a11
 
Bunkernummer
A11
Oud Bunkernummer
BN5
Lokatie
Nazareth
Toegankelijkheid

Kanonkamer: Toegang vrij - schietgat nog afgesloten. Mitrailleurkamer: nog volledig afgesloten.

Aantal kamers
2 niet verbonden kamers. De kamer voor mitrailleur heeft achteraan een sas.
Aantal schietgaten
2
Type geschut
1x C47 en 1x MI
Bijhorende vuurrichting
Westen
Origineel kadastraal perceel waarop de bunker werd gebouwd:
  • Nazareth, Sectie F, kadastraal perceel 707m (deels)
Meer details over de originele eigenaars en de aktes behorende bij deze bunker:
  • Voor de bouw van de bunker werd een perceel landbouwgrond onteigend ter grootte van 2 are 1 ca aan de noordwestelijke zijde van een vrij onregelmatig perceel landbouwgrond tussen Oudenaardse Heerweg en de Drapstraat - Rombautstraat.
  • Gezien dit onteigende perceeltje F707m (deels) niet direct aansloot met enige openbare weg was er nood aan een bijkomende permanente erfdienstbaarheid over een strook van 2 meter breed vanaf een openbare weg tot het domein met de bunker. Dit diende om de bunker ten allen tijde te kunnen bereiken. Deze strook verliep vanaf de Oudenaardse Heirweg naar het perceeltje toe.
  • Daarnaast was er in dit geval ook noodzaak aan een tijdelijke erfdienstbaarheid voor een periode van 8 maanden over een ruimere strook van in totaal 5 meter breed. Deze bredere strook was noodzakelijk om de bouw van de bunker mogelijk te maken en werd verkregen door de eerdere permanente erfdienstbaarheid tijdelijk 3 meter breder te voorzien.
  • Deze erfdienstbaarheden verliepen uiteindelijk over 29 m² over hetzelfde perceel F707m. Dit aantal m² kan echter nooit stroken om in totaal een strook van 5 meter breed te voorzien over een afstand van ongeveer 10 meter (afstand van onteigende perceel tot Oudenaardse Heirweg). Ondanks dat het niet is vermeld op de onteigeningsschets, werd namelijk de permanente erfdienstbaarheid over een 10 tal meter lengte en een breedte van 2 meter, namelijk niet vergeten maar effectief mee onteigend. Er is in de deelakte dan ook enkel sprake van een strook van 3m breed en ongeveer 10 meter lang op (29 m³) wat overeenkomt met wat extra werd voorzien bovenop de permanente erfdienstbaarheid in een strook van 2m (en ongeveer 10 m lang).
  • Het onteigende perceeltje en alle bijhorende percelen gebruikt voor de permanente en tijdelijke erfdienstbaarheden maakten deel uit van een grote onteigeningsakte gericht aan de Commissie van Openbare onderstand van de Stad Gent die hier heel wat gronden in eigendom had. Dit omvatte onder andere nog de onteigeningen en erfdienstbaarheden van de bunkers A6, A7, A8, A9, A10, A11, B6, B7, B8, B9 en C4. Daarnaast omvatte deze ook nog de erfdienstbaarheden van de bunker A5. Deze totale akte was goed voor 20055 BEF waarvan de onteigening en erfdienstbaarheden voor de bunker A11 een gedeelte van 7250 BEF op zich nam. Dit is een zeer ruim bedrag te noemen maar allicht ook gekoppeld aan het feit dat dit ook wel zal aanzien zijn als mogelijke toekomstige bouwgrond. Ook op deze grote akte zat een intrestclausule van 5% per jaar wat neerkwam op de totale akte 1002.75 BEF per jaar en voor deze kleine deelakte op zich 362.50 BEF.
  • Deze grote akte werd verleden op 24 Februari 1936 (bijna een jaar later dus dan de meeste andere aktes in deze regio...).
  • Erfdienstbaarheden, zowel de permanente om de bunker ten allen tijde te kunnen bereiken, als de tijdelijke die standaard werden in de aktes voorzien met een termijn van 8 maanden voor de bouw van de bunker mogelijk te maken, gingen net zoals het uitkeren van toegekende intresten pas in voege, van zodra de eigenlijke werken voor de bouw van de bunker werden aangevat, ongeacht de tijdsperiode die op die manier verstreek tussen aankoop van de gronden en de eigenlijke bouw van de bunker zelf.
Huidige kadastrale perceelnummers van deze bunker:
  • De originele situatie is vergeleken met toen, heden niet meer zo vlot terug te vinden.
  • Het ooit op zich onteigende perceeltje bestaat niet meer. Ook is er totaal geen sprake meer van het perceel F707m.
  • Het respectievelijke perceel F707m is door de tijd verder opgedeeld en verkaveld geraakt. Zo vind je wel nog de percelen F707w, F707z, F707a² terug. Dit laatste perceel F707a² bevat heden ook nog altijd de bunker. Deze is er nog als aparte structuur op getekend maar draagt in elk geval geen apart kadastenummerr meer.
  • Dit wijst er toch op dat het ooit onteigende perceeltje met de bunker voor 1961 in elk geval al opnieuw verkocht geweest zal zijn geweest, gezien het toen al niet meer op de lijst van nog niet verkochte bunkers stond.

Voorstudie bij deze bunker

Deze voorstudie toont zeer mooi de schietsector van deze kanon-mitrailleurbunker. Hij was dus hoofdzakelijk gericht op het terrein zuidelijk van de Groenstraat en dus ook de Groenstraat verderop westelijk. Ook de achtertuinen van het toen nog beperkt aantal aanwezige hoeves en huizen vielen onder zijn schietsector. De kleine mitrailleurbunker A10 waar deze bunker in hoek mee stond opgesteld, lag noordoostelijk aan de overzijde van de meest rechtse hoeve zuidelijk van de Groenstraat.

Ook valt het sterk op dat er heel wat minder bebouwing was toen terwijl gans deze zone heden zo goed als dichtgebouwd is.

Detailschets bij dezelfde voorstudie

Ruime kadasterschets uit onteigeningsakte

Je ziet het onteigende perceeltje als een donkere vlek als een vrij onregelmatige 5 hoek. Onderaan links zie je in detail hoe dit vanaf de Oudenaardse Heirweg bereikbaar werd gemaakt vanaf deze weg. De strook van 2 meter breed en ongeveer 10 meter lang tot aan de Oudenaardseheerweg, is hier niet getekend als mee onteigend maar op die wijze is het in praktijk wel gebeurd (zie lager).

Actuele kadasterschets uit 2019

Dit is een kadasterschets anno 2019. Het grootste verschil is dat er geen sprake meer is van het perceel F707m maar wel nog van perceel F707a². Het ooit voor de bunker onteigende perceeltje zal opnieuw in dit perceel opgegaan zijn.

De bunker is het meest zuidelijke getekende gebouw op dit perceel.

Luchtfoto Google Earth anno 2019. Je ziet er de rond deze kruispunten 3 kortbij elkaar gebouwde bunkers allen opstaan. De kleine 1-kamersmitrailleurbunker A10 staat nog op de foto linksboven, noordelijk van de Groenstraat.

De kanon-mitrailleurbunker A11 is terug te vinden als het zuidelijkste gebouw op het groene perceel links van de Oudenaardse Heerweg.

De kanon-mitrailleurbunker A12 (heden is ook het terrein tussen steenweg en bunker volledig verkaveld, hier nog niet) zie je in de onderhoek rechts van de foto nog staan.

Het schootsveld van het bunkertje A10 was allicht nog beperkt het kruispunt van Roombaardstraat en Oudenaardseheerweg (maar niet zeker) maar vooral de toenmalige brug van de Oudenaardse Heerweg over de Beerhofbeek, de huide Moerbeek en toenmalige anti-tankhindernis. Op die manier was het ook een extra verdediging van de twee zwaardere bunkers A11 en A12 die beiden een mitrailleur en mobiel C47 kanon konden bevatten en op hun beurt een kleine anti-tankgracht iets zuidoostelijker van de bunkerlijn onder vuur hielden.

Routebeschrijving om deze bunker te vinden:
  • De bunker ligt op het kruispunt van de Roombaardstraat-Drapstraat met de Oudenaardse Heerweg. Komende van Eke centrum ligt hij op het kruispunt aan de overkant rechts van de Oudenaardse Heerweg, in de tuin van het eerste huis op de hoek.
  • De bunker ligt dus wel volledig op privéterrein. U kunt hem vrij goed zien vanop de weg en er is uiteindelijk door de enorme overgroei van klimop en de aanbouw van een stalletje niet zoveel meer te zien van de bunker. U kunt zelfs vrij goed wat er nog van zichtbaar is, fotograferen vanaf de wel vlot bereikbare terreinen rondom dit perceel. Deze zijn wel in het algemeen vlot toegankelijk. Respecteer de privacy aub.
Localisatie van de bunker op de bunkerlinie:
  • De bunker is gelegen tussen de steunpunten Astene en Eke. Hij is één van drie voorliniebunkers die zeer kort bij elkaar zijn opgesteld. Hij staat in hoek opgesteld met de kleine A10 (180 m) zodat ze samen een groter gezichtsveld en schietbereik hadden. Iets verder ligt de eveneens zware bunker A12 (145 m).
  • De bunker staat mee in hoek opgesteld met de kleinere mitrailleurbunker A10.
  • Deze beide zwaardere mitrailleur-mobiele C47 antitankbunkers namen beiden een kleinere antitankgracht onder vuur zuidwestelijk van het kruispunt van Roombaardstraat en Oudenaardseheerweg.
  • De bunker A10 nam hierbij zowel het kruispunt tussen vorige twee wegen onder vuur alsook het terrein tussen Oudenaardseheirweg en de eerder gemelde beperkte anti-tankgracht (die heden allicht nog deels in origineel tracé zal bestaan als de Beerhofbeek = Moerbeek). Allicht is het cruciale punt dat onder vuur wordt gehouden zelfs de brug van de Oudenaardse Heerweg met deze Moerbeek (Anti-tankgracht).
  • Het bunkertje maakt dan ook op zich samen met de bunkers A10 en A12 deel uit van een verdediging op de lager gelegen Beerhofbeek. Deze beek is mogelijks in de periode van de bouw van de bunkerlinie bijkomend rechtgetrokken. Dit was een belangrijke anti-tankhindernis met bijkomende mogelijkheden tot het vormen van een overstromingsgebied. Dit bekenstelsel liep zelfs volledig zuidelijk mee rond het steunpunt Eke.
Structuur van het bunkertje:
  • De bunker bestaat uit twee kamers die onderling niet met elkaar verbonden zijn.
  • Er was een kanonkamer voor een mobiel 47mm kanon en een aparte mitrailleurkamer met achteraan een sas.
Welke type wapens waren in de bunker opstelbaar:
  • De kanonkamer was voorzien voor de opstelling van een mobiel C47 antitankkanon
  • De mitrailleurkamer was standaard voorzien voor de opstelling van een Maximmitrailleur.
  • Daarnaast was ze eveneens voorzien om een Hotchkiss- of Coltmitrailleur te kunnen opstellen.

Omschrijving van het gecamoufleerde bunkertje:

  • Het bunkertje was origineel volledig ommuurd met baksteen.
  • Het toegangssas tot de mitrailleurkamer zit onder een merkwaardige hoek van 45° met de achterkant van de mitrailleurkamer.
  • Al het houtwerk was standaard uitgevoerd in Noors rood dennenhout tenzij anders vermeld.
  • Het schietgat voor het 47mm geschut zat verborgen achter houten luiken, openend in 2 richtingen, elk 0.80m x 2.00m (BxH). Op deze luiken waren bijkomend nog eens houten raamprofielen gekleefd om deze expliciet het uitzicht van grote ramen te geven.
  • Het schietgat voor de mitrailleur was gecamoufleerd als een vals raam. Het bevond zich achter luiken openend in 2 richtingen in gegalvaniseerd plaatijzer met daarop een raamwerk gekleefd in hout. Elk luik was 0.50m x 1.40m groot.
  • Hij had voor de rest geen valse ramen meer.
  • Hij had een vrij plat zadeldak opgetrokken in hout en bedekt met asbestgolfplaten.
  • Het sas had een plat dakje.
  • Het toegangssas van de mitrailleurkamer was voorzien van een aantallen betonnen treden.
  • Dit bevatte ook nog een sterfputje.
  • De mitrailleurkamer was aan de toegang tot de eigenlijke gevechtsruimte gescheiden van het sas door middel van een gepantserde metalen deur van 0.86m x 1.82m (BxH) met zonneblinden, omlijsting en luikje voor toegangsverdediging.
  • De eigenlijke toegang van het sas bij de mitrailleurkamer was op zijn beurt afgesloten met een metalen traliehekje van 0.90m x 1.82m
  • In elke mitrailleurkamer was daarnaast standaard aanwezig:
    • 3.50 meter etagères met leggers in inlandse eik.
    • Een inlands eiken plankje van 0.32m x 0.12m x 0.06m met ijzeren steunen voor de plaatsing van een kogelpers.
    • 6 zware geschilderde hanghaken voor ophangen materialen in de kamers
    • Een verzinkte hanghaak aan het plafond voor ophangen olielamp (in vredestijd)
    • 1 chardome en chardomeplaat voor de standaard opstelling van een Maximmitrailleur
  • De eigenlijke toegang tot de kanonkamer was afgesloten met een traliehek in smeedijzer, openend in twee richtingen van elk 1.10m x 2.10m (BxH).
  • In deze kanonkamer was daarnaast standaard aanwezig:
    • 6 zware geschilderde hanghaken voor ophangen materialen in de kamers
    • Een verzinkte hanghaak aan het plafond voor ophangen olielamp (in vredestijd)
    • 1 speciaal in de bodem ingewerkt staketsel op een zeer kort spoor om scharnierend het C47 kanon zeer snel te kunnen veranderen van vuurrichting
  • Ventillatiegaten waren aan de buitenzijde aan de bovenzijde afgesloten met een koperen geperforeerde afdekplaat om ingooien van projectielen naar binnen onmogelijk te maken.
  • Het bunkertje was deels uit het zicht onttrokken door een haag waarin zich een dubbel hekje bevond als toegang van het terrein.
  • Het globale uitzicht was dit van een stal van een kippenkwekerij.

Terreinschets zoals terug te vinden bij de bouwplannen

Merk op dat in dit geval zelfs merkwaardig genoeg ook de standaard permanente erfdienstbaarheid over een strook van 2 meter breed blijkbaar deel kwam uit te maken van het effectief onteigende perceel. Dit liet vrij vlot toe om het C47 kanon vanaf de Oudenaardseheirweg binnen te rijden in de kanonkamer van de bunker.

Het merkwaardige grondplannetje van dit heden grotendeels onder de klimop verborgen bunkertje. Als men het plannetje nu echter gaat vergelijken met de contouren die men heden nog kan zien, zal dit plannetje waarschijnlijk wel kloppen met wat onder de klimop verborgen zit. Het geheel was volledig ommuurd met baksteen.
Doorsnede AB bij bovenstaand grondplan. Het geheel had dus een vrij plat dak in asbestgolfplaten. Het globale uitzicht was dit van een groot gemetst kippenhok.
Doorsnede CD bij hetzelfde grondplan. We zien hier de doorsnede van de mitrailleurkamer en het sas (met een plat dakje).
Doorsnede EF van de kanonkamer. Hier heeft u een duidelijk zicht op hoe het toegangssas van de mitrailleurkamer er ooit uitzag.
Doorsnede GH, een detail van het toegangssas.
Actuele toestand van deze bunker:
  • De bunker is gedeeltelijk vrij.
  • De kanonkamer is volledig vrij een gebruikt als berghok voor brandhout. Het bijhorende schietgat is wel nog dichtgemetst.
  • De mitrailleurkamer is nog volledig dichtgemetst en de toegang zit zelfs gedeeltelijk onder de grond. Men heeft al gepoogd hem open te krijgen maar dit is indertijd zonder succes met de poging gebleven.
Draagt de bunker nog sporen van de meidagen 40:
  • Er zijn allicht geen directe sporen van strijd.
  • Echte schade uit de meidagen valt ook niet te verwachten op dit gedeelte van de bunkerlinie dat ook nooit echte strijd heeft gekend en amper bezet is geweest.
Anekdotes, leuke weetjes en verhalen direct koppelbaar aan dit bunkertje:
  • Origineel werd volgens de voorstudie een bunker voorzien met observatiekoepel. In elk geval heeft deze bunker naar zijn verdere uitwerkingsfaze nooit een koepel gekregen.
  • Wel leuk is dat van deze bunker wel degelijk nog een stukbulletin bestaat van het schietgat voor het C47 kanon.
Hiernaast ziet u een copy van het stukbulletin van de bunker A11. De gekende vuurpunten waren een vijandelijke dijk (antitankkanaal). Als men op kaarten en luchtfoto's gaat kijken, kan dit bijna niets anders geweest zijn dan de zuidelijk gelegen Beerhofbeek.
Stukbulletin bunker A11 te Nazareth Beerhofbeek
Kostprijsschatting van het toenmalige bunkertje:
  • Het bunkertje zijn aandeel in het bouwproject B bedroeg origineel 62.130,56 Bef. Dit was op zich al een kleine misrekening want op basis van gerekende hoeveelheden en eenheidsprijzen zou men tot een prijs van 62.455,56 Bef hebben gekomen. Met inbegrip van wat gemeenschappelijke kosten zoals onder andere de niet individueel verdeelde beplantingen moet deze prijs allicht opgetrokken worden tot 62.339,56 Bef. Als men hier nog eens een aantal zaken gaat bijtellen die niet dienden ingecalculeerd te worden door de bouwfirma's maar rechtstreeks werden aangeschaft door de militaire overheid zoals bv chardomes, koepels, ventillatoren,... moet de totale kostprijs ongeveer op 62.489,56 Bef hebben gelegen.
  • Ter info: 1 BEF in 1934 komt ongeveer overeenkomt met een bedrag van 74 BEF (1.84€) in 2013, een "factor 74" dus.

Foto's van deze bunker

Foto's anno 1990 - 1995 : Collectie Guido De Jong - Simon Stevin Stichting

Anno 1995. Op onderstaande foto daterend uit 1995 is de bunker nog volledig dichtgemetst. Ook is hij nog niet zo sterk met klimop overgroeid als heden ten dage. Op deze foto zie je nog heel duidelijk het onder 45° aangebrachte toegangssas naar de mitrailleurkamer. Heden is dit totaal overgroeid en onbereikbaar. (Foto: Collectie G. De Jong - Simon Stevin Stichting)
Linker zijkant en voorzijde uit dezelfde periode. Achter het scheefgezakte hokje, steekt het schietgat voor de kanonkamer. (Foto: Collectie G. De Jong - Simon Stevin Stichting)
Eigen eerste prospectie in 2006
Anno 2006. Wijze waarop het bunkertje vanaf de Oudenaardse Heerweg in het zicht kwam. Eigenlijk is dit bunkertje vrij fraai in de tuin verwerkt. Het is in de laatste jaren ook nog weinig veranderd qua uitzicht.
Linker zijkant van de bunker. Achteraan links het eveneens totaal overgroeide toegangssas van de mitrailleurkamer die tot op heden nog volledig is afgesloten.
Linker zijkant met aan de voorzijde van de bunker een aangebouwd berghok
Achter het berghok zie je duidelijk het gedeeltelijk verborgen en nog altijd grotendeels dichtgemetste schietgat voor het mobiele C47 kanon.
Binnenzijde van het berghok. Achter de tegen de wand geplaatste metalen plaat moet het allicht eveneens nog dichtgemetste schietgat van de mitrailleurkamer nog steken.
De totaal door klimop aan het zicht onttrokken rechter zijkant. Deze is langer omwille van het schuine toegangssas van de mitrailleurkamer.

Achterzijde van de bunker met rechts, goed opvallend het deurtje dat de gedeeltelijk geopende originele toegang van de kanonkamer verbergt.

Detail van het toenmalige toegangsdeurtje.

Helaas was dit toen alles wat er van de ruimte zelf te zien was. Ze stak barstensvol brandhout.
Dit is wat er toen en ook nu nog te zien is van de toegang van de mitrailleurkamer. Dit zit totaal overwoekerd en verborgen achter de klimop. Ook zit het iets lager gelegen toegangssas aangehoogd en is het hierdoor totaal onbereikbaar.
Enkele actuelere sfeerfoto's
Anno 2012. Het bunkertje blijft vanaf de straatkant altijd fraai in beeld. Jammer dat het vanaf de andere zijden wordt ontsierd door overtollig veel klimop en het aangebouwde stalletje.

Anno 2019. Het braakliggende terreintje meer naar het kruispunt toe is ondertussen een frituur geworden. Hierdoor is het bunkertje vanaf die zijde ook wel beter fotografeerbaar vanaf de bijhorende parking.

Blik op voorzijde met jammer genoeg nog altijd het aangebouwde stalletje.

Voorzijde en rechter zijkant.
Rechter zijkant en naar achter uitstekende sas van de mitrailleurkamer.
Achterzijde met ondertussen een meer passend en minder afstekend deurtje.