Citadelpark Gent

Buskruitfabriek Cooppal Wetteren

Vliegvelden WO I Regio Gent

WO I Munitiepark Kwatrecht

De Dodendraad

De Hollandstellung - Duitse WO I bunkerlinie

Reichsschüle Flandern - SS-School Kwatrecht

Duitse Atlantic Wall Radarpost - Goldammer

WOI en II Munitiedepot De Ghellinck Zwijnaarde

Duitse gangen onder centrum Gent WOII

Publieke WOII Schuilplaatsen Groot Gent

Het Fort van Eben Emael

KW-linie

WO I - Kwatrecht - Melle

18 daagse veldtocht gekoppeld aan TPG

Neergestorte B17 te Kwatrecht 19-09-1944

De bevrijding WO II van de regio rond TPG

Details van de legers:

Gesneuveldenlijsten:

Contact en onbeantwoorde vragen

Media-aandacht

Copyright

Links


Chronologisch verloop van de 18 daagse veldtocht aan het bruggenhoofd Gent.

Hieronder vindt u het strijdverslag na 23 mei. De Belgische troepen zijn begonnen gedurende de nacht het bruggenhoofd te verlaten. De Duitse troepen ontdekken in de ochtend dat de Belgische troepen Bruggenhoofd Gent verlaten hebben.

Donderdag 23 mei 1940

Noord Frankrijk. De voorziene geallieerde plannen blijken hier totaal te falen.

  • Een Franse doorbraak over de Somme in noordelijke richting, wordt op de Somme afgeslagen.
  • Het tegenoffensief uit Noordelijke richting op de Duitsers blijkt eveneens geen voet aan de grond te krijgen.
  • Een nieuwe poging om Abbeville opnieuw in handen te krijgen mislukt.
  • Dezelfde dag zal ook het versterkte Maubeuge dat reeds sinds 16/05/1940 weerstand bood, vallen.

Door deze patstelling is bevoorrading van de Franse troepen op Belgisch grondgebied totaal uitgesloten.

Algemeen.

Het Belgische front heeft het heel wat zwaarder dan origineel voorzien te verduren gekregen omdat België niet alleen nu belaagd werd door de hiervoor voorziene Duitse troepen maar hier bovenop ook nog eens de overtollig vrijkomende troepen door het vroeg gekapituleerde Nederland bovenop kreeg.

De nacht van 22 op 23 mei 1940 is de massale terugtrekking van de Scheldestelling op de Leiestelling tot stand gekomen (in elk geval opgestart). Enkel de bezetting van het kanaal Gent-Terneuzen en de doorsteek van Eke tot Astene op TPG wordt nog tijdelijk bezet om de volledige terugtrekking veilig te laten gebeuren.

Schets terugtrekking op Leiestelling gestart in de nacht van 22 op 23-5-1940 (Bron: Mai 1940, La bataille de Belgique - M. Fouillien en J. Bouhon)

De Belgische kust krijgt het eveneens zwaar te verduren met zware bombardementen. Op die wijze is nieuwe aanvoer en afvoer via die weg voorlopig ook uit den boze. Doordat de Duitsers zijn doorgedrongen tot aan Boulogne sur Mer, krijgt men zelfs uit de richting van Saint Pol aanvallen te verwerken van Duitse gemotoriseerde eenheden. De omsingeling dreigt dus letterlijk waarheid te worden.

In Namen vallen nog twee forten, namelijk dit van Maizeret en Andoy.

4 foto's van kort na de inname van het Naamse Fort van Andoy (Foto's Replica)

Het kanaal Gent-Terneuzen. Door het verlaten van Bruggenhoofd Gent, zullen er al vrij snel nadien Duitse pogingen zijn om dit kanaal over te steken. Er zijn zware bombardementen en beschietingen met vliegtuigen op de Belgische stellingen. De Belgen zullen ook hier genoodzaakt worden in de loop van de dag terug te trekken.

terugtocht naar de Leie

Overzicht van hoe het 5e Linieregiment zijn tocht van Bruggenhoofd Gent tot achter het afleidingskanaal van de Leie dient uit te voeren. (Schets: De Historiek van het 5e Linie-regiment - 1982 p221)

00:20

Bruggenhoofd Gent - Gijzenzele. Het dorp van Gijzenzele ligt onder intens Duits artillerievuur.

00:30

Bruggenhoofd Gent - Moortsele en Bottelare. Het Eskadron Cyclisten van de 4e Infanteriedivisie zal in zijn sector eveneens de achterhoede vormen. Het 1e Peloton stelt zich samen met een T13 tank op, dwars op de weg Moortsele - Bottelare (Vijverstraat - Poelstraat) in de nabijheid van de Vrijheidsboom.

01:00

Bruggenhoofd Gent - Gijzenzele. Het 2e Eskadron Cyclisten moet hier de aftocht dekken.

De 13e Compagnie van het 4e Bataljon van de 6e Linie verlaat als laatste de stellingen tussen de vooruitgeschoven lijn te Gijzenzele en Gijzenzele dorp.

Bruggenhoofd Gent - Oosterzele. Om de Duitse achtervolgers nog wat af te schrikken en te vertragen worden er ter hoogte van de zware bunker A32, juist langs de toenmalige tramlijn op Hoek Ter Hulst, door de Belgische Genie nog mijnen gelegd over de weg. De genietroepen krijgen hierbij bescherming van andere soldaten mochten ze aangevallen worden. De bunker A32 staat er ondertussen reeds verlaten bij.

01:20

Bruggenhoofd Gent - Gijzenzele. Gijzenzele ligt onder intens Duits vuur. Allicht omdat er uit Duitse stellingen Belgische troepenbewegingen worden vastgesteld van de Belgische soldaten die hun stellingen zo rustig mogelijk trachten te verlaten. Op het rechter uiteinde van het dorp staat een woning in brand dichtbij de originele commandopost.

De 1e en 3e Compagnie van de 6e Linie verlaten stilletjes hun stellingen op de rand van het dorp. De 1e Compagnie onder leiding van luitenant Papejans verlaat als laatste Gijzenzele onder dekking van de 2 T13-tanks. Zij verzamelen ondertussen samen met het Peloton Zware Mitrailleurs bij een fietsenstelplaats op de wijk Mellehoekske.

Ongeveer vierhondend meter buiten Gijzenzele ligt een gevechtsgroep over de weg. Als iedereen is verzameld, rijden de Cyclisten via de Potaardewijk naar Landskouter.

01.30

Bruggenhoofd Gent - Kwatrecht. Het laatste Peloton van de 5e Compagnie van de 28e Linie verlaat Kwatrecht.

01:45

Bruggenhoofd Gent - Landskouter. De Cyclisten arriveren aan de spoorweg te Landskouter. Er worden een aantal mitrailleurs opgesteld aan de spoorweg om dekking te kunnen geven in de rug bij de terugtrekking.

02:00

Bruggenhoofd Gent - Kwatrecht. Het laatste Peloton van de 6e Compagnie van de 28e Linie verlaat Kwatrecht. Nu is Kwatrecht wel degelijk volledig onbewaakt en verlaten.

Gent. Als gevolg van het verlaten van de stellingen op de Scheldestelling laat de Belgische Genie tussen 2u en 2u30 's nachts hier een eerste reeks van 3 bruggen in Gent springen. De eerste bruggen die er dienden aan te geloven waren deze over de uitlopers kan het kanaal Gent - Terneuzen dat als vertragingsmanoeuvre nog kort zou verdedigd moeten worden om de Belgische troepen de kans te bieden veilig achter de Leie en het Schipdonkkanaal te geraken.

Gent - Meulestedebrug. Deze brug lag toen trouwens niet op dezelfde plaats dan waar deze nu te vinden is. Let op het kerkje dat je doorheen de opgeblazen brug kan zien aan de overzijde van het kanaal (Foto: Collectie Peter Taghon). De foto daaronder toont hetzelfde zicht met de brug nog intact (Foto: Replica). Daaronder nog enkele actuele zichten vanaf de Kapiteinstraat (Foto linksonder: Google Streetview)

Gent - Muidebrug.

De bovenste oude foto werd genomen vanaf de Sassekaai aan de kant van de Voormuide. De Muidebrug ging over de doorsteek van het kanaal Gent - Terneuzen naar de oude havendokken zoals de Houtdok. De tweede oude foto is dan op zijn beurt opnieuw vanaf de overzijde genomen. Merk op dat dit origineel maar een brug was voor voertuigen van maximaal 2 ton. (Oude Foto boven: Collectie: Monumenten en Stadszichten - Oude foto onder: Collectie Jacques De Vos)

Gent - Spoorwegbrug op de voorhaven tussen Wiedauwkaai en Terneuzenlaan

De bovenste oude foto is reeds genomen van vrij ver, allicht ter hoogte van het Tolhuisdok, langs de kant van de Wiedauwkaai. De 2 daarna geplaatste oude foto's zijn eveneens genomen vanaf de Wiedauwkaai maar wel reeds de andere zijde van de brug. Sommige oude gebouwen aan de overkant zijn nog vlot herkenbaar. De laatste oude foto is dan vanaf de overzijde van de brug, vanaf de Terneuzenlaan. We kijken op de oude industriebouw die er heden ook nog altijd te zien is aan de overzijde van de vroegere firma Vinckier. (Oude foto rechts: Collectie Peter Taghon - 2 oude foto's hieronder: Collectie Jacques De Vos)

02:10

Bruggenhoofd Gent - Landskouter. Het 1e Peloton van de 6e Linie komt ook aan bij de afgesproken plaats en de terugtrekking uit Gijzenzele is volledig onopvallend voor de Duitsers kunnen verlopen. Gijzenzele was stil bij hun vertrek.

02:20

Bruggenhoofd Gent - Lemberge en Melle. Het Eskadron Cyclisten van de 2e Infanteriedivisie dat eerder te Gijzenzele was opgesteld, zet eveneens zijn weg verder via Lemberge, Bottelare en Schelderode om daar bij het krieken van de dag de pontonbrug over te rijden.

Bruggenhoofd Gent - Melle. Vrij kort na het voorbijkomen van dit Eskadron Cyclisten wordt te Melle nog het kuispunt van Gontrode Heirweg - Lindenhoek en Caritastraat opgeblazen. Helaas ontbreekt hiervan voorlopig elke foto.

Bruggenhoofd Gent - Lemberge. Hierop volgend gaan ook na hun passage de 2 kruispunten ter hoogte van de Burgemeester Van Gansberghelaan de lucht in. Deze vernielingsopdrachten worden dus telkens uitgevoerd met de mee wegtrekkende Belgische Genietroepen van de 12e Genie. Merkwaardig genoeg schenken de Duitsers geen aandacht aan de luide knallen van deze vernielingen.

Luchtfoto Google Earth met daarop alle ondertussen opgeblazen kruispunten.

Bijkomend voor Melle was dit:

  • Het kruispunt van de Gontrode Heirweg met Lindestraat en Caritasstraat.

Schade aan het kruispunt van de Gontrode Heirweg, Lindestraat en Caritasstraat.

De foto's kloppen beiden met onderstaande foto van Google streetview, daterend uit 2022. We bevinden ons op de Gontrode Heirweg, dewelke uiteindelijk ook werd opgeblazen. Rechts ligt de Lindestraat. Iets verderop naar links de Caritasstraat.

(Oude foto's: Boek Het Drama van Merelbeke - Katrien Arnaut). Beiden zijn hierin echter in feite foutievelijk gekoppeld geweest aan het bombardement van Merelbeke station op 10 mei 1944.

Voor Lemberge waren dit:

  • Het kruispunt van de Burgemeester Van Gansberghelaan met Burgemeester Maenhoutstraat en Landskoutersesteenweg
  • Het kruispunt van de Burgemeester Van Gansberghelaan met Zonneveld en Steenstraat

Schade aan het kruispunt van de Burgemeester van Gansberghelaan met de Landskoutersteenweg en de Burgemeester Maenhoutstraat (Lemberge). Dit zijn dus allen kruispunten die op belangrijke hoofdwegen lagen in de richting van de Leie vanaf de Duitse stellingen aan Bruggenhoofd Gent. Ook dit kruispunt dat na deze vernielingsopdracht een geweldige ravage was, is meermaals door Duitse troepen bij het doortrekken nog gefotografeerd.

Links boven is allicht de meeste gekende foto van deze ravage. We kijken op de Burgemeester Maenhoutstraat, komende van de Landskouterstreenweg vanaf het kruispunt met de Burgemeester Van Gansberghelaan. Deze foto is genomen door doortrekkende troepen van het Duitse MG battaillon 6. De twee foto's daaronder komen uit een fotoboek van het Duitse 171e Infanterieregiment. De tweede oudere foto toont de schade iets verderop in de Burgemeester Maenhoutstraat. Het iets achteruit gelegen huis op de linker kant op de oude foto bestaat trouwens heden ook nog altijd. Op de actuelere foto die erbij hoort zie je trouwens rechts dezelfde woning die ook daar centraal op de foto staat. De 3e foto is iets dichterbij de kerk genomen en is ook heden ten dage nog zeer identiek terug te vinden.

Hier werd mij trouwens van oudere burgers verteld dat de steenweg hier lokaal nog zeer lang is blijven liggen als een kasseiweg terwijl de rest allemaal lang gebetoneerd was. Dat was omdat ook hier letterlijk halve woningen kortbij de weg, in de geslagen krater waren gezakt. Na de meidagen werden deze kuilen opnieuw volledig gevuld en werd de weg gerepareerd. De weg hier is echter steeds een probleem gebleven en bleef hier permanent door de originele krater verzakken omdat daar niet alleen grond in zat maar ook veel puin, hout,.. . De putten zouden massa's keren opnieuw bijgevuld zijn met beton en wapeningsijzer om dit verzakken te proberen doen stoppen. Doordat dit stuk van de weg niet gebetoneerd werd maar kasseien bleef, was het wel eenvoudiger periodiek opnieuw opbreekbaar en heraanlegbaar voor de zoveelste herstelling. (Oude foto's: Collectie Peter Taghon).

Ook hier ging een zeer nabij gelegen 2e omzeilend kruispunt, ook de lucht in. Dit is een veel minder gekend iets en bij deze bewezen aan de hand van foto's. Het betrof het kruispunt van opnieuw de Burgemeester Van Gansberghelaan met de wegels Zonneveld en Steenstraat (eveneens Lemberge).

Ook deze beide oude foto's werden origineel steeds gekoppeld aan het 1e kruispunt. De link om ze juist te positioneren is echter niet het zichtbare puin want van die gebouwen is niets meer heropgebouwd of nog bestaande. Het specifieke huis op de eerste puinfoto op de achtergrond te zien, heeft het mysterie opgelost. Dit bestaat heden ook nog altijd langs de Burgemeester van Gansberghelaan en kan enkel op die wijze worden gezien vanaf dit kruispunt. Opnieuw is de bovenste oude foto genomen door doortrekkende troepen van MG Battaillon 6 en de tweede door Duitse troepen van het 171e Infanterieregiment (Oude foto's: Collectie Peter Taghon - Referentiefoto woning op 2e rij rechts: Google Streetview)

03:00

Bruggenhoofd Gent. De Duitse leiding maakt melding van een totale vuurstilte tussen 3 en 4 uur in de ochtend van beide zijden.

Bruggenhoofd Gent - Oosterzele Betsberg. De 6e Compagnie van de 6e Linie verlaat als laatste zijn stellingen in Weerstandsnest Betsberg.

Gent. De troepen die Gent moesten verdedigen komen pas mondjesmaat rond dit uur aan op hun nieuwe stellingen. Vaak hadden zij moeite om ongezien hun oude stellingen te verlaten en ondertussen geen argwaan te wekken bij de kort daarbij gelegen Duitse troepen. Rond dit uur begint voor de meeste troepen die al sterk vermoeid zijn, de zoveelste keer het oprichten van loopgraven en schutterskuilen. In een stad als Gent komt dit vaak neer op het uitbreken van bestrating en het openbreken van vaak op slot zijnde huizen omdat de bevolking op de vlucht is geslagen.

03:30

Bruggenhoofd Gent - Oosterzele. Een met machinepistolen bewapende Duitse patrouille stoot op de uitgezette bewakers van de genietroepen die aan bunker A32 mijnen aan het leggen zijn. Het komt tot over en weer vuren. Daar het grootste gedeelte van geplande mijnen reeds gelegd en verborgen waren, wordt de verdere opdracht gestaakt en trekken de Genietroepen zich terug. Langs de rechter kant van de weg wordt een stapel nog niet geplaatste landmijnen noodgedwongen achtergelaten.

bunker A32 met de ondermijnde weg. Rechts van de weg ziet u duidelijk nog stapels niet geplaatste en in allereil achtergelaten landmijnen liggen. Achter de bunker ziet u trouwens ook nog extra gegraven loopgraven liggen. De bunker zou ook de dagen nadien nog een trekpleister blijven. Allicht omdat heel wat hoofdwegen waren vernietigd, dienden kleinere en zoals hier nog te zien ook Hoek Ter Hulst, onverharde wegen, te worden gebruikt om door te trekken in de richting van de Schelde. De foto linksonder is genomen door doortrekkende troepen van de 56e Infanteriedivisie. Deze onderaan rechts door het doortrekkende Duitse 156e Artillerieregiment. (Foto links boven: Collectie Jacques De Vos - Foto's onderaan: Collectie Peter Taghon)

Gent. Nadat alle troepen hun posities in de binnenstad hebben bereikt, wordt Gent nogmaals opgeschrikt door opeenvolgende explosies. Ditmaal is het de beurt aan een aantal bruggen in eerste lijn. Bij deze explosies lopen heel wat huizen zware schade op. Dit veroorzaakt veel wrevel bij de lokale bevolking die zich stilletjes aan begint te keren tegen de Belgische verdedigers van de stad. Hieronder foto's van een aantal van de vernietigde bruggen.

Gent - Sint Lievensbrug

2 oude foto's van deze opgeblazen brug. Deze is dus te zoeken naast de huidige Fly Over die op de actuele foto's fel het beeld verstoort. De bovenste foto is kijkend vanaf de Sint Lievenslaan (oprit naar autostrade vanaf de kleine ring). Op de achtergrond de kerk van Gentbrugge. De tweede foto is vanaf de andere zijde gekeken. De actuele foto werd genomen vanaf de Marie Popelinkaai (bij de Bisschopstraat). Op de achtergrond de huizen van de Sint Lievenslaan. (Oude Foto's: Collectie Monumenten en stadsgezichten)

Gent - Dampoortbrug

Bovenaan: Nog intacte Dampoortbrug (Foto: Replica). Daarna2 foto's van de opgeblazen Dampoortbrug. De foto links boven is genomen vanaf de Kleindokkaai. De weg voor het grote gebouw rechts is de Dampoortstraat. De foto onderaan kan vrij identiek genomen worden vanaf de overzijde van de rotonde aan de Dampoort. Zicht op Achterdok en Handelsdok. (Oude foto boven: Collectie Jacques De Vos - Oude foto onder: Collectie Peter Taghon)

Het is zeker een feit dat het Belgische leger zich door deze vernielingsopdrachten niet populair maakte tijdens de veldtocht. Zo werden er tijdens de 18-daagse veldtocht alleen al aan structuren van de Nationale Maatschappij van Belgische spoorwegen 137 km spoorlijnen, 339 bruggen en tunnels vernield, 310 wissels en kruisingen werden ontregeld. Daarnaast waren er ook nog eens de massa's belangrijke verkeersknooppunten, bruggen over wegen en waterlopen, ... , die eveneens werden vernield her en der verspreid over het land.

04:00

Bruggenhoofd Gent - Eke. Een van de achterhoedevormende T13 tanks komt aan te Eke bij de pontonbrug. Er mochten echter enkel voertuigen over de pontonbrug van maximaal vier ton. De T13 rijdt daarom door tot aan de brug van Eke.

04:30

Bruggenhoofd Gent - Eke. Daar aangekomen constateert de bemanning van deze achtergebleven tank dat de brug te Eke reeds opgeblazen is door de Genie. De bemanning steekt de T13 in brand en gooit de overblijvende munitie in de Schelde. Zelf kruipen ze daarna langs de resten van de brug de Schelde over.

Een blik op de nog intacte metalen boogbrug te Eke. Deze werd trouwens pas gebouwd in 1933 en was dus bij het opblazen in mei 1940 amper 7 jaar oud. Deze bevond zich aan het huidige café 't Sluis. Komende van Eke richting Semmerzake is dit op de linker kant van de huidige Scheldebrug. De originele boogbrug lag in het verlengde van de weg "Sluis" die nu nog naast het café loopt. (Oude foto: Collectie Roger De Vos)

Een blik op de in de nacht opgeblazen Scheldebrug te Eke. Het opblazen van de brug veroorzaakte ook heel wat schade aan het gebouw van Café "Sluis" er vlak tegen. (Oude foto: Collectie Antoine De Smet)

Bruggenhoofd Gent - Zwijnaarde. Ook het opblazen van nog 2 intacte bruggen over de Schelde achter Bruggenhoofd Gent te Zwijnaarde moet nog rond dit tijdstip gesitueerd worden. Zo was er enerzijds de toenmalige wegbrug over de Schelde, nu nog te vinden langs de Zwijnaardsesteenweg tussen Zwijnaarde en Merelbeke, alleen niet meer op dezelfde plaats en anderzijds was er nog een laatste brug van de toenmalige Tramlijn die eveneens te Zwijnaarde over de Schelde liep.

2 vrij identieke oude foto's van de opgeblazen wegbrug te Zwijnaarde. Deze dient nog altijd kortbij de huidige brug gesitueerd te worden alleen lang de Schelde toen ook hier niet waar ze nu ligt. Op de luchtfoto links onder zie je duidelijk nog de oude bedding als bosje noordelijk van de Zwijnaardesteenweg. De brug moet toen ongeveer gelegen hebben ter hoogte van de huidige talud van de steenweg naast de huidige Zonneputtragel (rode cirkel op luchtfoto). Je ziet ook duidelijk dat er toen wel degelijk ook 2 Schelde-armen waren. Ook de brug is wel degelijk 2 keer opgeblazen. (Oude foto links boven: Collectie Peter Taghon - rechts: Collectie Jacques De Vos - luchtfoto: Google Earth)
Dit is voorlopig de enige foto teruggevonden van deze oude Trambrug over de Schelde te Zwijnaarde. (Foto Collectie Land Van Rode). De luchtfoto daaronder toont de loop van de toenmalige tramlijn waar heden natuurlijk niets officieels meer van bestaat. Op deze luchtfoto van Google Earth zie je nochtans vrij goed het oude tracé liggen. Als je het Scheldepad vanaf de Zwijnaardesteenweg volgt is het zeker een kleine kilometer verderop voorbij een bocht in de Schelde. Als herkenningspunt is er een oud sas waar een beek bij de Schelde komt. Hier dient de oude brug gesitueerd te worden. Aan de overzijde is het zelfs alsof er nog een wegel loopt. Aan deze kant van het Scheldepad zie je nog mooi het verhoogde tracé liggen in het veld verderop.

05:00

Oordegem. De Duitse Staf van de 3e Batterij van de Beobachtungs Abteilung 19, een onderdeel van het Regiment Hermann Göring, verhuist in sneltempo van Oordegem naar de heuvel tussen Sint Lievens Houtem en Letterhoutem (de Ballei) om vandaar de doorbraak te volgen. Er wordt wel vastgesteld dat de Belgen zich opvallend stil houden.

05:30

Bruggenhoofd Gent - Oosterzele. Als voorbereiding op de komende aanval, hebben de Duitsers een stuk veldgeschut goed verdekt, opgesteld, naast een doening aan de Wettersesteenweg. Dit neemt rechtstreeks de bunker Be12 onder vuur.

Het valt de Duitsers wel op dat er geen reactie komt van Belgische kant op hun poging de bunker Be12 te breken.

Wat de Duitsers toen nog niet wisten was dat de bunker net als de rest van de linie, reeds gedurende enkele uren verlaten was. (Foto links: Replica)

Enkele actuele foto's van de zwaar toegetakelde bunker Be12. Het oreillon (1.35 meter breed) is letterlijk door de rechtstreekse beschieting weggeblazen. Ook de voorzijde met beide schietgaten kreeg de volle laag. Ondanks de vrij zware projectielschade moet toch opnieuw gezegd worden dat de binnenzijde van de bunker zo goed als intact en onaangeroerd is. (Foto rechts: Collectie Louis Frederic)

Ongeveer ter zelfder tijd ontdekken eenheden van de 30e Duitse Infanteriedivisie dat de Belgische stellingen voor hen verlaten zijn. Verkenningspatrouilles worden uitgevoerd door het 192e Infanterieregiment en deze dienen eveneens vast te stellen dat de Belgische schutterskuilen, net zoals de eerste geïnspecteerde bunkers, leeg zijn.

06:00

Het Duitse commando staat klaar in St Lievens Houtem op de ballei om de strijd die gaat komen tussen Betsberg en Moortsele van daaruit te volgen.

De Duitse Verkenningseenheid AA 25 is op weg van Dikkelvenne naar Vlierzele.

Antoing en Bruyelle nabij de Franse grens aan de Schelde. Hier leiden de Duitse troepen van de 35e Infanteriedivisie zware verliezen in een poging om met stormboten de Schelde te pogen oversteken. Ze worden er letterlijk door Brits mitrailleurvuur aan de oever geblokkeerd. De Schelde drijft er na de aanval vol met stukgeschoten rubber stormboten en op de oevers liggen heel wat gesneuvelde Duitse soldaten die de oever van de rivier nooit wisten te bereiken. De situatie was er zo precair dat de Duitsers er de eerste dagen nooit in zullen slagen er hun doden er te ruimen en te begraven.

De opgeblazen Scheldebrug te Antoing. De locatie is al heel wat moeilijker terug te vinden. Als op zovele plaatsen lag de brug toen beperkt afwijkend van waar je nu de Scheldebrug kan vinden, namelijk rechtop de Rue Louviaux. De foto is nog correct te plaatsen door nog altijd 2 identiek aanwezige kerktorentjes. (Foto links: Boek Mei 1940 - Peter Taghon - Foto rechts: Google Streetview)
Langs de Scheldeboorden ter hoogte van Bruyelle (iets zuidelijker dan Antoing) liepen de eerste Duitse aanvallers letterlijk hun dood tegemoet op een muur van Brits mitrailleurvuur vanaf de overkant van de Schelde. Ondanks dat de Britse lijnen er dunner waren, werden ze met hand en tand verdedigigd. De lijken van de gesneuvelden geraakten er nog dagen niet opgeruimd.

Bovenstaande foto is zeker ook niet evident nog te plaatsen omdat de Schelde er zoals op zovele plaatsen ondertussen beperkt verlegd werd. De huizen zichtbaar op de oude foto zijn te zoeken langs de huidige Rue Henri Artisien. De huizen zijn er nochtans zo goed als allen nog aanwezig. (Oude foto: Boek Mei 1940 - Peter Taghon - Rest: Google Streetview)

Petegem aan de Schelde. De Engelsen zijn verplicht hun stellingen te verlaten en mee te verhuizen tot achter de Leie. Er worden nog verschillende, niet op tijd geëvacueerde Engelsen, gevangengenomen door de oprukkende Duitsers.

Een alvast niet zo tevreden Engelse officier wordt na zijn gevangenneming te Petegem persoonlijk ondervraagd door Generaal Von Briesen van de 30e Infatneriedivisie. Hij zal elke medewerking weigeren.

(Foto Boek Mei 1940 - Peter Taghon)

De Schelde nabij Oudenaarde. Hier zal in de loop van de dag nog heel wat strijd geleverd worden voor de stad. Verschillende aanvallen van het Duitse 46e en 26e Infanterieregiment lopen uit op een sisser door hevig Britste weerstand. De stad zal later effectief vallen door nieuwe aanvallen van de Duitse 255e Infanteriedivisie met hun 465e Infanterieregiment.

Volledig boven zie je de bouw van een noodbrug over de Schelde in het centrum Oudenaarde. In Oudenaarde liep de Schelde ook zoals bv in Doornik door het centrum van de stad, maar let op, totaal niet waar ze heden loopt. Je kan de originele loop nog altijd vrij goed zien op luchtfoto's en er bestaat trouwens nog een stukje oude arm van, meer oostelijk van de huidige loop. De noodbrug die je hier in aanbouw ziet, wordt gebouwd op de Doornikstraat. Waar de Schelde ooit liep is nog altijd een niet bebouwde en vrij open zone. In het midden zien we de Duitse troepen deze noodbrug overschrijden. Als je heel goed kijkt zie je op de achtergrond nog de torenspits van de kerk van Pamele. Onderaan zien we dan de Duitsers effectief het centrum van de stad innemen. Dat men er niet gerust in is, mag blijken uit het feit dat ze zich zelfs plat op de grond van het marktplein leggen uit vrees voor nog aanwezige Britten. De burgerbevolking staat hen zelfs gewoon vanaf de zijkant van het plein te bekijken bij hun binnentrekken. (Oude foto midden en onder: Boeken Mei 1940 - Peter Taghon - Actuele zichten boven en midden: Google Streetview)

Kanaal Gent-Terneuzen. De stellingen worden vrij druk overvlogen door Duitse toestellen maar voorlopig blijft alles rustig. Er wordt hier gevreesd dat de eerste Duitse pogingen om het kanaal Gent-Terneuzen te overbruggen, niet lang meer op zich zullen laten wachten.

Kanaal Gent-Terneuzen - Zelzate. Rond hetzelfde ogenblik worden de 2e Gidsen te Zelzate vrij zwaar aangevallen. Deze 2e Gidsen hielden op dat moment het centrum van Zelzate nog in handen. Zij zouden vrij snel de oostzijde van de heden verdwenen oude tak van het kanaal doorheen het centrum dienen te ontruimen en terug te trekken. Probleem is dat de verdediging van Zelzate niet evident was en snel zou kunnen leiden tot huis aan huis gevechten in het centrum. Zo zal het oostelijke gedeelte van de stad Zelzate vrij snel vallen. De 2e Gidsen zullen wel nog voorlopig het gedeelte van Zelzate in handen houden dat gelegen was tussen het nieuwe kanaal Gent - Terneuzen en de oude ondertussen verdwenen tak.

Deze Duitse aanvalspogingen op dit gedeelte van Zelzate zullen nog gans de voormiddag blijven doorgaan en af en toe gepaard gaan met bijkomende artilleriebeschietingen en bombarderen van Belgische troepen uit de lucht.

Een heel merkwaardige foto is deze van deze Duitse artillerie-observator bovenop een spoorweggebouwtje nabij Rostijne Bos. Je merkt duidelijk dezelfde rookkolom op die ook op enkele foto's hieronder te zien is bij schade en beelden van de strijd om Zelzate. Van hieruit werden dan allicht richtingen om te beschieten doorgegeven aan de meer achteruit gelegen Duitse artillerie (Foto: Boek Mei 1940 - Peter Taghon) - Merkwaardig genoeg kan je de locatie nog vrij gelijkaardig terugvinden langs een weg die nu nog altijd door dat bos loopt, de Broeder Leopoldstraat op Zelzate. De route van deze oude spoorlijn is trouwens ook nog altijd goed zichtbaar op luchtfoto's. (Google Streetview 2021)

De eerste Duitse troepen probeerden het toenmalige oude kanaal zo snel mogelijk te bereiken via de Burgemeester J. Chalmetlaan die rechtstreeks uitkomt bij het huidige Pieret De Colvenaereplein. Vanaf daar zat men in feite al heel dicht tegen het oude kanaal dat nog iets verderop door de stad liep.

Deze eerste Duitse aanvallen op deze oude kanaalarm ging ook gepaard met Duitse luchtaanvallen op dit stadsgedeelte en stellingen van de Belgen. Hierbij werd onder andere in de Burgemeester J. Chalmetlaan wel wat schade aangericht. Een eerste zwaar beschadigde woningblok stond op de rechter kant van de straat en werd volledig weggeblazen. (Oude foto's: Collectie Peter Trödel - rechts onder: Google Streetview)
Nog iets korter bij het huidige Pieret de Colvenaereplein werd op de linker kant nog een volledige woningblok vernield. Hier zou, allicht door een zware vliegtuigbom, een gigantische krater achterblijven. (Oude foto's: Peter Trödel - rest: Google Streetview)
Ook deze schade in de Kerkstraat ter hoogte van de achterzijde van de kerk, dient in deze periode gesitueerd te worden. (Oude foto: Collectie Peter Trödel - rest: Google Streetview)
Bovenstaande foto's zijn op hun beurt rond dit tijdstip te situeren nabij het huidige Pierets De Colvenaersplein. Je ziet de Duitsers zich duidelijk klaar maken voor de verdere strijd en het starten van pogingen om in eerste instantie de oude kanaalarm doorheen de stad Zelzate te overbruggen. De toren van de kerk heeft de strijd ook al dienen te bekopen. Deze werd reeds op 22 mei opgeblazen door de Belgische Genie. (Oude foto bovenaan: Collectie Peter Taghon - Oude foto's onder: Collectie Peter Trödel)

Op heel wat van bovenstaande foto's kun je de rookwolken zien van een zware brand door allicht bombardementen uit de lucht op de toenmalige teerfabriek in Zelzate. Heden is dit het raffinaderijencomplex van Rain Carbon - Rütgers Belgium langs de Vredekaai.

We krijgen deze hevige brand hier letterlijk te zien vanuit alle richtingen. Volledig boven krijg je een Google Streetview beeld van de locatie van die toenmalige teerfabriek langs de huidige Vredekaai (Foto: Google Streetview). De foto daaronder links toont de brand van meer noordelijk gekeken. Dit is allicht al vanuit Sas van Gent (Foto: Collectie Peter Trödel) - De kleinere foto rechts hiervan toont spoorweginstallaties met zicht op dezelfde brand (Foto: Replica). Daaronder nog een verzicht op de brand vanaf de huidige Oostkade waar vroeger dus het oude kanaal liep.We bevinden ons hier ergens ter hoogte van Zelzate park. De foto daarnaast zal vrij juist gepostiioneerd zijn (Oude foto: Replica)

06:15

Bruggenhoofd Gent - Oosterzele. Ondanks dat de Belgische stellingen op Betsberg net zoals op de rest van de linie verlaten zijn, komt deze zone die voorzien was voor een volgende Duitse aanval nog gedurende een half uur onder een zwaar Duits artilleriebombardement terecht. Hierbij worden vrij specifiek een aantal Betsbergse bunkers in het visier genomen en vrij zwaar bestookt.

De Duitsers waren er wel nog in geslaagd de lichtere artillerie te verwittigen om het voorziene artilleriebombardement niet meer uit te voeren maar de zwaardere artillerie die nog verder achteruit stond, kon niet meer tijdig verwittigd worden de beschieting niet meer uit te voeren. Dit bombardement houdt aan tot 6:45.

De artillerie was hierbij vooral gericht op gekende bunkers van Betsberg. De bedoeling was deze voor de komende aanval al zoveel mogelijk uit te schakelen. Een aantal daarbij geviseerde bunkers dragen daar heden nog altijd duidelijk de sporen van.

De kanon-mitrailleurbunker Be5, uitkijkend in de richting van Hoek ter Hulst, telt menige zware projectielinslag op zijn voorzijde die heden wel meer onder het maaiveld verborgen zit dan dit origineel het geval was.

Ook de bunker Be7 draagt wel sporen van projectielen. Niet zo uitgesproken aan de buitenzijde maar aan de binnenzijde. Dat deze schade niet afkomstig is van de geallieerden bij de bevrijding, zoals door sommigen wordt beweerd, kan via deze bunker eenvoudig worden bewezen.

De schietgaten en toegangen tot veel van deze bunkers werden eind 1943, begin 1944 grondig dichtgemetst, ook zo bij deze bunker Be7.

De schade op de rechter foto kan worden terug gevonden op de achterwand achter een schietgat dat heden nog altijd dichtgemetst is, en dit dus ook al was toen de bevrijding plaatsvond.

Ook de kanonbunker Be8 aan het rusthuis OLV ter Veldbloemen, werd eveneens vrij zwaar aangepakt rond het schietgat van de mitrailleur. Er zijn zelfs enkele zeer zware treffers door het schietgat weten binnen te dringen aan de achtermuur van deze mitrailleurkamer te zien.

 

Ook de grote commandobunker Be20, centraal in Betsbergbos, werd vrij zwaar toegetakeld rond beide schietgaten.

Ook hier moeten een aantal zware projectielen de binnenzijde zwaar hebben toegetakeld.

Zelfs de bunker Be17 op de achterzijde van Betsberg heeft nog zwaar in de klappen van het artilleriebombardement gedeeld.

06:46

Bruggenhoofd Gent. Duits bevel om verder op te rukken:

Het Duitse 234e Infanterieregiment en de verkenningseenheid Aufklärungsabteilung 25 moeten zo snel mogelijk doortrekken naar Gent. Het Duitse 192e Infanterieregiment 192 moet richting Merelbeke. Het Duitse 171e Infanterieregiment 171 moet naar de brug van Eke (die ondertussen wel is opgeblazen). MG Bataljon 6 moet naar de Schelde tussen Schelderode en Gavere.

07:00

Bruggenhoofd Gent. Tot Gontrode wordt opgerukt met de nodige omzichtigheid. Men vreest toch nog voor achtergebleven troepen bij het doortrekken richting Schelde.

Het is in verschillende bunkers duidelijk te zien dat de Duitsers nadat de Belgen de stellingen hier hadden verlaten, de bunkers toch nog met de nodige omzichtigheid hebben benaderd. Allicht vreesde men voor vertragingsopdrachten en mogelijk achtergebleven eenheden. Zo zijn er in bepaalde bunkers wel degelijk sporen te zien van bv afgevuurde salvo's van mitrailleurs door schietgaten of toegangssassen. Mogelijks is een gedeelte van de schades aan binnenzijdes van bunkers eerder aangeduid als gevolg van de zware artilleriebeschieting, afkomstig van dergelijke omzichtige benaderingen van deze bunkers. Vooral als het sporen van kogelinslagen zijn aan de binnenzijde. Linksboven zie je de muur juist achter het toegangssas van de bunker Be20. Rechts en linksonder een foto van de binnenzijde van het bunkertje B34 dat volledig op de achterlijn ligt te Oosterzele en in feite nooit echt in de frontzone heeft gezeten. Hier steken de kogelkoppen van MP38 of MP40 mitrailleurs nog in de achtermuur.

Eenmaal de Duitse eenheden waren opgerukt tot door de bunkerlinie, trokken ze via Lindenhoek, Melledries en Ledeberg verder op naar Gent. Zo bereikt MG batallion 6 zonder enige tegenstand de opgeblazen Scheldebrug te Gavere.

Kleine stoottroepen varen naar de overkant en bouwen daar een bruggenhoofdje uit. Intussen worden de bevelen gegeven voor de inname van de stad Gent.

Ondertussen klinkt aan Duitse zijde het bericht: Geen vijand meer aan bruggenhoofd Gent.

Specifieke extern gebruikte bronnen:

  • Een officieel overzicht van de gebeurtenissen 1939-1940 - Uitgegeven door Ministerie Buitenlandse zaken België te Londen in 1941
  • Mai 1940 - La Bataille de Belgique - M. Fouillien et J. Bouhon
  • Gent, mei 1940 - Peter Taghon - Historica 1986.
  • Mei 1940 - De 18-daagse veldtocht - Peter Taghon (1989)
  • Mei 1940 - De 18-daagse veldtocht in woord en beeld - Peter Taghon (2010)
Home Terug naar bovenkant pagina Vorige : 22 mei 1940 Volgende : 23 mei 1940: Algemene beelden bij de val van TPG