Toestand Belgisch leger ten tijde van mei 1940

Gesneuveldenlijsten:

Het militaire verleden van het Gentse Citadelpark

• Militaire geschiedenis Gent voor de bouw van het Citadel van Gent.
• De bouw van het Citadel van Gent.
• De Geleidelijke sloop van het Citadel van Gent.
• Nog aanwezige restanten Citadel in het huidige park.
  • Toegangspoort Courtine 1-2
  • Restanten Bastion 5
    • Gedeelte gebruikt door Gentse Groendienst
    • De Grottenstructuur
    • De mysterieuze grot
  • Mogelijke restant Ravelijn 1-2: Het Moorke
  • Restanten Ravelijn 5-1
    • Flankerende kanonkazematten: Het Amfitheater.
    • Kazematten van de Demi-Lune.
• De Bouw van een Belgische commandobunker 1938.
• De commandobunker tijdens de bezetting 1940-1944.
• De Bunker in gebruik door de Civiele bescherming vanaf 1947.
• Nadere blik op de huidige restanten van de bunker
  • Rondgang aan de buitenkant.
  • Rondgang aan de binnenkant
    • Ingang tot en met toegangssas originele bunker.
    • Restanten originele Belgische Bunker.
    • Bijgetrokken gedeeltes oude Citadel.

Het Citadelpark is gelegen op de zuidelijke flank van de Blandijnberg. Heden is het park vooral gekend van het museum "SMAK" en de wielerpiste van het "Kuipke" die in hetzelfde park of aansluitend ertegen, gelegen zijn. U ziet hieronder een luchtfoto van de site waarover deze reportage handelt (Luchtfoto anno 2009: Gis Vlaanderen).

Het immense kasteel was het eerste vierkante fort met bastions in onze regio. De meeste gebouwen van de originele abdij werden afgebroken of verwerkt in het kasteel. Er werden ook bijkomend kazematten gebouwd. Rondom het fort werden brede verdedigingsgrachten voorzien. Het kasteel was tot zijn val op 10 november 1576 een Spaans bastion.

Vanaf deze datum wisten de Gentenaars zich voor korte tijd te ontdoen van het Spaanse juk en Gent ging tot 1584 door als een kleine Gentse Republiek. De Gentenaars zijn in deze korte periode vrij snel begonnen de wallen tussen het kasteel en de stad Gent te ontmantelen. Vanaf 1577 tot 1584 begon men met het bastion (origineel enkel het Spanjaardenkasteel) uit te breiden tot een gebastioneerde omwalling. De wallen waren opgetrokken uit aarde met op de strategische punten versterkte bastions.

Toen vanaf 1584 Gent opnieuw onder de Spanjaarden kwam te staan, volgde er harde onderdrukking. Op de twee zuidelijke toegangswegen tussen de Schelde en de Leie werden de Kortrijkse Poort en de Heuvelpoort opgetrokken (versterkte bolwerken). Het verder uitbouwen van het gebastionneerde Gent leidde in 1671 tot de bouw van het Fort Van Monterey ter hoogte van de Kortrijkse Poort. Dit fort lag wel degelijk ter hoogte van het huidige Citadelpark. Dit grotere fort werd voorzien omdat men onmogelijk ter hoogte van de hoger gelegen Heuvelpoort de stad kon verdedigen met een watergracht. De bouw van dit Montereyfort begon in 1671 en was afgewerkt in 1694. Deze verdediging werd hoofdzakelijk uitgebreid en geoptimaliseerd met als grote vijand waren de troepen van de Franse koning Lodewijk XIV.

Rond 1600 verscheen ten noorden van het Montereyfort en dus binnen de stadsomwallingen een kazerne. Deze lag op de huidige lokatie van de Leopoldskazerne maar het betreft zeker niet meer dezelfde constructie.

In 1714 werd de Spaanse overheersing vervangen door de Oostenrijkse. Vanaf 1781 begonnen de Oostenrijkers onder Jozef II opnieuw met de ditmaal definitieve ontmanteling van het vroegere Spanjaardenkasteel. De militaire rol van dit oude kasteel was op hetzelfde moment reeds totaal uitgespeeld.

In 1794 krijgt Gent een periode van Franse bezetting (de bezetter waar voorheen alle vestingen waren tegen gericht). Onder hun bewind wordt rond 1800 het Montereyfort op de huidige terreinen van het Citadelpark afgebroken. Van dit fort zijn heden nog nauwelijks restanten terug te vinden. Bij opgravingen in de Leopold II laan, konden enkel nog eens een gedeelte originele funderingen worden teruggevonden.

De Franse periode van Gent, duurt voor Gent maar vrij beperkt en in 1814 kwam Gent onder Hollands bewind. Dit zou ook meteen een volledige nieuwe wind laten waaien over het opbouwen van de versterkingen van Gent. Onder hun bewind wordt van 1827 tot 1834 het oude Spanjaardenkasteel definitief volledig gesloopt. Heden zijn er nog nauwelijks restanten van terug te vinden op een gedenksteen na die zichtbaar is in de kaaimuur van de Napoleon de Pauwvertakking aan de Napoleon de Pauwbrug.

Graag had ik bij deze onderstaande diensten willen danken voor het mogelijk maken van deze reportage:

• De diensten Stadsarcheologie en Stadsarchief, beiden gevestigd in "De Zwarte Doos", Dulle Grietlaan 12, 9050 Gentbrugge.
• De Gentse Groendienst voor zijn vlotte medewerking.
• Wikipedia voor de deskundige uitleg over de geschiedenis van Gent "voor de bouw" van het Citadel van Gent.
• Mr. José Dejonckheere en Mr. Ghislain Mineur voor hun medewerking in de zoektocht naar dit stukje weinig bekend Gents Militair verleden.