in het gebied verdedigd door het 3e Bat van de 5e Linie vanaf de Schelde tot de spoorlijn Oostende-Brussel opnieuw te stabiliseren. Ditmaal komt de steun van 2 Compagnies van de 28e Linie beiden versterkt met elk een Peloton Mitrailleurs en in totaal 4 T13 tanks.

De tegenaanval gaat echter niet zonder verliezen binnen de doorgestuurde troepen van de 28e Linie. Er vallen verschillende doden te betreuren en er worden ook officieren en soldaten gevangen genomen door de Duitsers. Een sectie mitrailleurs die was toegevoegd aan de 4e Comp van de 28e Linie wordt door een bom uit elkaar gereten. Hetzelfde lot ondergaat een volledig Peloton van de 3e Comp van de 28e Linie.

Onder dreiging van een nieuwe Duitse tegenaanval op de fel bevochten zones te Kwatrecht komt er in deze zone nogmaals versterking voor het 3e Bataljon van de 5e Linie. Dit maal wordt een Peloton Cyclisten van het Eskadron Cyclisten van de 2e ID in steun toegevoegd. De Belgische artillerie houdt het huidige industrieterrein en het centrum van Kwatrecht onder vuur zodat verder oprukken van de Duitsers op dat moment praktisch onmogelijk wordt.

14:30

Bruggenhoofd Gent - Oosterzele. De voorpost nr. 1 op de Geraardsbergsesteenweg (voorpost aan de Vinkemolen, centrum Oosterzele) wordt hevig beschoten. De aanwezige T13-tank riposteert met alle middelen. De voorpost valt ondanks het verzet toch voor korte tijd in Duitse handen zodat de Belgen tijdelijk achteruit dienen te trekken. De Belgen weten de voorpost echter kort nadien opnieuw in te nemen. Veel kans dat de Duitse troepen die hier werden vastgesteld, verkenners van het 2e Bat van het Duitse 171e IR waren die zich hier nabij de kerk van Oosterzele bevonden en dachten reeds nabij Lemberge te zitten.

Lokatie voorpost Vinkemolen (Geraardsbergsesteenweg) - (Google Maps)

Gijzenzele. Het dorp krijgt een volgende artilleriebombardement te verwerken wat ook meteen laat vermoeden dat een volgende Duitse aanval zeer kortbij is.

De groep Belgische soldaten die moest instaan voor de bescherming van de schaapstalbunker moet zich terugtrekken. Beide bunkers worden veroverd op de Belgen. Een tiental Belgische soldaten wordt gevangen genomen. De soldaten die de bunker AV11 origineel bezetten, weten echter te ontsnappen en voegen zich kort nadien terug bij het 3e Bataljon van de 6e Linie.

Oude foto van kort na de veldtocht van de Molenbunker. Voor de bunker ligt nog heel wat achtergebleven Belgische en allicht ook Duits legermateriaal. (Oude foto: Replica)

Van Belgische kant wordt ontdekt van waaruit de Belgen die in de buurt van de 2 eerder verloren bunkers Av10 en Av11 gepositioneerd lagen, het zwaarst onder vuur werden genomen. Er wordt artillerievuur gevraagd op het Halvemaanbos en de ontdekte Duitse batterij die zich ten oosten van de Geraardsbergsesteenweg bevindt. Het bosje waar de Duitse batterij zich bevindt, wordt kaalgeschoren. Het vijandelijk vuur stopt en de Duitsers trekken er zich terug.

15:00

Bruggenhoofd Gent - Kwatrecht. Rond dit uur wordt ook de 3e Comp van de 28e Linie naar de zone tussen Brusselsesteenweg en de spoorlijn Oostende - Brussel gestuurd die werd verdedigd door het 3e Bat van de 5e Linie om mee te pogen de situatie ook daar opnieuw hersteld te krijgen naar zijn originele situatie, iets dat maar niet definitief wil lukken.

15:40

Bruggenhoofd Gent - Baaigem. Ook hier ontstaan schermutselingen nabij de bestaande voorposten. Ter hoogte van de voorpost "Den Hert" te Baaigem (ten zuiden van de zware bunker Mu9 op de Hundelgemsesteenweg) worden 2 Belgische T13's van de Comp C47-T13 horende bij de 8e ID opgesteld. Deze zijn in elk geval in conflict gekomen met een Duitse patrouille die de benen nam met achterlating van 1 MG, 1 handmitrailleur, handgranaten en uniformstukken. Vermoedelijk is bij dit contact of kort nadien toch nog 1 van deze T13 tanks door de Duitsers uitgeschakeld op ditzelfde kruispunt. De wijk aldaar is namelijk ook gekend als de Heedwijk. Er wordt namelijk rond dezelfde periode door de 1e Jagers te Voet melding gemaakt dat er ten zuiden van de wijk Eedwijk (zal Heedwijk zijn) een niet verder gespecifieerde tank in de lucht is gevlogen. Allicht is dit 1 van deze 2 T13 tanks want in gesneuveldenlijsten is er wel degelijk sprake van 2 gesneuvelde Belgische soldaten van deze eenheid. De ene wordt als gesneuveld gekoppeld aan Eke, de andere aan Vurste. Allicht zal het samenraapsel van de teruggevonden info allen te koppelen zijn aan wat zich aan de voorpost Den Hert afspeelde op 20 mei 1940.

Locatie Belgische voorpost ter hoogte van "Den Hert" te Baaigem.

16:00

Bruggenhoofd Gent - Kwatrecht. De Wetterstraat blijkt vrij definitief in handen van het 2e Bataljon van het Duitse 192e IR gevallen. Hun 1e Bataljon ligt opnieuw ingegraven op de westkant van Massemen. Ook zou hun 3e Bataljon opnieuw teruggetrokken moeten zijn op zijn kantonnement tussen Massemen en Oordegem. Allicht ondernamen toch bepaalde Compagnies hiervan rond de middag deze dag al een eerdere aanval op de regio rond het Bourgondisch Kruis.

Bruggenhoofd Gent - Oosterzele - Betsberg. Betsbergebos komt onder Duits artillerievuur te liggen.

Bruggenhoofd Gent - Oosterzele en Scheldewindeke. Ondertussen wordt te Oosterzele de voorpost aan de Vinkemolen aangevallen door Duitse wielrijders. De Belgische artillerie komt ter hulp en laat voorbereidend vuur neerkomen op de Duitsers. Er vallen verschillende doden. De Duitsers blijven aanvallen op de voorpost te Oosterzele die op dat moment nog in Belgische handen blijft.

Aan de Schelde - Zingem. Er zijn hevige Duitse artilleriebombardementen op de sector van de brug van Zingem. Een peloton Belgische troepen die deze sector moet verdedigen blijkt ter plaatse aan de grond genageld. Hun commandant is reeds gesneuveld.

16:20

Bruggenhoofd Gent - Oosterzele. De 4e groep van van de 8e Artillerie vuurt 38 granaten af op de Meerstraat. Deze weg loopt voor de voorlijn op Betsberg. Vermoedelijk proberen de Duitsers daar zich te positioneren ten opzichte van het weerstandsnest Betsberg. Dit zal mogelijks dienen gekoppeld te worden aan de eerder gemelde Duitse artilleriebeschieting op Betsberg. Mogelijks ging er een poging ondernomen worden hier proberen door te breken.

Er vallen enkele doden en gewonden te betreuren bij de Belgische Artilleristen van de 2e Artillerie.

16:30

Aan de Schelde - Zingem. 2 bataljons van het Duitse 14e Infanterieregiment weten ter plaatse van de brug van Zingem de Schelde over te steken en slagen er in een klein bruggenhoofd uit te bouwen aan de noordkant van de Schelde. Er ontaan ook meteen vrij hevige contacten met de troepen van de 3e Jagers te Voet die iets hogerop opgesteld liggen. Ook krijgen de doorgebroken Duitse troepen meteen de volle laag van de Belgische artillerie in hun nieuw veroverde posities aan de overzijde van de Schelde.

16:45

Bruggenhoofd Gent - Kwatrecht. De grote bunker S8 is nog steeds in Duitse handen. Langs de overzijde van de Brusselsesteenweg staat nog steeds sinds de ochtend een ganse huizenrij in brand.

Nogmaals de fraaie en toch wel gehavende zware bunker S8 op de steenweg. Deze bunker stond waar heden in de bestaande huizenrij nog altijd blijkbaar een beperkte bouwplaats vrij is. Mogelijks steken de restanten van de fundering nog in de ondergrond. Origineel zou de bunker ongeveer tot aan de rand van het huidige fietspad gekomen hebben. (Oude foto: Replica)

17:00

Bruggenhoofd Gent - Kwatrecht en Melle. De Belgische artillerie stopt met vuren op bunkers die door de Duitsers waren bezet omdat er een nieuwe Belgische tegenaanval is gestart op diezelfde bunkers door twee compagnies van de 28e Linie en een reserveregiment dat was opgesteld aan de Lindenhoek te Melle. De Belgen rukken op ten westen van de spoorlijn Brussel - Gent, beschut door het spoorwegtalud. Via "het Geerbos" en "Steenberg" richting het kerkhof van Kwatrecht en zo naar de Brusselsesteenweg proberen zij Kwatrecht te heroveren. Zij weten de twee bunkers in de buurt van het kerkhof te Kwatrecht te heroveren (Av14 en A41) maar aan de Brusselsesteenweg loopt de tegenaanval vast. De zware bunker S8 blijft in Duitse handen.

Links: Actuele foto van de bunker Av14 - Rechts: de bunker A41.

Aan de Schelde - Oudenaarde. In de buurt van Oudenaarde worden hevige Duitse bombardementen uitgevoerd op de Belgische en Britse troepen die de overtocht over de Schelde moeten verhinderen.

Bruggenhoofd Gent - Oosterzele en Scheldewindeke. Er volgt een nieuwe Duitse aanval op de voorpost te Scheldewindeke centrum en te Oosterzele aan de Vinkemolen. Beide voorposten moeten sterk in het defensief gaan. Allicht gaat hierbij de voorpost aan de Vinkemolen definitief verloren.

Gent. De stad wordt opnieuw opgeschrikt door een luchtalarm. Er verschenen al vrij snel 4 Duitse vliegtuigen. Praktisch meteen vielen de eerste bommen die een vrij zware tol eisten bij de bevolking van de Ferrerlaan en Mimosastraat.

17:30

Bruggenhoofd Gent - Oosterzele. De Belgen stoppen alle pogingen om de eerder verloren voorpost aan de Pelgrim te Scheldewindeke opnieuw te proberen in handen krijgen. Deze opnieuw heroveren wordt gezien als te gevaarlijk. De post wordt voor goed opgegeven.

Bruggenhoofd Gent - Kwatrecht. Twee pelotons van de 10e Compagnie van de 5e Linie worden opgesteld aan de Schelde om langs daar infiltratie onmogelijk te maken.

Bruggenhoofd Gent - Gijzenzele. Te Gijzenzele vermindert het Duitse schieten. De Duitsers hebben zich ingegraven in de zone doorkruist door de Westremstraat, Veldstraat, Heistraat en Kwaadbeek, frontaal op Gijzenzele. Het bijhorende Duitse Commandocentrum van het

Heden valt bovenstaande locatie nog amper te herkennen. De foto onderaan rechts is een Google Streetviewbeeld van 2009 en toen stond achteraan nog de bouwvallige restanten van een hoeve. Let op de verspringing in het dak van de stallen die ook nog mooi te zien is op de oude foto. (Foto links: Peter Taghon)

18:26

Bruggenhoofd Gent - Scheldewindeke. De 10e Batterij van de 8e Artillerie vuurt in 5 minuten tijd 38 granaten af op de buurt van Scheldewindeke station. Er is enkel schade aan wat gebouwen en er ontstaan wat kraters in weilanden.

18:45

Bruggenhoofd Gent - Scheldewindeke. De voorpost op Scheldewindeke dorp wordt zo goed als omsingeld en het peloton Hendrickx blaast te Scheldewindeke de aftocht. Ongelukkig worden er hierbij een twintigtal Belgische soldaten gevangen genomen. Luitenant Hendrickx weet zelf met een gedeelte van zijn compagnie en wat Duits veroverd materiaal terug te keren naar het Bruggenhoofd Gent. Dit is meteen ook het einde van de door Belgen bezette voorposten in de zone Scheldewindeke tot Kwatrecht.

Bruggenhoofd Gent - Moortsele. Op Rattepas heeft commandant Rousseaux (bevelhebbers van de bunkers Av5, A25 en A26) het kabaal kunnen horen te Scheldewindeke. Vanaf de vooruitgeschoven post, een achthondertal meter voor zijn bunkers, ziet hij over een landweg nog net een T13-tank wegsnellen richting Scheldewindeke dorp. Hij ziet echter nergens Duitsers. Bij het terugkeren wordt de commandant door eigen soldaten in de bunkers aanzien als de vijand en volgt er een hels mitrailleurvuur, gelukkig zonder gewonden.

Belgische veldstelling met een Maximmitrailleur (Foto: Replica)

19:00

Bruggenhoofd Gent - Gijzenzele. Ten zuiden van Gijzenzele krijgen de Duitse troepen buiten het feit dat ze de bunkers Av10 en Av11 in handen hebben, weinig voet aan de grond. Hun veldstellingen worden permanent zwaar beschoten vanaf het ogenblik dat er beweging wordt geconstateerd. Ook de Duitse stellingen te Kwatrecht lopen vast op de plaats waar ze zich bevinden.

De Duitse aanvallende regimenten beginnen te beseffen dat ze hier in een vervelende stelling zijn terechtgekomen die niet zo vlot zal doorbreken dan wat het de vorige dagen wel deed. Men begint ook zijn in het verleden te kort bij het front opgetrokken commandoposten meer achteruit te schuiven, allicht ook omdat er teveel officieren mee komen te sneuvelen, vaak bij artilleriebeschietingen.

Het commando van de het 192e IR verplaatst zich veiligheidshalve opnieuw tot in de buurt van "het Strop" te Massemen. Deze zaten voorheen allicht op het Geuzenkasteel te Massemen maar dat lag allicht te sterk voor de hand en zou wel eens als artilleriedoelwit kunnen aangeduid worden.

Voor het 234e IR wordt dat zijn commadogefechtstand had zeer kort tegen het Bourgondisch Kruis in de bunker A46, verlegd zich naar de buurt van Oordegem.

Het 171e IR heeft zich ingegraven in verdediging langs de weg Westrem - Kwaadbeek - Heistraat, frontaal op de stellingen te Gijzenzele. Hun commandopost in de Veldstraat te Oosterzele lijdt zware verliezen onder het Belgische artillerievuur.

Het 1e en 2e Bataljon van de 192e IR wacht op zijn zware artillerie om een nieuwe aanval te proberen uitvoeren. Deze zware artillerie was op dat moment nog altijd niet over de Dender omdat er alvast geen originele bruggen meer waren en omdat noodbruggen vaak niet bestand waren tegen het gewicht van dergelijk geschut. Het was dus wachten tot deze over voldoende sterke bruggen tot zo kortbij het front geraakten.

Kort nadien gaat Stafchef Hauptmann Sprenger van de 56e ID naar het front om de verschillende IR die onder zijn bevoegdheid stonden te inspecteren. Allen blijken op dat moment ver achteruit getrokken te zijn. Er volgt een reeks van uitbranders naar alle oversten van de verschillende infantierieregimenten. Het 2e Bataljon van de 171e IR krijgt hierbij de grootste uitbrander omdat zij totaal Lemberge niet hebben bereikt zoals ze eerder wel hadden doorgegeven. Ze bevinden zich op dat moment nog altijd maar als uiterste punt bij de kerk van Oosterzele en verwarden wat zich afspeelde aan het bruggenhoofd allicht met wat ze al hadden ondervonden van weerstand nabij enkele ondertussen verlaten voorposten te Oosterzele.

Door deze perikelen vermindert op hetzelfde moment ook sterk het beschieten van Gijzenzele.

Van Belgische kant probeert men rond dit moment met een gedeelte van de 9e Compagnie van de 6e Linie samen met een groep van het 2e Bat van de 28e Linie de oostkant van het Halvemaanbos te bereiken. Ze worden echter meteen teruggeslagen door heftig vijandelijk mitrailleurvuur. Ze keren terug naar hun eigen rangen.

Oosterzele. De 3e Bat van de 8e Artillerie laat 90 projectielen neerkomen op Oosterzele dorp waar zich dus op dat moment het 2e Bat van het 171e IR bevindt.

Aan de Dender - Oudegem. Te Oudegem arriveert het Maschinengewehr-bataillon 6 (MG Bat 6) dat doortrekt naar de aanvalslinies van het bruggenhoofd.

19:30

Bruggenhoofd Gent - Scheldewindeke. De 8e Artillerie vuurt 30 granaten af op het centrum van Scheldewindeke. Dit was een laatste poging van de Belgische artillerie ter verdediging van de verloren gegane voorposten.

20:00

Noord Frankrijk. Abbeville is volledig in Duitse handen. Vanaf dat ogenblik zijn er dus 2 door een Duitse wig gescheiden, geallieerde fronten.

Aan de Dender. De Panzerjäger-Abteilung 563 komt ook via Wieze te Appels aan op doortocht naar het bruggenhoofd. Deze afdeling wordt kort gevolgd door de Korpsartillerie, die op haar beurt onder het bevel van de 56e ID staat. Dit is slecht nieuws voor Bruggenhoofd Gent want dit betekent dus wel degelijk dat de Duitse zwaardere artillerie eveneens geleidelijk aan in stelling zal gebracht worden.

Nederzwalm. De AufklärungsAbteilung 25 (AA25) trekt al over Ottergem, Vlierzele, Letterhoutem, Hundelgem en Paulatem door tot aan de Scheldebrug te Nederzwalm. Deze was echter al een tijdje voorheen opgeblazen. Ze krijgen dan ook de opdracht een verkenning uit te voeren meer noordwaarts in de sector Baaigem - Heukelgem - Gavere. Hierbij komen ze echter in vrij zware vuurgevechten terecht met Belgische voorposten en troepen. De staf van de AA 25 neemt dan ook zijn intrek in het kasteel te Dikkelvenne. De troepen zelf vonden hun onderkomen in het klooster.

Aan de Schelde - Petegem. Er volgt een eerste Duitse poging om de Schelde over te steken nabij de Meersche nabij Oudenaarde door eenheden van het Duitse 73e Infanteieregiment.

Duitse troepen ter hoogte van de Meersche te Petegem, geblokkeerd op de Belgische kant van de Schelde. (Foto: Boek Mei 1940 - Peter Taghon)

20:40

Bruggenhoofd Gent - Gijzenzele. Er wordt een tweede maal, ditmaal een Belgische, aanvallende patrouille uitgestuurd naar "het Kleine Bos" onder leiding van Luitenant Lonnoy van de 13e Comp van de 28e Linie. Opnieuw worden ze eens de oostrand van het bos bereikt, zwaar onder vuur genomen. Ze moeten noodgedwongen terugtrekken met vier gewonden.

21:00

21.00

Bruggenhoofd Gent - Kwatrecht. Er volgt een hevig Duits artillerievuur op de ondertussen door de Duitsers gelocaliseerde en nog in Belgische handen zijnde bunkers. Dit is zoals te verwachten het voorteken van een nieuwe Duitse aanval. Ditmaal is de aanval zeer zwaar en de Duitsers weten vrij snel door te stoten tot het viaduct van Kwatrecht. Op die manier gaan in elk geval bijkomend de bunkers D21 (voortuin Dokter François) en de bunker D22 (in het spoorwegviaduct) verloren. Allicht wordt de toegang van deze laatste bij deze aanval zelfs in brand gestoken).

Het fraaie kleine mitrailleurbunkertje in het spoorwegviaduct te Kwatrecht. Bij het opruimen van de binnenkant werden de wanden wit geverfd omdat deze vol hingen met zwart stof (roet). Er werd in het toegangssas, bewust een verticale lijn van het originele beton vrij gelaten. Je ziet duidelijk de zwarte roetaanslag die sterk toeneemt naar het plafond toe. Ook zijn hier ter plaatse de gegalvaniseerde golfplaten roestig wegens het vuur dat hier ooit heeft gewoed.

Dit zijn de gebouwen aan de achterzijde van het station van Kwatrecht. Links ziet u trouwens het nog herkenbare gedeelte van het station. Langs deze wand op het uiteinde, 100 meter verder, steekt het bunkertje D22 tegen de steenweg, in de spoorwegbrug. Je merkt duidelijk toch zware schade aan deze opslagplaats die heden nog in vrij belabberde staat bestaat. Ook zijn heel wat bomen zwaar beschadigd door schrapnel. De oude foto werd gemaakt door doortrekkende troepen van MG Bat 6. (Oude foto: Peter Taghon)

Op dit moment weten de Duitse aanvallers zelfs de Belgische troepen langs de Schelde van achter aan te vallen. Van dit feit zijn er zeer duidelijk sporen terug te vinden bij het bunkertje D23 achter het MPI te Kwatrecht. Dit bunkertje draagt zelfs projectielinslagen van allicht een Duitse PAK 36 op zijn achterkant.

Twee foto's van het bunkertje D23 tegen de Schelde te Kwatrecht. De rechter foto (speciaal in zwart wit genomen) toont duidelijk de projectielinslagen op de achterzijde. Tegen de betonnen dakrand zit zelfs een inslag van allicht een Duitse PAK 36.

Mooie sfeerfoto van de bunker D19 (Collectie Oswald Pauwels)

Nog dezelfde avond weet het 11e Bataljon van de 5e Linie het kasteel en de twee bunkers in de buurt van het viaduct te heroveren. Wegens het vele wisselen van de posities wordt van de Belgische leiding beslist de commandopost voorlopig te behouden in de bunker D19, tegen het talud van de spoorlijn Brussel-Oostende.

Bruggenhoofd Gent - Gijzenzele. De Duitsers blijven ’s nachts het centrum beschieten. De schade aan Belgische kant blijft beperkt tot het verlies van twee bunkers (de molenbunker Av10 en de bunker aan het kleine bos Av11)

Bruggenhoofd Gent - Oosterzele. De 3e Bat van de 8e Artillerie laat voor een tweede keer op 2 uur tijd 90 projectielen neerkomen op Oosterzele dorp.

21:45

Een schets waarbij getekend Bruggenhoofd Gent alsook de twee locaties ten zuiden hiervan waar men eveneens de zwaarste weerstand ondervind. In beperktere mate is dit aan de Schelde te Zingem maar vooral ter hoogte van Petegem aan de Schelde waar een doorbraak op dit ogenblik niet ver meer af is.

Aan de Schelde - Petegem. Ondankt het hevige artillerievuur slagen de Duitse troepen er toch in gedurende de nacht op drie verschillende plaatsen een tijdelijk brug over de Schelde te leggen. Dit gebeurt aan het Veer te Melden, aan den Anker te Petegem en in de Meersche aan het kasteel van Elseghem.

Aan de Schelde - Oudenaarde. De 2e Compagnie van allicht de 3e Jagers te Voet, die de doorbraak moet verhinderen te Oudenaarde, staat op het punt het te begeven. De Duitsers kunnen nog net gestuit worden door een gericht Belgisch artilleriebombardement. Ze kunnen vastgezet worden op de weinige posities die ze reeds wisten te veroveren aan de overkant van de Schelde.

22:30

Bruggenhoofd Gent - Kwatrecht. Er is een dringende vraag van de 5e Linie om morgenvroeg te proberen iets te doen aan de linkerflank, teneinde deze niet definitief verloren te laten gaan. Er volgt hevig heen en weer vuren van artillerie. Aan het front blijft echter voor de rest alles rustig. De Duitsers hebben zich volgens alle waarschijnlijkheid teruggetrokken.

Situatie op 20 mei 1940, 's avonds. De Duitse doorbraak heeft nu Abbeville bereikt waardoor de geallieerde troepen letterlijk in 2 gespleten zijn.

De Belgen weten aan hun Reduit National voorlopig de hevige Duitse aanvallen af te slaan. Wel blijkt te Kwatrecht een bres in de Belgische verdediging geslagen die maar niet gedicht geraakt. Ook ten zuiden van Oudenaarde begint de verdediging van de Schelde zeer moeilijk te worden en krijgen de Duitsers stilletjes aan voet aan de overkant van de Schelde.

De 3 oostelijk bijgebouwde forten van Liege houden ondanks dat de Duitsers ondertussen meer dan 100 km doorgestoten zijn, nog stand in door de Duitsers onder de voet gelopen gebied. Te Namur zijn voorlopig geen nieuwe forten meer gevallen. (Schets: De Achttiendaagse veldtocht - Ministerie van Landsverdediging)

Belangrijkste Duitse besluiten bij de voorbije 1e dag van strijd aan Bruggenhoofd Gent:

• De doorbraak doorheen TPG wordt geen herhaling van de 10 dagen die al vooraf gingen.
• De Duitsers bleven verrast door de vaak perfecte camouflage van de bunkers zoals aan TPG terug te vinden.
• De Duitse oorlogsmachine was geolied maar niet alle eenheden waren "elite-eenheden" en niet alle soldaten waren "ubermenschen"

Belangrijkste Belgische besluiten na 1 dag van strijd aan TPG

• Er moet dringend iets ondernomen worden om de situatie in Kwatrecht te stabiliseren.
• De Belgische troepen moeten een eerste keer vaststellen een stelling in handen te hebben die blijkbaar ondanks de hevige strijd, verdedigbaar blijkt. Er ontstaat hoop na ondertussen 10 dagen permanent terugtrekken.

Specifieke extern gebruikte bronnen:

• Een officieel overzicht van de gebeurtenissen 1939-1940 - Uitgegeven door Ministerie Buitenlandse zaken België te Londen in 1941
• Mai 1940 - La Bataille de Belgique - M. Fouillien et J. Bouhon
• Mei 1940 - De 18-daagse veldtocht - Peter Taghon (1989)
• Mei 1940 - De 18-daagse veldtocht in woord en beeld - Peter Taghon (2010)