Citadelpark Gent

Buskruitfabriek Cooppal Wetteren

Vliegvelden WO I Regio Gent

WO I Munitiepark Kwatrecht

De Dodendraad

De Hollandstellung - Duitse WO I bunkerlinie

Reichsschüle Flandern - SS-School Kwatrecht

Duitse Atlantic Wall Radarpost - Goldammer

WOI en II Munitiedepot De Ghellinck Zwijnaarde

Duitse gangen onder centrum Gent WOII

Publieke WOII Schuilplaatsen Groot Gent

Het Fort van Eben Emael

KW-linie

WO I - Kwatrecht - Melle

18 daagse veldtocht gekoppeld aan TPG

Neergestorte B17 te Kwatrecht 19-09-1944

De bevrijding WO II van de regio rond TPG

Details van de legers:

Gesneuveldenlijsten:

Contact en onbeantwoorde vragen

Media-aandacht

Copyright

Links


Chronologisch verloop van de 18 daagse veldtocht aan het bruggenhoofd Gent.

Dit is de eerste dag dat de hel losbarst aan Bruggenhoofd Gent.

Maandag 20 mei 1940

Situatie op de ochtend van 20 mei 1940 uit België - Een officieel overzicht van de gebeurtenissen 1939-1940 - Ministerie van Buitenlandse zaken (1941). - p49.

Achttiendaagse Veldtocht algemeen. De Duitse troepen zijn in Frankrijk al bijna weten op te rukken tot Abbeville. De toestand is zorgwekkend en vrij hopeloos. Koning Leopold III maakt naar de Britse legerleiding zijn zorgen bekend in verband met de toestand van het Franse leger. Deze troepen zijn totaal uitgeput en niet meer in staat degelijke weerstand te bieden tegen de Duitse aanvallers.

Aan het Belgische Front worden twee Duitse groeperingen teruggevonden die zich beiden op de Scheldestelling zullen storten. Er is enerzijds het 6e Duitse Leger met in deze regio vooral de 56e ID die letterlijk extra vrij is gekomen door de vroeger dan verwachte val van Nederland. Het 18e Duitse Leger met vooral de 30e ID staat ondertussen meer zuidelijk klaar om de strijd om de Schelde te starten. De scheiding van deze beide legers is ongeveer te zoeken rond Deinze.

Bruggenhoofd Gent tussen Kwatrecht en rand Betsberg Oosterse.

Detail van de bezetting van TPG in de ochtend van 20 mei 1940. (Bron: Maai 1940, La bataille de België - M. Fouilleer en J. Bulhond)

Meer gedetailleerd is de opstelling te Kwatrecht als volgt:

De 5e Linie bezet de voorlijn vanaf de Schelde te Kwatrecht tot ongeveer de rand van de eerste huizen op Grijzen. De zone verderop tot de rand van Betsbergbos wordt bezet door de 6e Linie. Achter 5e en 6e Linie bevindt zich de 28e Linie in 2e lijn. Als artilleriesteun bevindt zich hier de 2e Artillerie.

Opstelling van de 5e Linie

  • 3e Bat: ongeveer 1400 meter voorlijn tussen Spoorlijn Rusteloost en de Schelde.
    • 10e Comp ligt tegen de Schelde
    • 9e Comp in het center
    • 11e Comp nabij de toenmalige landbouwschool (heden Mariagaard).
  • 1e Bat: ongeveer 1400 meter voorlijn tussen Spoorlijn RustelooSt en rand Grijzen.
    • 1e Comp sluit aan vanaf de Landbouwschool
    • 2e Comp in het midden
    • 3e Comp op de rand van Kwatrecht met Grijzen.
  • 2e Bat: in reserve ter hoogte van Geerbos en Kalverhage achter het 2e Bat van de 5e Linie.
    • 8e Comp wordt echter mee in stelling gezet samen met 1 extra C47 langs de Schelde te Kwatrecht.

De stellingen van de 5e Linie kregen artilleriesteun van de 3e Groep van het 2e Regiment Artillerie

Kwatrecht-Gijzenzele 20 mei ochtend

Detail van de opstelling van de Belgische troepen in de zone tussen Schelde en Grijzen. rond dezelfde periode. (De Historiek van het 5e Linie Regiment - 1992 p211)

Opstelling van de 6e Linie

  • 3e Bat: Gijzenzelestraat tot grens met Kwatrecht.
    • 9e Comp sluit aan bij de 3e Comp van de 5e Linie
    • Dan volgt de 10e en de 11e Comp.
  • 2e Bat: Gijzenzelestraat tot rand Betsberg

De stellingen van de 6e en 28e Linie kregen artilleriesteun van de 2e Groep van het 2e Regiment Artillerie.

28e Linie 3e Bat (tijdelijk toegevoegd aan 6e Linie)

  • 3e Bat: in reserve te Landskouter en Gontrode.

Opstelling van de 28e Linie

  • 1e en 2e Bat: in reserve te Lemberge.

Opstelling van het 2e Artillerieregiment

Het 2e Artillerieregiment Groepen 1 en 4 zouden worden opgesteld ter hoogte van Melle Caritas. Zij zouden bijkomende artilleriesteun dienen te leveren aan de ganse 2e ID aan Bruggenhoofd Gent.

  • Er bevindt zich een batterij van de 2e Artillerie in het park van het kasteel te Melle (langs Brusselsesteenweg, huidige domein De Potter).
  • Een tweede batterij wordt opgesteld bij kasteel Mijleke te Merelbeke op de hoek van Roskamstraat en Lembergsesteenweg (heden woonst Marc Coucke).

Opstelling Eskadron Cyclisten van de 2e ID

Ook het Escadron Cyclisten van de 2e ID en de bijhorende T13 tanks van zowel dit Eskadron Cyclisten van de 2e ID en de 10e ID zouden in reserve gehouden worden achter de fronten bezet door 5e en 6e Linie. Er stond ook al telkens een T13 van het Escadron Cyclisten van de 2e ID bij elk van de voorposten te Oosterzele.

01:00

Bruggenhoofd Gent - Gijzenzele. Een kolonne Ardeense Jagers meldt zich nog aan het bruggenhoofd met een gevangengenomen Duitse officier.

02:00

Aan de Dender - Gijzegem. Het Duitse 171 IR trekt te Gijzegem over de noodbrug over de Dender. Het 1e Bataljon krijgt als opdracht via Lede, Vlierzele en Bavegem door te stoten tot de Veldstraat aan de noordoostgrens van Oosterzele. Van daar af moeten zij rechtdoor doorstoten naar de wijk "Quadbeke". Hun 2e Bataljon moet dan afbuigen in de richting van Landskouter.

02:30

Erondegem. Een groep Duitse verkenners van de AA25 die te Erondegem op Halfbunder een korte rust had genomen, vertrekt met een verkenningsopdracht richting Nederzwalm. De bedoeling is de situatie langs de Schelde te verkennen meer naar de westelijke kant.

De rit gaat over Ottergem, Vlekkem, Vlierzele en Letterhoutem. Te Sint Lievens Houtem dienen ze voorbij enkele in de weg geslagen kraters te geraken die reeds aangericht zijn door eerdere explosies langs de weg 2 dagen voordien. Vanaf Oombergen waar ook een kratier in de weg is geslagen, volgen ze de weg Aalst - Oudenaarde. Langs de weg spotten ze nog langs de weg uitgeschakelde en vernielde Britse pantservoertuigen die hun doortrekken richting Oudenaarde niet overleefden en door de Deutsche Luftwaffe uit de lucht werden uitgeschakeld. Nabij Munkzwalm worden ook nog de brokstukken van een neergehaalde Duitse bommenwerper in de velden gespot. Deze lag hier al van dag 1 en werd neergehaald op 10 mei 1940.

03:00

Bruggenhoofd Gent - Bottelare. Het hoofdkwartier van de 7e Linie wordt te Bottelare gevestigd in villa Bois St Anne.

Links: Postkaart Villa Bois Saint Anne te Bottelare (Foto: Replica) - Rechts: Zicht op Bottelare Koningin Astridlaan met links de respectievelijke villa (Google Streetview). We bevinden ons eigenlijk zeer kort achter de achterlijn van Bruggenhoofd Gent nabij de bunker B29.

Het 2e Bataljon van de 7e Linie ontvangt in het antitankcentrum een beperkte zending munitie. Vijventwintig handgranaten per bunker voor een viertal bunkers, namelijk B28 tot B31. Dit zijn de vier achterliniebunkers tussen de Groenstraat en de Poelstraat.

04:00

Schellebelle. De eerste berichten lopen binnen van Duitse patrouilles te Schellebelle en Wetteren. Het zouden Duitse verkenners betreffen die allicht proberen inlichtingen in te winnen over de Belgische activiteit in de buurt.

Bruggenhoofd Gent - Gijzenzele. Door het niet ontvangen van het nodige voedsel voor de troepen, wordt te Gijzenzele de plaatselijke bakkerij opengemaakt. Enkele soldaten met kennis van de bakkerstiel, bakken met de aanwezige achtergelaten materialen, brood voor de Belgische troepen.

Links: Foto van de bakkerij Van de Vijver in Gijzenzele voor de meidagen '40 (Foto: Collectie Willy Van De Vijver) - Rechts: Dezelfde locatie heden ten dage nabij de hoek van Kerkstraat en Kraaienveldstraat, nabij bunker A36 dus (Foto: Google Streetview)

04:30

Aan de Dender - Lebbeke. Het Duitse commando van de 56e ID, op dat moment nog altijd aan de oostkant van de Dender te Lebbeke gepositioneerd, wacht op nader bericht van Oberst Wolff van het Duitse 192e IR. Dit Infanterieregiment is op dat ogenblik nog altijd voor hen totaal vermist. In praktijk bevond zich een gedeelte nabij Wanzele en een ander deel was de vorige avond nog in Gijzegem de Dender overgestoken.

05:00

Bruggenhoofd Gent - Munte. De 5e Genie eindigt haar taak om een aantal dikke bomen te vellen die het uitzicht van bunker Mu9 versperren.

Bruggenhoofd Gent - Semmerzake. Vóór de stellingen van de 2e Jagers te Voet heeft de 5e Genie mijnenvelden aangelegd. Door laattijdige aankomst is deze taak wel maar gedeeltelijk uitgevoerd geraakt.

Bruggenhoofd Gent - Bottelare. Bij de 7e Linie is, in het nachtelijk duister, per ongeluk in paniek een koe doodgeschoten.

Uitzonderlijke foto en te mooi om niet te gebruiken is deze van Duitse soldaten op weg naar stellingen in de buurt van de Schelde die vanaf de grond een geallieerd vliegtuig volgen dat betrokken is bij een luchtgevecht. Verdere details over waar en hoe ontbreken jammer genoeg tot op heden. (Foto: Replica)

05:30

Over de Dender. Het 2e Bat van het Duitse 234e IR en de 4e Groep van het 156e Artillerieregiment bevinden zich op dat moment op de weg tussen Hofstade en Lede. Zij moeten via Oordegem doortrekken richting Zwijnaarde.

Het Duitse 171e IR en de 1e en 3e Groep van het 156e Artillerieregiment zijn op weg van Gijzegem naar Lede. Zij moeten doortrekken op Bavegem en zo richting Gavere trekken.

Lede. Het Duitse 234e en 171e IR worden in het vervolgtocht zwaar vertraagt omdat ze te Leden elkaar dienen te kruisen qua marsroute. Alles wordt nog altijd zeer optimistisch ingepland alsof het over de bunkerlijn doorstoten een kwestie zal zijn van enkele uren.

06:00

Lede. Beide Duitse regimenten kruisen elkaar in Lede en dit veroorzaakt heel wat gepalaver en vertraging.

Allicht dient rond dit tijdstip ook onderstaande merkwaardige situatie geplaatst te worden. Te Lede op het kerkplein wordt een Hollandse militair gevangen genomen. Hij wordt op de foto een eerste keer ondervraagd omdat ook de Duitsers niet snappen hoe hij zover in België is verzeild geraakt. (Foto: Collectie Peter Taghon)

06:30

Aan de Schelde - Wetteren. De eerste berichten komen op het Duitse commando binnen van het vermiste Duitse 192e IR. Dit infanterieregiment moest ondertussen ergens in de buurt van Wetteren zijn, indien zij op gewoon schema zaten. Het regiment heeft er meer dan anderhalf uur over gedaan om van Wichelen op te rukken tot Wetteren - Jabeke, en zal na het aankomen van de zware wapens meteen proberen door te stoten langs de weg Dendermonde - Wetteren - Gent, om zo aan te sluiten bij de kop van de gevechtszone komende parallel met de Schelde. Hun commandant Oberst Wolff blijkt zich dan ook niets aan te trekken van de gekregen orders om als reserveregiment op de achtergrond te blijven.

Rond dit ogenblik speelde zich mogelijks een merkwaardig en onduidelijk iets af. Er begint namelijk een beschieting van het centrum van Wetteren. Het ene verhaal meldt dat het om een beschieting gaat van Belgische artillerie omdat ze weet hadden dat de eerste Duitse troepen die het centrum van Wetteren zouden hebben bereikt. Andere zeggen dat het om een Duitse beschieting gaat van het centrum van Wetteren. Alle verdere info om dit discussiepunt uit te klaren, blijft dan ook steeds welkom op info@bunkergordel.be. De beschieting richt wat nutteloze schade aan en er vallen verschillende gewonden onder de burgerbevolking.

Hieronder alvast een 6 tal foto's van de schade aangericht door deze beschieting.

Vaak tonen de foto's schade aan huizen met weinig zicht op rondliggende gebouwen zodat het proberen terugzetten naar huidige locaties zeer moeilijk wordt. Dit is voorlopig enkel gelukt voor bovenstaande foto van schade in de Broeckaertlaan. (Oude foto: Replica - Actuele foto: Google Streetview)
Schade uit dezelfde periode, links: Wetteren Kouterstraat - rechts: Wetteren Molenstraat (Beide foto's Replica)

Links: Wetteren Stationsstraat - Rechts: Wetteren Schoolstraat (Foto's Replica)

Als je bovenstaande locaties gaat proberen oriënteren ten opzichte van de Belgische stellingen aan TPG, wordt eigenlijk vrij snel duidelijk dat deze zeer moeilijk trefbaar en verkeerd georiënteerd stonden om vanuit Belgische stellingen beschoten te zijn. Het lijkt er dan ook meer op dat het om een soort vergelding heeft gegaan tegen het eerdere verzet van het Belgische leger (lees Ardeense Jagers) de vorige dagen van Duitse kant..

Misschien liggen deze beschietingen ook wel deels aan de bron van de vertraging die niet echt verklaarbaar is bij het schema van de Duitse 192e IR.

Dit is een zeer moeilijk te koppelen fotoreeks want deze schade met dezelfde foto's wordt ook nog eens gekoppeld aan represaille artilleriebeschietingen van de Duitsers nadat de brug in Wetteren is verloren gegaan op Britse bevrijders in september 1944. Allicht is deze laatste optie zelfs de meest waarschijnlijke uitleg omdat bij de aankomst van het 192e Infanterieregiment hier nog amper zwaardere Duitse artillerie aanwezig was wegens de vele opgeblazen bruggen..

07:00

Kanaal Gent - Terneuzen. Ook meer noordelijk van de stellingen van Bruggenhoofd Gent, langs het kanaal Gent-Terneuzen vreest men vrij snel contacten met Duitse troepen. In de loop van de dag zullen ook hier over het kanaal Gent - Terneuzen alle bruggen worden opgeblazen.

Hier alvast de opgeblazen brug te Terdonck. Deze was gelegen op het einde van het huidige Terdonckplein. Dit is zo goed als identiek qua locatie van waar nu nog altijd het veer van Terdonck is gelegen. Men ziet er nog altijd de oude sokkel staan die ook op onderstaande foto's nog zichtbaar is. (postkaart: Collectie Marc Bauwens)

(Foto boven: Google Streetview - Oude Foto's: Collectie Peter Trödel)

Ook een heel klassiek beeld is dit van de opgeblazen spoorwegbrug te Zelzate over het huidige kanaal Gent - Terneuzen.

Deze spoorwegbrug lag zuidelijk van de afsplitsing van het nieuwe kanaal en de oude tak richting Zelzate centrum. Op luchtfoto's zie je aan de oostkant van het kanaal het tracé van de oude spoorlijn nog mooi lopen ondanks dat de sporen lang verdwenen zijn.

Uniek waren ook de gebouwtjes op elk van de uiteindes van de brug zoals hier mooi in intacte maar ook in opgeblazen vorm te zien.

(Foto boven: De opgeblazen brug, gezien vanaf de Kühlmannkaai. De foto wordt echter gespiegeld verspreid zodat hij niet te koppelen valt aan de schouwen op de achtergrond. Als je hem spiegelt, klopt dit wel. (Oude foto: Collectie Peter Trödel). Foto daaronder: Detail van de kop van de brug die je nog intact kan zien op de postkaart daaronder (Foto: Boek Mei 1940 - Peter Taghon). De postkaarten daaronder geven een zeer mooi beeld dat ongeveer identiek zou moeten zijn met de foto die dan volledig rechtsonder te vinden is. De actuele foto werd genomen vrij kortbij het uitstekende huidige punt waar beide kanalen samenkomen. Enkel de kop van het oude kanaal bestaat heden nog. De rest ervan werd ondertussen allen gedempt. (Oude postkaart boven: Albert - Onder links: Collectie VPD)

Nederzwalm. Aangekomen waar ooit de Scheldebrug was van Nederzwalm, bleek deze al opgeblazen in de Schelde te liggen. Wanneer de verkenners er worden gespot vliegen al meteen de eerste kogels rond hun oren van Belgische troepen die aan de andere oever van de Schelde opgesteld liggen.

De Duitse groep verkenners van de AA25 blijkt terecht gekomen in de spits van de Duitse 30e ID. Ze horen zowel uit de richting van Kwatrecht oorlogsgebulder als van de kant van Oudenaarde. Er is onheil te verwachten. Ze krijgen van hun leiding de opdracht door te trekken naar de streek van Baaigem - Semmerzake. Daar moeten ze proberen de bruggen over de Schelde te Eke en Gavere te bezetten. Zo moeten zo verhinderen dat deze alsnog zouden opgeblazen worden. Deze zouden op dat moment volgens eerdere berichten nog intact moeten zijn op dat moment.

Vanaf hier trekt de Duitse verkenningseenheid AA25 verder via Paulatem en Beerlegem in de richting van Dikkelvenne. Te Dikkelvenne stoten ze op verlaten Belgische veldstellingen. Dit was ooit een voorpost op Bruggenhoofd Gent bij Semmerzake en Gavere.

In de richting van Baaigem hadden de eenheden van de 5e Jagers te Voet eveneens een aantal voorposten uitgezet. Dit was alvast zo nabij de wijk Groothulle (langs Baaigemstraat) en ter hoogte van het kruispunt "Den Hert" te Baaigem (kruispunt zuidelijk van Muntekouter tussen Hundelgemsesteenweg en Baaigemstraat).

07:30

Bruggenhoofd Gent - Scheldewindeke - de voorposten. Er zijn Duitsers gesignaleerd te Scheldewindeke.

Een vooruitgestuurde verkenningsgroep te fiets had vastgesteld dat de grote wacht te Scheldewindeke dorp (P3) opgedoekt zou zijn door ondertussen allicht een Peloton van de 11e Linie. Zij blijken achteraf deze grote wacht aan de verkeerde kant van het dorp te hebben gezocht wegens een verwarring met straatnamen.

Een peloton van 2e bataljon van de 7e Linie onder leiding van Luitenant Hendrickx probeert de oude voorpost op het dorp van Scheldewindeke (P3) opnieuw te gaan bezetten. Een tweede peloton zou naar de oude voorpost op de Pelgrim (P2) trekken. Deze laatste zou op dat moment eigenlijk nog bezet moeten zijn door de verkenners van de 6e Linie.

Veiligheidshalve wordt nogmaals eerst een kleinere groep vooruitgestuurd om te gaan of die voorposten effectief ondertussen niet bezet zouden zijn door de eerder gespotte Duitse verkenners.

Bruggenhoofd Gent - Betsberg en Oosterzele. Er hing grondnevel boven de Betsberg. In de verte hoorde men met tussenpozen geweervuur en knallen van 47mm geschut.

07:45

Bruggenhoofd Gent - Scheldewindeke. Duitse motorrijders zijn zich komen opstellen ter observatie in het dorp.

Oordegem - Massemen. Duitse wielrijders rukken op in kolonne per twee langs de steenweg Aalst - Gent. Op de grens van Massemen en Oordegem worden zij onder vuur genomen door voorpost nr. 1 aan "het Strop" te Massemen. De voorpost beschikte namelijk ook over een T13-tank en een mitrailleur. De Duitse kolonne moet hals over kop in de greppels duiken en er vallen verschillende doden aan Duitse kant. Ze proberen in boogvorm de Belgische voorpost te omsingelen. Ze worden hierbij echter onder vuur genomen door de Belgen aan de voorpost nr. 2 aan de spoorweg te Westrem. De Duitse wielrijders krijgen ondertussen echter steun van de mee oprukkende 14e Panzer Jäger Compagnie, die de Belgen begint te bestoken met 3,7cm-pantserafweerkanonnen (PAK 36).

Massemen - Westrem. De Belgische voorposten aan het Strop en te Westrem trekken zich onder de overmacht van Duitsers terug in de richting van het viaduct te Kwatrecht. De Belgen die de voorposten hebben bezet, hebben tot dan geen verliezen geleden.

Westrem. Westrem wordt bereikt en het 3e Duitse Bataljon van het 234e IR buigt af naar Gijzenzele. Zij worden echter vrij snel zwaar onder vuur genomen vanuit bunkers en veldstellingen. De Duitse troepen zijn zich bewust van het probleem dat ze de laatste dagen vrij snel zijn opgetrokken zonder dat hun zwaarder materieel kon volgen. Hierdoor staan zij praktisch enkel met wat lichte artillerie voor een zware bunkerlinie die zij moeten zien te doorbreken.

Omwille van de hevige weerstand die het 3e Bataljon van het Duitse 234e IR ondervindt, buigt het 2e Bataljon af in de richting van het Kruisen, richting Kwatrecht.

Massemen. Massemen zou op dit ogenblik nog deels bezet worden door Belgische troepen. Vermoedelijk in kleinere veldstellingen.

08:00

Bruggenhoofd Gent - Kwatrecht. In de vroege ochtend doet pastoor Callebaut nog snel een korte begrafenisdienst voor Jan Baptist Bracke, woonachtig op de Kwatrechtsteenweg, die de zaterdag voordien was overleden. Na de dienst werd de overledene door middel van een kruiwagen en met de hulp van de knecht van boer Blomme naar het kerkhof van Kwatrecht gereden. Daar werd de lijkkist ter controle door Belgische soldaten geopend om na te gaan dat het niet over spionage ging. De kist werd daarna om ze nog degelijk gesloten te krijgen dichtgebonden met touwen.

Rond hetzelfde moment rijdt op de Kwatrechtsteenweg een auto op een mijn.

08:30

Bruggenhoofd Gent - Oosterzele en Scheldewindeke. Kleine gemotoriseerde Duitse eenheden bestaande uit lichte pantserwagens en motoren, komende van Oosterzele, vallen de Belgische voorposten te Oosterzele en Scheldewindeke aan.

Twee motoren met zijspan rijden de Geraardsbergsesteenweg af richting Scheldewindeke (Geraardsbergsestweenweg - Keiberg - Dorp - Windekekouter) en rijden hierdoor recht op de voorpost aan de Pelgrim af. Via zijwegen (allicht via Hettingen - Hoeksken nog meer zuidelijk) weten ze zowel de voorpost aan de Vinkemolen als deze aan de Pelgrim te ontwijken. Ze stoten daardoor echter eerst op de oude voorpost op het dorpsplein te Scheldewindeke en maken bij het zien van de Belgen zo snel ze kunnen rechtsomkeert. Na dit uiterst korte contact met de Belgische voorpost op Scheldewindeke dorp moeten ze praktisch via dezelfde weg zijn teruggereden want ook bij hun terugtocht weten ze de 2 andere voorposten al dan niet doelbewust te vermijden.

Iets later komen opnieuw twee Duitse motoren met zijspan uit de richting van de Keiberg op de voorposten afgereden. De Duitse motorrijders roepen en wuiven zelfs nog naar enkele meisjes die aan de poort van een huis op het dorp hen in het oog hielden. De Duitse soldaten bemerken zelfs niet dat er op de hoek van het toenmalige café "Het Oud Gemeentehuis" een Belgische soldaat staat die zich probeert niet te doen opvallen voor de voorbijrijdende Duitsers. De motoren rijden voorbij de kerk en verdwijnen achter de hoek. Echter zeer kort daarna hebben ze rechtsomkeer gemaakt en rijden opnieuw voorbij de kerk voorbij, in omgekeerde richting. Op het ogenblik dat ze deze keer voorbij het gemeentehuis rijden, rijdt de tweede motor op een Belgische landmijn. Door de hevige knal belandt één van de twee gesneuvelde Duitse soldaten in de dakgoot van het gemeentehuis. De eerste motor geeft meteen plankgas en verdwijnt uit het zicht.

Er zal kort na het vernemen van deze op een mijn gereden Duitse motor met sidecar een Belgische motor met sidecar deel uitmakend van het Eskadron Cyclisten van de 2e ID naar de plaats des onheils rijden. De 2 soldaten vinden er de eerder gemelde gesneuvelde Duitsers en motor terug. De wapens van de twee gesneuvelde Duitsers worden meegenomen naar de commandopost van de 6e Linie.

08:40.

Bruggenhoofd Gent - Oosterzele en Scheldewindeke. Te Scheldewindeke aan de Pelgrim (De Spiegel) naderen een achttal Duitse motoren met sidecar de voorpost.

De Belgische bezetters deel uitmakend van de verkenners van de 6e Linie, vermijden direct contact en trekken zich veiligheidshalve wat terug.

Ze krijgen echter al zeer snel het bericht dat ze hun post nog dienden te behouden maar dit lukt niet direct meer omdat Duitse militairen dezelfde locatie reeds hadden bezet. De grote wacht op de Pelgrim lijkt verloren en de Belgen trekken er zich terug.

Duitse motoren met zijspan rijden voorbij een straatversperring (Boek: Wenn all die Bruder schweigen)

Ook de voorpost op het dorp te Scheldewindeke wordt ondertussen zwaar beschoten.

09:00

Bruggenhoofd Gent - Kwatrecht. De Duitse troepen van het 234 Infanterieregiment hadden opdracht gekregen meer verspreid het front te benaderen tussen Vantegem Molen en de Brusselsesteenweg. Het 2e Bataljon van het Duitse 234e IR krijgt opdracht zo snel mogelijk door te stoten langs de Brusselsesteenweg, naar het centrum van Kwatrecht.

Het Duitse 192e IR, komende van Dendermonde, heeft aansluiting gevonden met de Duitse 234e IR, dat reeds was uitgebroken tot aan het kruispunt "het Strop". Het 192e IR krijgt opdracht via Massemen verder door te trekken naar Melle Kalverhaeghe om zo door te stoten naar Gontrode.

Duitse Infanteristen (Foto: Replica)

Rond ditzelfde uur vliegen de eerste kleinere obussen door het dak van de toren van de kerk te Kwatrecht. De kerk zou het bij beschietingen deze dag nog zeer zwaar te verduren krijgen. Ze onderging beschietingen langs de voorzijde afkomstig van Belgische artillerie en langs de achterzijde en het koor van Duitse zijde.

Links boven: De zwaar beschadigde kerk van Kwatrecht zoals ze achter bleef na 3 dagen van strijd. Merk ook op hoe zwaar beschadigd en doorschoten de betonnen platen waren onderaan de foto. (Foto: Replica) - Rechts boven: ongeveer hetzelfde zicht dat je verkrijgt vanaf de kleinere weg parallel met de steenweg, "Biezen" genaamd. Onderaan: een actuele foto van de kerk. Alle bleke rode stenen zijn herstellingen. Het zijn er heel wat.

Aan de Schelde tussen Oudenaarde en Petegem

Ten noorden van Oudenaarde worden de eerste Duitse verkenners gespot aan de overkant van de Schelde. Er zijn enkele kleinere contacten tussen verkenners van de Duitsers en Belgische eenheden van de 5e Jagers te Voet te Heurne en Eine. Het betreffen contacten met de voorhoede van het Duitse 30e ID. Ze zullen voorlopig nog geblokkeerd worden op hun posities aan de overkant van de Schelde.

We zien hier de Duitse troepen van de 30e Infanteriedivisie oprukken naar de boorden van de Schelde nabij Meersche. Op de achtergrond zie je de heuvel van de Koppenberg in Melsen. De wegel waar de foto ooit moet genomen zijn is allicht Ruiminge. (Oude Foto: Boek Mei 1940 - Peter Taghon - Actueel zicht: Google Streetview)

Allicht deels omdat de Duitsers van het 30e ID vreesden voor nieuwe contacten met Ardeense Jagers, en ook de uitrusting van deze Jagers te Voet vrij gelijkend was, wordt allicht geopteerd om de strijd eerder aan te gaan aan het front iets zuidelijker naar Ouderaarde toe, hetwelke werd verdedigd door de Britse 44e ID.

Wel komt de ganse regio de ganse voormiddag en namiddag onder bij momenten hevig Duits artillerievuur te liggen, zowel in de zones verdedigd door de Belgen als deze verdedigd door de Britten.

Situatie ten zuiden van Bruggenhoofd Gent tussen Gavere en Oudenaarde (Bron: Mai 1940, La bataille de Belgique - M. Fouillien en J. Bouhon)

09:20

Bruggenhoofd Gent - Kwatrecht. Vanop de kerktoren ziet wachtmeester Bracht een tweehonderdtal Duitse soldaten dichterbij komen.

Ze komen via de grachten van Herdershoek, door de Heidestraat en een stukje Lambroekstraat via de Oude Gentweg naar het Bourgondisch Kruis toe. Ze werden gevolgd door een twintigtal Duitse wielrijders. Allicht zijn dit al eerste eenheden van de 192e ID.

Duitse cyclisten (Foto: Replica)

Het 2e Bataljon van het 234e Infanterieregiment probeert door te stoten tussen de Brusselsesteenweg en de nieuwe spoorlijn (lijn Oostende - Brussel). Bij deze aanval krijgt het 3e Bat van de 5e Linie het heel lastig. Er gaat vrij direct terrein verloren in de zone die op dat moment hoofdzakelijk wordt verdedigd door de 9e Comp van de 5e Linie. Er gaan een aantal Belgische mitrailleurposten ten velde en een aantal bunkers vrij direct verloren. Qua bunkers spreken we sowieso over de 2 bunkers nabij het Bourgondisch kruis (A45 en A46). Ook de zware bunker S8 op de steenweg blijkt niet houdbaar voor de belgen en wordt door de Belgische troepen verlaten met achterlating van een mitrailleur. Het 47 mm kanon diende sowieso achtergelaten te worden gezien dit een vast opgestelde C47 betrof.

Bruggenhoofd Gent - Voorposten te Oosterzele en Scheldewindeke. Kolonel Godeau geeft opdracht na al de vorige incidenten de voorposten te Oosterzele en Scheldewindeke bezet door Pelotons van de 11e Linie op te geven. De Belgische soldaten dienen terug te trekken naar Bruggenhoofd Gent. De twee T13-tanks die bij de voorpost te Scheldewindeke waren opgesteld hebben zich een vierhonderdtal meter teruggetrokken in de dreef te Oosterzele. Dit is de kleinere weg westelijk van de Spiegel.

Enkel de voorpost op de Vinkemolen worden voorlopig nog behouden.

09:50

Bruggenhoofd Gent - Kwatrecht. De infanteristen van het Duitse 192e IR rukken op tussen de Schelde en het oude munitiepark te Kwatrecht. Ze ondervinden echter al vrij snel zulks zwaar artillerie- en flankeringsvuur uit omliggende bunkers dat zij al snel uitwijken en terugtrekken op de westkant van Massemen (tussen Massemen dorp en het Bourgondisch Kruis). Hier beginnen ze zich massaal in te graven. De Duitsers van de 192e IR vermoeden dat het Belgisch Artilleriegeschut uit de richting van de waterbekkens komt nabij Melle - Kalverhage. Dit is de reden dat hij hen snel wil laten doortrekken in die richting om deze uit te schakelen.

Kwatrecht Gijzenzele 20 mei eerste aanval

Situatieschets van de eerste Duitse aanvallen op Kwatrecht in de ochtend van 20 mei 1940 (De Historiek van het 5e Linie Regiment - 1992 - p214)

Totaalschets van de hierop volgende totaalaanval op TPG in de ochtend van 20 mei 1940 in de zone Kwatrecht tot de rand van Betsberg. Wel klopt op deze schets de plaatsing van de 5e Linie niet. De 10e Comp lag tegen de Schelde. De 11e Comp tegen de spoorlijn Oostende Brussel, de 9e Comp tussen beiden in (Bron: Mai 1940, La bataille de Belgique - M. Fouillien en J. Bouhon)

10:00

Bruggenhoofd Gent - Oosterzele. De 1e groep van de 8e Artillerie legt te Oosterzele een vuurgordijn op vraag van de bezetters van de voorposten, die ondertussen verlaten waren. Voorlopig was enkel de voorpost op het dorp te Oosterzele nog bezet door een Peloton van de 11e Linie (nabij Vinkemolen)

Bruggenhoofd Gent - Kwatrecht. De Duitse aanvallers melden naar hun hoofdkwartier dat zij te Kwatrecht blok worden gezet en voorlopig geen nieuwe terreinwinst meer weten te maken. Voor Kwatrecht wil dit zeggen dat een gedeelte vooruitgeschoven op Bruggenhoofd Gent is veroverd tot hoogte van het kerkhof van Kwatrecht. Te Gijzenzele zijn er geen Belgische posities verloren gegaan. Er is over de ganse aanvalszone sprake van zeer effectief werkend Belgisch artillerievuur.

De Duitse troepen proberen voorlopig de posities dat ze hebben te behouden.

  • Oberst Kratz heeft zijn commandopost nabij het kruispunt "Het Strop" te Massemen.
  • De troepen van het 234e IR graven zich in op de Herdershoek te Massemen.
  • Het 3e Bataljon van de 192e IR blijft in reserve nabij het gehucht Poepelboom op Massemen. Dit gehucht was te zoeken aan de velden tussen Varekouter en Loweestraat, oostelijk van de Massemsesteenweg dus, wat effectief gelegen blijkt tussen Oordegem en Massemen. Ook heeft Oberst Wolf allicht hier op dat moment ergens zijn commandopost.
  • De 10e Compagnie van de 192e IR zal heel binnenkort de opdracht krijgen opnieuw proberen door te stoten parallel met de spoorlijn richting Kwatrecht en daar alvast enkele vervelende bunkers kortbij deze spoorlijn uit te schakelen (bunkers A43, Av16 en mogelijks ook Av15 en A42 op het voormalige munitiepark).

Gent. Nogmaals wordt de nadruk gelegd op het risico de heden ondermijnde bruggen in het centrum op te blazen. Dit zou een groot risico betekenen voor de nog aanwezige bevolking. Alsook zouden een aantal ziekenhuizen hierdoor totaal onbereikbaar worden.

10:30

Bruggenhoofd Gent - Voorposten Scheldewindeke en Oosterzele Dorp. De Belgische Luitenant Henderickx van de 7e Linie komt rond dit uur aan op de ondertussen verlaten voorpost op Scheldewindeke dorp (P3). Men stelt onmiddellijk de wapens op en weet ondertussen eigenlijk niets van de teruggekeerde Belgische soldaten van de 11e Linie. Hij wacht in feite op hun terugkomst.

Iets later komt enkel één van de twee T13-tanks terug maar deze rijdt daarbij op een Belgische mijn aan de ondertussen verlaten Voorpost (P2) ter hoogte van de Pelgrim. Bij de ontploffing van de landmijn wordt ook nog een auto mee opgeblazen. Deze laatste vliegt hierbij in brand. Tussen de wrakstukken lag een zwaar verminkt lijk. Een tweede bemanningslid van de tank, zat gekneld in het wrak en was stervende. Een derde bemanningslid was zwaar verminkt maar overleefde de ongelukkige misstap.

2 foto's waarop duidelijk de restanten zichtbaar zijn van deze Belgische T13-tank die te Scheldewindeke op een tragisch genoeg, Belgische, landmijn reed - (Oude foto links boven : P. Taghon - Oude foto links onder: Collectie J. De Vos). De blonde jongen is trouwens Jacques De Vos zelf. De onderste foto is reeds enkele dagen later genomen want de tank op zich blijkt al gedeeltelijk versleept en zijn koepel met kanon is volledig los nog op de zijkant van de weg achtergebleven. De woning achter de tank is reeds lange tijd geleden gesloopt.

Op deze lokatie waren tot in 2016 nog wel degelijk restanten te vinden van de explosie die hier op deze dag in mei 1940 plaats vond. Zo droeg de woning aan de overkant van de weg met de oranje geglazuurde steentjes nog altijd heel wat schrapnelschade van de mijn die hier ooit ontplofte. Ook deze sporen zijn ondertussen uit het straatbeeld verdwenen. De respectievelijke woning werd in 2016 gesloopt.

Bruggenhoofd Gent - Schelderode. Bij de 5e Batterij van de 8e Artillerie meldt zich nog totaal onverwacht Adjudant Stroobants met een artilleriestuk dat nog was achtergelaten in Neder Over Heembeek. De paarden zijn totaal uitgeput en allicht heeft hij steeds vlak voor de neus van de oprukkende Duitsers doorgetrokken om Bruggenhoofd Gent alsnog te bereiken.

10:35

Dikkelvenne. De 2e Jagers te Voet signaleren gemotoriseerde vijandelijke elementen op de baan Dikkelvenne - Gavere. Men vreest ook dat hier de hel gaat losbarsten.

De Duitse verkenners van AA25 geven naar hun commando door dat er op een verdedigingslijn rand Gavere volgens hun Ardeense Jagers gepositioneerd liggen. De Duitse verkenners hebben zich echter miskeken op de uniformen van de Jagers te Voet die vrij sterk gelijkend zijn met deze van de Ardeense Jagers.

Zij geven ook het bericht door dat de brug te Eke bezet is door Belgische troepen. Geregeld worden Duitse voertuigen die te dicht bij de brug komen bestookt door hevig Belgisch artillerievuur.

De verkenningseenheid AA25 meldt hevige Belgische weerstand op de lijn Heedwijk - Baaigem - Hukkelgem (allen niet toevalling zuidelijk van een aantal Belgische voorposten). De verkenningseenheid begint zich in deze zone wat uit te spreiden en elk neemt een deel van de contactzone onder zijn toezicht:

  • Reiter-Schwadron bij AA25 = De ruitergroep bij de verkenningseenheid stelt zich op ten zuiden van Baaigem
  • Radfahrer Schwadron 156 = Een groep cyclisten stelt zich op nabij de wijk Hukkelgem bij Dikkelvenne.
  • Radfahrer Schwadron 25 stelt zich dan op nabij Gavere ter hoogte het kasteel van Dikkelvenne.

De vrees voor Ardeense Jagers schrikt hen af om verdere actie te ondernemen.

Bruggenhoofd Gent - Gavere. Vermoedelijk moet ook het opblazen van de tot op dat moment nog intacte brug in Gavere rond dit tijdstip gesitueerd worden. Deze is in elk geval op 20 mei 1940 opgeblazen, alleen vindt men geen detail over welk moment van de dag dit exact is gebeurd.

Een mooi zicht op de nog intacte Scheldebrug te Gavere voor de meidagen '40. (Foto: Replica). Het grootste probleem, en zeker hier te Gavere, is het juist plaatsen van de brug. Vergeet niet dat de Schelde hier dus verplaatst is geweest.
Deze luchtfoto uit 1971 toont zeer mooi hoe de Schelde hier ooit liep. De oude tak zie je rechts op de foto. De huidige Scheldeloop is dus links te zien met op de foto ook al de nieuwe Scheldebrug. Je ziet ook duidelijk dat de originele brug dan ook liep in het verlengde van de huidige Scheldestraat.
Links: Oude Postkaart (Nelis) die u wel kan helpen om de situatie toen voor de meidagen enerzijds wat te laten snappen. Toch schept de foto ook nieuwe verwarring. Ook op de bovenste foto van de brug ziet u hetzelfde gebouw, de villa van Burgemeester Haegens, staan langs de Schelde. Het kasteelachtige gedeelte langs de Schelde is heden verdwenen maar het gedeelte van het gebouw dat uitkijkt op de parking in de richting van de Scheldestraat, het witte gedeelte, bestaat nog vrij identiek. De Huidige Kasteeldreef was hier dus de vroegere Schelde. De brug lag ten tijde van de meidagen echter niet echt in het verlengde van de Scheldestraat, hier lag ze dus wel degelijk ten tijde van WOI. Ze lag namelijk zo goed als voor de deur van de villa van de Burgemeester. Dit verklaart ook waarom op de foto links die brug nog niet te zien is. Die foto dateert allicht nog van voor WOI. Ze is wel degelijk op die locatie te zien op de bovenste foto.
Links: Zoals reeds gemeld lag de brug voor de meidagen '40 juist voor de villa van de burgemeester die je rechts op de foto toch wel zwaar beschadigd kan zien bij de opgeblazen brug. De schade zal allicht wel grotendeels te wijten zijn aan het opblazen van de brug zelf. Deze foto toont troepen van het 2e Bataljon van het Duitse 171 IR toen het bruggenhoofd reeds gevallen was aan de vernielde brug. De Duitse troepen dienden namelijk toen nog te wachten tot de noodbrug afgewerkt zou zijn om de Schelde overgestoken te geraken. Ter info, deze oude foto komt uit een fotoboek met enkel foto's van dit Duitse 171e IR hun veldtocht (Collectie Peter Taghon). Deze stond daar in afgebeeld in gespiegelde versie. Een fout die wel meermaals gebeurde met foto's afmaken van negatief naar foto toe maar natuurlijk het juist positioneren van de foto's niet vereenvoudigt.
Hier dan 2 zichten naar de overzijde van de opgeblazen brug. De foto links onder toont de opgeblazen brug van allicht genomen voor de villa van de burgemeester. Rechts onder toont ongeveer hetzelfde zicht als de foto hiernaast. We kijken op de huidige rotonde en aan de overzijde de Burchtweg.
De linker foto is gevonden op een ondertussen niet meer bestaande website (Foto: Replica). De rechter foto is opnieuw genomen en afkomstig uit een fotoboek van het Duitse MG battallion 6. Opnieuw het zicht hoe zij de brug opgeblazen terugvonden. Voor alle duidelijkheid is het stukje gevel dat u ziet naast de opgeblazen gevel (rechts) nog altijd dezelfde woning op de actuele foto te zien met het rode geveltje. (Foto: Collectie Peter Taghon)

10:40

Kwatrecht. Bij de hevige strijd te Kwatrecht gingen uiteindelijk toch ook wel zoals al gemeld een aantal bunkers verloren. Zo vielen zo goed als zeker toen al de bunkers A45, A46 en de zware bunker S8.

(Boven: Verschanste Belgische soldaten - Foto Replica)

Bij nieuwe aanvalspogingen op het huidige industrieterrein Neerhondert (toen open velden en een munitiepark) weet de 10e Compagnie van het Duitse 192 IR van Oberst. Wolff toch wel terrein te veroveren op de 10e comp van de 5e Linie opgesteld tussen steenweg en de oude Spoorlijn van Wetteren naar Gent. In deze zone gaan zo goed als zeker de bunkers A42 en Av15 bijkomend verloren.

Op deze wijze weet het Duitse 192e IR wel aansluiting te maken met het Duitse 234e IR nabij het Bourgondisch Kruis (het kruispunt van Brusselsesteenweg met de Wetterstraat, huidige Zuidlaan). Oberst Wolff wil op deze manier met zijn 192e IR verder doorstoten in de richting via Melle en Gontrode waar hij vermoedt dat een groot deel van de Belgische artillerie is opgesteld. De 10e Compagnie van de 192e IR krijgt bijkomend speciaal de opdracht om de eerder gemelde bunkers A44 (zwaardere bunker tegen de Schelde), A43 (naast Kwatrechtsteenweg) en Av16 (naast spoorlijn) zeker te proberen uitschakelen.

Na het verliezen aan Belgische kant van de zware bunker S8 beginnen de Duitsers met het beschieten de stellingen rond het spoorwegviaduct.

De Belgische artillerie krijgt opdracht het vuur te openen op de toegangsweg naar de Wetterstraat wegens de oprukkende Duitsers.

Kort hierop volgt een eerste Belgische tegenaanval om het verloren gegane terrein op Kwatrechtsteenweg te proberen heroveren. Bij deze tegenaanval wordt een Belgische T13-tank, vanaf het viaduct komende, de steenweg opgestuurd. Deze diende vooral een Duitse PAK 36 uit te proberen schakelen die gans de tijd vuurde in de richting van de spoorwegviaduct.

De aanval dient echter zeer snel te worden gestaakt omdat ze zeer hevig Duits tegenvuur ontvangen vanuit de huizen langs de beide zijdes van de steenweg. Er wordt gevreesd ook deze tank te zullen verliezen bij verder aandringen waarna deze terugkeert tot achter de spoorwegviaduct.

Foto rechts: Een Belgische T13 tank (Replica)

Bovenstaande luchtfoto zal ongeveer een idee geven van hoe de scheidingslijn tussen Duitse en Belgische troepen moet geweest zijn op dit moment. De gele stippen zijn de op dat moment allicht verloren bunkers. De oranje lijn geeft aan hoe de Belgische linie is dienen achteruit te trekken om stand te kunnen houden. Een groot deel van Kwatrecht dorp is in Duitse handen.

11:00

Bruggenhoofd Gent - Kwatrecht. Ook de commandopost van Oberleutnant Kratz van het Duitse 234e IR wordt mee naar voor geschoven, van "het Strop" te Massemen naar de buurt van "het Bourgondisch Kruis", de "Wetterstraat".

Op foto's die hiervan bestaan is trouwens het woord "Commandogefechtstand" terug te vinden, wat laat vermoeden dat deze post de bunker A46 zal geweest zijn. Hevig artillerievuur en mitrailleurvuur noodzaakt echter de Duitsers halt te houden en zich ter plaatse in te graven.
Ook het steeds genoemde Bourgondisch Kruis is een niet evident iets om ons nu nog voor te stellen. Er was enerzijds de steenweg van Aalst naar Gent die een vrij brede kasseiweg was. De Wetterstraat was slechts een 1 vaks-kasseiweg. idem voor de steenweg naar Oosterzele. Waar heden ter hoogte van het Bourgondisch Kruis de wasserij is, liep een smal wegeltje ter hoogte van het huidige fietspad. Daarachter was nog een café, de "Voermansrust". Dit zou dus mocht het heden nog bestaan hebben, zo goed als volledig op het rechter vak hebben gestaan van de huidige Zuidlaan. Hier 2 oude foto's van dit lang verdwenen café.
Boven: Google Streetview uit 2020 van het Bourgondisch Kruis, kijkende richting Wetteren en Zuidlaan. Links onder: oude foto van de voorgevel van het verdwenen Café de Voermansrust - Rechts onder: Foto uit zelfde periode van de achtertuin van dit Café. (Beide oude Foto's: R. Goossens)

Dit is een foto die zeer moeilijk nog te plaatsen is. Het betreft de Commandogefechtstand van het Duitse 234e IR. Dit liet besluiten en dit zal allicht ook kloppen dat we ons hier in de Oude Gentweg bevinden. Dit is de parallelle weg met de Brusselsesteenweg aan het Bourgondisch Kruis. (Foto rechts: Collectie J. De Vos)

De foto hierboven toont Oberst Kratz van het Duitse 234e IR bij een muizenslaapje (Foto: collectie J. De Vos). Je ziet hem trouwens ook zitten op de foto daarboven. De woning waar hij bijzit moet ergens gestaan hebben tussen Oude Gentweg en de Brusselsesteenweg waar heden een schoenenwinkel te vinden is langs de Brusselsesteenweg. De originele woning is zeker verdwenen. De link naar Commandogefechtstand is te vinden uit het feit dat waar op de actuele foto hierboven die hoge struiken te zien zijn, de achterzijde is van de bunker A46. Dit zal dan de aangeduide gefechtstand zijn. Op de achtergrond zie je bij de oude foto boven ook nog huizen staan. Dit moeten huizen zijn langs de Brusselsesteenweg, mogelijks zelfs nog bestaande woningen maar helaas niet meer op dezelfde manier fotografeerbaar omdat zeker de stal die je rechts op de actuele foto ziet hierboven, er toen nog niet stond.

Bij dezelfde fotoreeks hoort ook deze foto van Oberst Kratz, zittend op een stoel nabij volgens de uitleg op de foto, de Wetterstraat. Helaas zijn deze betonnen plaatjes niet meer terug te vinden en is deze foto dus niet meer exact te plaatsen. (Foto: Collectie J. De Vos)

Deze laatste foto van Kratz nabij de Wetterstraat is dan wel weer mooi te plaatsen. We zitten hier op het huidige kruispuntje van de Oude Wetterstraat met de huidige Zuidlaan ter hoogte van de drankencentrale Pede. De hoeve is zo goed als zeker nog altijd deels dezelfde als deze zichtbaar op de actuele foto. (Foto links: Collectie J. De Vos)

Bruggenhoofd Gent - Kwatrecht. Door hevig Belgisch artillerie- en mitrailleurvuur wordt ook de Duitse doorbraak op Kwatrecht voorlopig een halt toegeroepen en dienen de Duitsers van het 234e IR halt te houden en zich ter plaatse in te graven. Zij weten wel als verste punt nog met 2 Compagnies het kerkhof van Kwatrecht te bereiken en veroveren daar nog eens in de stellingen van de 9e Comp van de 5e Linie 2 bunkers, namelijk de bunkers A41 (aan kerkhof Kwatrecht zelf) en Av14 (op uiteinde huidige verharde gedeelte Steenbergstraat).

Allicht gaat ook de vooruitgeschoven bunker Av13 aan de spoorlijn op dit moment verloren. In elk geval worden er ongeveer 50 Belgische soldaten rond dit tijdstip gevangen genomen.

Wat de situatie is met de 2 kleine bunkertjes S5 en S6 onder de brug over de spoorlijn Oostende - Brussel op de Oosterzelesteenweg is ook totaal onduidelijk op dit moment. Mogelijks zijn deze zelfs nooit uit Belgische handen gegaan op dit moment

Rond dit tijdstip moet ook Oberst Wolff van het Duitse 192e IR zijn commandopost hebben opgesteld in de zone tussen het Bourgondisch Kruis en het dorp van Massemen. Allicht is dit gevestigd geweest in het kasteel van Massemen, het Geuzenhof. Dit was niet zover gelegen van de bunker A46 ter hoogte van het Bourgondisch Kruis te Kwatrecht.die voor een identieke functie werd gebruikt door Oberleutnant Kratz van het Duitse 234e IR.

Oberst Wolff zijn 192 IR is op dat moment nabij de Wetterstraat opgesteld, allicht in de buurt van het huidige industrieterrein Neerhonderd (toenmalige munitiepark) en allicht ook meer noordoostelijk in de huidige regio van de huidige wijk van het Bourgondisch Kruis, toen nog grotendeels open terrein. Zijn 2e Bat ligt er zwaar onder Belgisch Artillerievuur.

Zijn 3e Bat ligt nog altijd in reserve voorbij het dorp van Massemen op de wijk Poepelboom.

Ondertussen start de 10e Comp van de 192e IR van Oberst Wolff met hulp van Duits "Sturmgeschutz" zijn poging om 3 bunkers uit te schakelen nabij de spoorlijn Wetteren - Kwatrecht. Hij slaagt er vrij snel in de bunker A43 (tegen Kwatrechtsteenweg ter hoogte van huidige Nearly New Car) buiten strijd te stellen en te veroveren. De bunkers Av16 (langs spoorlijn op rand met huidige industriezone, langs fietspad), en A44 (tussen huidige Kwatrechtsteenweg en Schelde) blijven echter in Belgische handen.

Uit deze periode dateert allicht ook deze foto die steeds wordt gekoppeld aan de Wetterstraat. Hij behoort zelfs bij dezelfde fotoreeks waar ook de foto's van de commandopost van Oberst Kratz toe behoren.

De eerste foto toont Duitsers die zeer beperkt ingegraven zitten in een veld, uitkijkend op vermoedelijk de Wetterstraat. De locatie die hier het meest mee in overeenstemming te brengen valt, ligt in de buurt van "Kele", zo goed als bij de huidige oprit naar het het huidige Frunpark. Het centraal op de foto staande huis, zou in dit geval aangebouwd zijn op zijn linker kant met een woning met garage. Het zou dus de rechter woning zijn van de huidige halfopen bewoningen hier links zichtbaar. Beiden zijn allicht ook effectief nooit samen gebouwd. De hoeve verderop zou dan ook kunnen kloppen met de tweede woning meer naar rechts op de foto. De woningen meer naar links op de achtergrond zijn dan woningen op Kele. De rookkolom zou dan ook ergens te situeren zijn ter hoogte van de huidige industriezone Neerhonderd wat ook vrij logisch zou kunnen zijn. Probleem is hier ook dat het niet meer mogelijk is hetzelfde zicht proberen te krijgen omdat je dan letterlijk vanop de daken van industriebouw zou moeten in die richting kunnen kijken. Dit is alvast de locatie die hier het meest mee in overeenstemming te brengen is. (Oude foto: Collectie Peter Taghon)

Letterhoutem. Dit dorp wordt letterlijk onder de voet gelopen door massa's Duitse soldaten die van hieruit dienen door te schuiven naar de frontlijn van Bruggenhoofd Gent.

Bavegem. Er is sprake van het opstellen van Duitse artillerie in de nabijheid van de weg van Bavegem naar Letterhoutem ter hoogte van de Meulestraat.

Situatie te Kwatrecht - Gijzenzele in de ochtend van 20 mei 1940. Wel klopt op deze schets de plaatsing van de 5e Linie niet. De 10e Comp lag tegen de Schelde. De 11e Comp tegen de spoorlijn Oostende Brussel, de 9e Comp tussen beiden in (Bron: Mai 1940, La bataille de Belgique - M. Fouillien en J. Bouhon)

Bruggenhoofd Gent - Kwatrecht.

Door medewerking van 2 gevechtsgroepen van de 11e Comp van de 5e Linie en Belgische Artilleriesteun kan de situatie langs de spoorlijn Wetteren - Gent (noordkant Industriezone Neerhonderd) gestabiliseerd worden. De 10e Comp van de 5e Linie kan zijn situatie ongeveer herstellen tot de situatie van voor de Duitse aanvallen en ook de bunker A43 langs de Kwatrechtsteenweg wordt opnieuw heroverd.

De 9e Comp van de 5e Linie in de zone tussen Brusselsesteenweg en spoorlijn Oostende - Brussel kan zijn originele situatie op het terrein niet herstellen. Hier blijven bunkers en terrein verloren ten opzichte van de Duitse aanvallers. Ook de 11e Comp van de 5e Linie blijft terrein kwijt meer tegen de spoorwegtalud van de lijn Oostende-Brussel.

Er vallen voorlopig allicht 6 Belgische bunkers vrij definitief in Duitse handen. Zeker de bunkers A45 en A46 aan het Bourgondisch Kruis waarvan de bunker A46 zelfs door het Duitse 234e IR als Gefechtscommandopost werd gebruikt.

De bunkers A41 en AV14 alsook het kerkhof van Kwatrecht kunnen zelfs zonder veel moeite opnieuw worden ingepalmd door de Belgen kort nadien. De zware bunker S8 langs de Brusselsesteewneg blijft echter voorlopig in Duitse handen en uitgeschakeld.

Westrem. Het Duitse hoofdkwartier van de 56e Duitse Divisie beslist op dat moment allicht iets te positief denkend over de situatie aan Bruggenhoofd Gent, zijn hoofdkwartier vanuit Lebbeke te verleggen naar grondgebied Melle. Melle is echter op dat moment nog totaal niet in Duitse handen. De verplaatsing verloopt van Lebbeke tot Lede zonder enig probleem. Echter vanaf Kwatrecht loopt het verkeerd en zo versukkelt de Algemene Duitse Staf van de Duitse 56e ID in oorlogsverwikkelingen van Het Duitse 192e en 234e IR nabij het Bourgondisch kruis en de Wetterstraat. Er vallen zelfs enkele doden en gewonden en er wordt heel snel beslist de algemene commandopost verder achteruit op te stellen nabij Massemen. Dit zal uiteindelijk Westrem worden, meer specifiek in een iets of wat afgelegen hoeve langs de Westremdries, kortbij de huidige E40.

Heel uniek is dat er van deze hoeve alvast deze foto bestaat. Merkwaardig genoeg is dit zelfs een kleurenfoto. Beide foto's tonen 100% zeker dezelfde hoeve op de huidige Westremdries. Helaas kan je hier voorlopig geen Streetviewbeelden van verkrijgen en is de zijde die we zien op de oude foto de achterzijde van deze hoeve, vanaf de binnenkoer gezien dus. De gelijkenis kon bij de prospectie in 2020 wel visueel worden vastgesteld op deze binnenkoer. Je ziet nog zeer duidelijk het deurtje met de boogvorm en het kleine raampje ernaast. Helaas waren de eigenaar er niet voor te vinden om deze gelijkenis op foto vast te laten leggen en hier te laten publiceren. Weet dat de hoeve ondertussen zeker zwaar verbouwd en aangepast is geweest door de jaren heen want de volledige rechter zijkant op bovenstaande actuele foto, hoorde toen nog niet bij de hoeve. De huidige voordeur en het deurtje op de zijkant van de oude foto liggen zelfs allicht heden ongeveer in elkaars verlengde. het schouwtje links op het dak zichtbaar is ook het schouwtje zichtbaar op het dak naar de rechter bovenkant van de oude foto. (Oude Foto: Collectie P. Taghon)

Ook Westrem zou echter nog te kortbij het front blijken want er zal ook hier al vrij snel nog een dode in hun rangen vallen. Er zal vrij kort nadien nogmaals worden beslist hun commandopost te verhuizen, ditmaal naar het centrum van Oordegem.

Bruggenhoofd Gent - Kwatrecht. De aanval van de 234e ID in de zone blijkt ook vast gelopen en heel wat van deze troepen hebben zich letterlijk teruggetrokken tot langs de baan Massemen - Westrem in de velden. Er worden zelfs eenheden van het 3e bataljon van dit regiment samen met een infanterieschutzcompagnie halt gehouden die nog verder aan terugtrekken waren in de richting van Oordegem. Ook blijkt Artillerieregiment 156 zijn commandopost gevestigd te hebben in de kerk van Westrem maar hun bijhorende artillerie is amper opgesteld. Ook wordt dan nog eens vastgesteld dat de berichten van het 171e IR eveneens niet kloppen over het al bereikt hebben van Lemberge. Deze eenheid blijkt nog altijd nabij de kerk van Oosterzele te staan. Deze troepen waren ook daar reeds teruggetrokken (allicht door contacten met de voorposten) en ondertussen ingegraven tussen Westrem - Kwaadbeke - Heistraat. Hun commandopost was gevestigd in de Veldstraat. Alle stellingen hier blijven onder zwaar artillerievuur liggen en er sneuvelen manschappen en er gaat materieel verloren. Op dit moment is de Belgische artillerie veruit de meerdere van de Duitse hier aan het front. Ook het 192e IR wacht met het 1e en 2e Bataljon om verdere aanvallen te doen tot er enige zware artillerie aankomt om hun aanvallen te ondersteunen. Helaas krijgt hij bericht van de Staf van de Divisie dat die steun er zeker niet zal zijn voor 15u.

11:30

Dikkelvenne. De 2e Jagers te Voet signaleren opnieuw twee vijandelijke pantserwagens vergezeld van motorrijders. (vermoedelijk de streek van Dikkelvenne - Gavere). Allicht dus eenheden te koppelen aan de Duitse verkenningseenheid AA25.

12:00

Bruggenhoofd Gent - Gijzenzele. Er volgt een Duitse artilleriebeschieting van het dorp van Gijzenzele bij middel van Duitse mortieren. Mogelijks waren dit dezelfde eenheden van het Duitse 156e AR die eerder al in actie kwamen tegen de stellingen van de Ardeense Jagers aan de Dender nabij Denderbelle. Verschillende huizen worden zwaar beschadigd. Ook de linker flank bezet door de 10e Compagnie van de 6e Linie krijgt zware treffers te verwerken. De pastorij wordt zwaar getroffen en de pastoor wordt verzorgd in de plaatselijke hulppost.

zicht Gijzenzel kerk en pastorij

Enkele schadefoto's van de kerk van Gijzenzele. Ook deze kerk kreeg het heel zwaar te verduren en om ze uiteindelijk volledig opnieuw hersteld te krijgen, zouden er tientallen jaren verstrijken. (Oude Foto's: Collectie Kerkfabriek Gijzenzele). Centraal links een oude postkaart met zowel de kerk (nog deels beschadigd) en de pastorij. Midden rechts: Het eerste monument dat hier werd opgericht ter herdenking van de slachtoffers van de 6e Linie gevallen te Gijzenzele. (Postkaart: Replica - Foto Monument: L. Oosterlinck)

Bruggenhoofd Gent - Gijzenzele en Oosterzele . Het 1e Bat van het 171e IR zou dienen posities in te nemen ter hoogte van de wijk Kwaadbeek te Oosterzele. Dit is letterlijk het terrein dat in de vuurlijn ligt van een aantal vooruitgeschoven bunkers juist achter de Wettersteenweg. Dit zijn de bunkers Av10 (Molenbunker), Av11 (de schaapstalbunker aan het Halve maanbos) en de bunker Av12 (nog iets verderop naar Wetteren toe tegen de steenweg).

Het 2e Bat van het Duitse 171e IR dient dan te volgen en door te trekken naar Landskouter.

Ook het 3e Bat van het 171e IR maakt zich klaar voor zijn aandeel in de aanvallen op Bruggenhoofd Gent. Zij bevinden zich in de late voormiddag nabij de Veldstraat te Oosterzele en blijven op dit moment daar in reserve voor de komende aanvallen op Gijzenzele.

Al vrij snel op de eerste beschietingen met artillerie (mortiervuur) van het dorp Gijzenzele volgt de opdracht aan het Duitse 171e IR een doorstoot doorheen Bruggenhoofd Gent die te Kwatrecht blijkt vastgelopen te zijn, te proberen verwezelijken in de zone tussen Oosterzele Betsberg en de rand van Kwatrecht - Gijzenzele. Dit is dus de zone bezet door de 6e Linie.

Mitrailleurgroep met Maxim
Mitrailleurgroep - Foto: Replica
Gijzenzele. De eerste aanvallende Duitse troepen worden hier echter als aan de grond genageld. Zij komen te liggen onder een spervuur van mitrailleurs uit bunkers en gegraven stellingen. De 6e Linie heeft hier totaal de overmacht over de Duitse aanvallers.

Het 1e Bat van de 171e Infanterieregiment dient zo goed als meteen zijn doorbraak te staken en terug te trekken op de parallelle wegen gevormd door de Veldstraat, Roosbroeckstraat, Heistraat, Steenstraat,.... Het 1e Bat van het 171e IR trekt bijna terug tot in de nabijheid van de Westremstraat. Dit is dus zeer kortbij het toenmalige commandocentrum van de Duitse 56e ID die hierdoor allicht ook onder vuur kwam te liggen.

Het 2e Bat van de 171e IR dat diende door te stoten tot Landskouter, meldt zelfs ondertussen zonder slag of stoot Lemberge te hebben bereikt. In praktijk hebben zij Lemberge nog lang niet bereikt. Ze zijn allicht voorzichtig doorgetrokken in westelijke richting en zo via Houtemstraat en Keiberg doorgetrokken tot aan de kerk van Oosterzele. Ze hebben dus zeker nog niet Bruggenhoofd Gent zelf weten te overschrijden maar zijn er parallel blijven voorlopen.

Voorlopig zijn er geen verdere details geweten van wat de in reserve liggende 3e Bat van het Duitse 171e IR bijkomend deed. Meest waarschijnlijk zijn zij samen met hun 1e Bat mee achteruit getrokken richting Westremstraat.

Bruggenhoofd Gent - Kwatrecht

Er volgt een nieuwe Duitse aanval op Kwatrecht. Ditmaal start de aanval vanuit een klein bos ten noordoosten van Massemen. Allicht betrof dit het 3e Bat van het Duitse 192e IR dat in reserve lag nabij het gehucht Poepelboom, tussen Varekouter en Loweestraat, oostelijk van de Massemsesteenweg.

(Belgische mitrailleurpost - Foto Replica)

Hevig Belgisch artillerievuur weet de aanval deels af te blokken maar opnieuw krijgt de 9e Compagnie van de 5e Linie die de zone links en rechts van de Brusselsesteenweg diende te verdedigingen en het in de voormiddag al heel zwaar te verduren kreeg, de volle laag. Er volgen enkele positieverschuivingen en een opeenvolging van aanvallen en tegenaanvallen. De 2e Artillerie laat letterlijk een granatenregen neerkomen op de velden, huizen en straten waardoor de Duitse troepen proberen door te breken naar de Belgische stellingen. De 1e Comp van de 5e Linie die ongeveer ter hoogte van de huidige autosnelweg lag opgesteld weet met goed gericht artillerie- en mortiervuur de nieuwe aanval op zijn stellingen af te slaan. De situatie ter hoogte van de ganse zone bezet door het 3e Bat van de 5e Linie krijgt het zeer lastig om zijn reeds verzwakte stellingen niet nog meer laten verloren te gaan. Men beseft dat het hier moeilijk wordt om stand te houden zonder bijkomende steun.

12:15

Bruggenhoofd Gent - Bottelare - Moortsele - Scheldewindeke. Er vliegen zeer laag een aantal Duitse jachtvliegtuigen over. Deze bestoken onder andere met hun boortmitrailleurs de commandopost van het 3e Bataljon van de 15e Linie.

13:00

Bruggenhoofd Gent - Kwatrecht. Er volgt een oproep van Majoor Jacques van de 5e Linie om dringend steun in de strijd te zenden om de situatie op Kwatrecht opnieuw te stabiliseren.

Bruggenhoofd Gent - Voorpost - Scheldewindeke. Nadat al eerder de post op de Pelgrim was verlaten, worden er om de andere meer achteruitgeschoven voorposten veiliger te houden extra schildwachten geplaatst. Zo werd er alvast een versterkte schildwacht geplaatst in de buurt van het station van Scheldewindeke.
Bij de overige Belgische voorpostbezetters heerste nog altijd twijfel over of er nu al dan niet nog Duitsers waren in het centrum van Scheldewindeke. (Postkaart Station Scheldewindeke - O. Latoir)

Situatieschets ter hoogte van Petegem aan de Schelde (Google maps)

Aan de Schelde - Petegem. De Engelse troepen brengen nog in laatste instanties prikkeldraadversperringen aan voor hun stellingen. Deze stellingen lagen iets achteruit, van de Schelde weg. Tussen de Schelde en de stellingen lag een zeer drassig en moeilijk betreedbaar moerasachtig gebied met daar nog eens de Coupure in, een kanaaltje parallel met de Schelde. Achter deze eerste Engelse stellingen lag dan een wirwar van loopgraven in de velden. Deze loopgraven waren echter wel goed zichtbaar vanaf de andere kant van de Schelde.

Vanaf Beaulieu tot aan het Anker liepen de stellingen korter bij de Schelde. Aan het Elseghem kasteel lagen de stellingen vlak naast de Schelde verscholen in de bossen. Achter deze stellingen liep nog eens de baan Oudenaarde-Kortrijk. Nog eens 500 meter verder liep de ijzeren weg met nog eens 500 meter verder een heuvelrug.

Gijzenzele. Het dorp krijgt een volgende artilleriebombardement te verwerken wat ook meteen laat vermoeden dat een volgende Duitse aanval zeer kortbij is.

Vrij kort na het bombardement leggen de Duitsers een rookgordijn aan in de buurt van de baan Oosterzele - Wetteren, gebruik makend van vlammenwerpers. De bunker Av11 aan "het Klein Bos", ook "Halve maanbos" genoemd en de bunker Av10 "de molenbunker" worden omsingeld.

Aanval met vlammenwerper op een bunker (Foto: Replica)

De groep Belgische soldaten die moest instaan voor de bescherming van de schaapstalbunker moet zich terugtrekken. Beide bunkers worden veroverd op de Belgen. Een tiental Belgische soldaten wordt gevangen genomen. De soldaten die de bunker AV11 origineel bezetten, weten echter te ontsnappen en voegen zich kort nadien terug bij het 3e Bataljon van de 6e Linie.

Boven: Oude foto van kort na de veldtocht van de Molenbunker. Voor de bunker ligt nog heel wat achtergebleven Belgische en allicht ook Duits legermateriaal. (Oude foto: Replica). Hiernaast een vrij identieke foto. Alles lijkt al iets meer opgeruimd en je krijgt ook beter zicht op de rest van de Gijzenzelestraat.
Van Belgische kant wordt ontdekt van waaruit de Belgen die in de buurt van de 2 eerder verloren bunkers Av10 en Av11 gepositioneerd lagen, het zwaarst onder vuur werden genomen. Er wordt artillerievuur gevraagd op het Halvemaanbos en de ontdekte Duitse batterij die zich ten oosten van de Geraardsbergsesteenweg bevindt. Het bosje waar de Duitse batterij zich bevindt, wordt kaalgeschoren. Het vijandelijk vuur stopt en de Duitsers trekken er zich terug.

Een peloton van de 2e Bat van de 28e Linie wordt te Gijzenzele als versterking aan de 6e Linie toegevoegd. Het peloton komt onder de 9e Compagnie te staan. Zij nemen deel aan de zuidelijke verdediging van Gijzenzele.

Ingegraven soldaten met Coltmitrailleur - (Foto: Replica)

Belgische soldaten in stelling met een Coltmitrailleur

15:00

Bruggenhoofd Gent - Kwatrecht. Rond dit uur wordt ook de 3e Comp van de 28e Linie naar de zone tussen Brusselsesteenweg en de spoorlijn Oostende - Brussel gestuurd die werd verdedigd door het 3e Bat van de 5e Linie om mee te pogen de situatie ook daar opnieuw hersteld te krijgen naar zijn originele situatie, iets dat maar niet definitief wil lukken.

15:40

Bruggenhoofd Gent - Baaigem. Ook hier ontstaan schermutselingen nabij de bestaande voorposten. Ter hoogte van de voorpost "Den Hert" te Baaigem (ten zuiden van de zware bunker Mu9 op de Hundelgemsesteenweg) worden 2 Belgische T13's van de Comp C47-T13 horende bij de 8e ID opgesteld. Deze zijn in elk geval in conflict gekomen met een Duitse patrouille die de benen nam met achterlating van 1 MG, 1 handmitrailleur, handgranaten en uniformstukken. Vermoedelijk is bij dit contact of kort nadien toch nog 1 van deze T13 tanks door de Duitsers uitgeschakeld op ditzelfde kruispunt. De wijk aldaar is namelijk ook gekend als de Heedwijk. Er wordt namelijk rond dezelfde periode door de 1e Jagers te Voet melding gemaakt dat er ten zuiden van de wijk Eedwijk (zal Heedwijk zijn) een niet verder gespecificeerde tank in de lucht is gevlogen. Allicht is dit 1 van deze 2 T13 tanks want in gesneuveldenlijsten is er wel degelijk sprake van 2 gesneuvelde Belgische soldaten van deze eenheid. De ene wordt als gesneuveld gekoppeld aan Eke, de andere aan Vurste. Allicht zal het samenraapsel van de teruggevonden info allen te koppelen zijn aan wat zich aan de voorpost Den Hert afspeelde op 20 mei 1940.

Locatie Belgische voorpost ter hoogte van "Den Hert" te Baaigem.

Bruggenhoofd Gent - Baaigem en Munte. Een minder rooskleurig verhaal is ook rond deze periode te situeren. Zo zou in de regio van Baaigem een Belgische officier beschoten zijn door een burger. Dit incident leidt er toe dat burgers tegen middernacht deze dag de tijd krijgen om de streek te verlaten in opdracht van het Belgisch leger. Te Munte worden zelfs burgers door gewapende militairen verplicht te vertrekken uit de frontlijn.

15:45

Bruggenhoofd Gent - Kwatrecht. De grote bunker S8 is nog steeds in Duitse handen.

Nogmaals de fraaie en toch wel gehavende zware bunker S8 op de steenweg. Deze bunker stond waar heden in de bestaande huizenrij nog altijd blijkbaar een beperkte bouwplaats vrij is. Mogelijks steken de restanten van de fundering nog in de ondergrond. Origineel zou de bunker ongeveer tot aan de rand van het huidige fietspad gekomen hebben. (Oude foto: Replica)

Rond dit tijdstip staan te Kwatrecht in de zone tussen kerk en station aan de overzijde van de steenweg een ganse rij huizen in brand. Allicht zijn ze door de Belgische soldaten doelbewust in brand gestoken om te verhinderen dat ze nog eens door de Duitsers zouden worden gebruikt om zich in te verschansen. Volgens een getuigenis van pastoor Callebaut waren er op dat moment geen Duitsers meer te bespeuren op dat gedeelte van de steenweg.

Dit is de bunker D21 rechtover de Biezeweg, de weg komende van de huidige Industriezone Neerhonderd op de Brusselsesteenweg. Op de achtergrond zie je duidelijk een volledige rij uitgebrande woningen en een nonnetje op een fiets. (Oude foto: Replica)

16:00

Bruggenhoofd Gent - Kwatrecht. De Wetterstraat blijkt vrij definitief in handen van het 2e Bataljon van het Duitse 192e IR gevallen. Hun 1e Bataljon ligt opnieuw ingegraven op de westkant van Massemen. Ook zou hun 3e Bataljon opnieuw teruggetrokken moeten zijn op zijn kantonnement tussen Massemen en Oordegem. Allicht ondernamen toch bepaalde Compagnies hiervan rond de middag deze dag al een eerdere aanval op de regio rond het Bourgondisch Kruis.

Bruggenhoofd Gent - Oosterzele - Betsberg. Betsbergebos komt onder Duits artillerievuur te liggen. Allicht hoort het bij een nieuwe naderende aanval op het dorp van Gijzenzele.

Bruggenhoofd Gent - Oosterzele - Voorpost Vinkemolen - Oosterzele dorp. Deze voorpost wordt op dit tijdstip hevig beschoten door een aangekomen Duitse groep wielrijders. De aanwezige T13-tank en het aanwezige Peloton van de 11e Linie riposteren met alle middelen die ze hebben. Als steun aan de Duitse aanvallen laat de Belgische artillerie voorbereidend vuur neerkomen op de Duitsers. Er vallen verschillende doden aan Duitse kant. De aanval kan gebroken worden en het peloton van de 11e Linie kan bewijsstukken van de aanval meegeven naar de commandopost van de 15e Linie aan Bruggenhoofd Gent. De voorpost blijft voorlopig behouden.

Lokatie voorpost Vinkemolen (Geraardsbergsesteenweg) - (Google Maps)

16:20

Bruggenhoofd Gent - Oosterzele. De 4e groep van van de 8e Artillerie vuurt 38 granaten af op de Meerstraat. Deze weg loopt voor de voorlijn op Betsberg. Vermoedelijk proberen de Duitsers daar zich te positioneren ten opzichte van het weerstandsnest Betsberg. Dit zal mogelijks dienen gekoppeld te worden aan de eerder gemelde Duitse artilleriebeschieting op Betsberg. Mogelijks ging er een poging ondernomen worden hier proberen door te breken.

16:30

Bruggenhoofd Gent - Oosterzele - Voorpost Vinkemolen - Oosterzele Dorp. De bewakers van deze voorpost van de 11e Linie krijgen rond dit tijdstip de opdracht hun voorpost geleidelijk aan te laten voor wat het is en terug te trekken op Bruggenhoofd Gent. Veel kans dat de Duitse troepen die hier werden vastgesteld, verkenners (wielrijders) van het 2e Bat van het Duitse 171e IR waren die zich hier nabij de kerk van Oosterzele bevonden en dachten reeds nabij Lemberge te zitten.

Aan de Schelde - Zingem. Er zijn hevige Duitse artilleriebombardementen op de sector van de brug van Zingem. Een peloton Belgische troepen die deze sector moet verdedigen blijkt ter plaatse aan de grond genageld. Hun commandant is reeds gesneuveld.

2 bataljons van het Duitse 14e Infanterieregiment weten ter plaatse van de brug van Zingem de Schelde over te steken en slagen er in een klein bruggenhoofd uit te bouwen aan de noordkant van de Schelde. Er ontaan ook meteen vrij hevige contacten met de troepen van de 3e Jagers te Voet die iets hogerop opgesteld liggen. Ook krijgen de doorgebroken Duitse troepen meteen de volle laag van de Belgische artillerie in hun nieuw veroverde posities aan de overzijde van de Schelde.

Bruggenhoofd Gent - Merelbeke. Allicht heeft deze beschieting een Duitse tegenbeschieting veroorzaakt in de richting van de Belgische artillerie opgesteld te Merelbeke. Hierbij vallen projectielen op de Gaversesteenweg, Zwijnaardesteenweg, Waterstraat en Kerkstraat. Obussen vallen op woonhuizen, het autobusdepot, het kerkplein, het kerkhof en treffen ook de kerk zelf. Hierdoor vallen onder andere 2 vensters van de rechter kruisbeuk naar beneden en worden enkele glasramen zwaar beschadigd.
Duits zware 15 cm kanonnen opgesteld in de velden. Allicht was het wel nog wat vroeg om rond 20 mei 1940 dit type zwaar geschut al zo ver opgeschoten op de Duitse stellingen te krijgen. (Foto: Replica)

Er vallen enkele doden en gewonden te betreuren bij de Belgische Artilleristen van de 2e Artillerie.

17:00

Bruggenhoofd Gent - Kwatrecht. De Belgische artillerie stopt met vuren op bunkers die door de Duitsers waren bezet omdat er een nieuwe Belgische tegenaanval is gestart op onder andere diezelfde bunkers door twee compagnies van de 28e Linie met elk de steun van een Peloton Mitrailleurs en in totaal 4 T13 tanks die opgesteld waren nabij de Lindenhoek te Melle. Met deze aanval wil men het gebied verdedigd door het 3e Bat van de 5e Linie vanaf de Schelde tot de spoorlijn Oostende-Brussel opnieuw stabiliseren en opnieuw in handen krijgen.

Links: Actuele foto van de bunker Av14 - Rechts: de bunker A41.

De Belgen rukken op ten westen van de spoorlijn Brussel - Gent, beschut door het spoorwegtalud. Via "het Geerbos" en "Steenberg" richting het kerkhof van Kwatrecht en zo naar de Brusselsesteenweg proberen zij Kwatrecht te heroveren.

De tegenaanval gaat echter niet zonder verliezen binnen de doorgestuurde troepen van de 28e Linie. Er vallen verschillende doden te betreuren en er worden ook officieren en soldaten gevangen genomen door de Duitsers. Een sectie mitrailleurs die was toegevoegd aan de 4e Comp van de 28e Linie wordt door een bom uit elkaar gereten. Hetzelfde lot ondergaat een volledig Peloton van de 3e Comp van de 28e Linie.

Uiteindelijk weet men de situatie in het centrale gedeelte van Kwatrecht te stabiliseren maar van de linker flank dreigt voortdurend een nieuwe Duitse aanval. Om die reden blijft de Belgische 2e Artillerie voortdurend die sector zwaar onder vuur nemen.

De twee bunkers in de buurt van het kerkhof van Kwatrecht, A41 en Av14, worden heroverd. De Belgen weten zelfs opnieuw op te rukken tot aan de zware bunker S8. (Foto rechts: Replica).

De situatie te Kwatrecht is opnieuw onder controle maar voor de Belgische troepen onhoudbaar. De Belgen trekken ondanks dat het terrein zo goed als opnieuw in hun handen was, terug tot in de buurt van de viaduct van Kwatrecht (bunker D22).

Onder dreiging van een nieuwe Duitse tegenaanval op de fel bevochten zones te Kwatrecht komt er in deze zone nogmaals versterking voor het 3e Bataljon van de 5e Linie. Dit maal wordt een Peloton Cyclisten van het Eskadron Cyclisten van de 2e ID in steun toegevoegd. De Belgische artillerie houdt het huidige industrieterrein en het centrum van Kwatrecht onder vuur zodat verder oprukken van de Duitsers op dat moment praktisch onmogelijk wordt.

Aan de Schelde - Oudenaarde. In de buurt van Oudenaarde worden hevige Duitse bombardementen uitgevoerd op de Belgische en Britse troepen die de overtocht over de Schelde moeten verhinderen.

Bruggenhoofd Gent - Oosterzele en Scheldewindeke. Er volgt een nieuwe Duitse aanval op de voorpost te Scheldewindeke centrum en te Oosterzele aan de Vinkemolen. Beide voorposten moeten sterk in het defensief gaan. Allicht gaat hierbij de voorpost aan de Vinkemolen definitief verloren. Opnieuw kan Belgische artilleriegeschut de aanval wel doen breken. Onder dit artillerievuur trekt alvast de voorpost op Oosterzeledorp zich definitief terug en wordt deze verlaten. Op dit moment is enkel de voorpost op Scheldewindeke dorp nog bezet door een Peloton van de 7e Linie.

Bruggenhoofd Gent - Gijzenzele. De Belgische stellingen worden hier opnieuw onder vuur genomen met Duitse Granatwerfer van het Duitse 156 Artillerieregiment.

Gent. De stad wordt opnieuw opgeschrikt door een luchtalarm. Er verschenen al vrij snel 4 Duitse vliegtuigen. Praktisch meteen vielen de eerste bommen die een vrij zware tol eisten bij de bevolking van de Ferrerlaan en Mimosastraat.

17:30

Bruggenhoofd Gent - Oosterzele. De Belgen stoppen alle pogingen om de eerder verloren voorpost aan de Pelgrim te Scheldewindeke opnieuw te proberen in handen krijgen. Deze opnieuw heroveren wordt gezien als te gevaarlijk. Ook die post wordt voor goed opgegeven.

Bruggenhoofd Gent - Kwatrecht. Twee pelotons van de 10e Compagnie van de 5e Linie worden opgesteld aan de Schelde om langs daar infiltratie onmogelijk te maken.

Bruggenhoofd Gent - Gijzenzele. Te Gijzenzele vermindert het Duitse schieten. De Duitsers hebben zich ingegraven in de zone doorkruist door de Westremstraat, Veldstraat, Heistraat en Kwaadbeek, frontaal op Gijzenzele. Het bijhorende Duitse Commandocentrum van het

Duitse 171e IR bevindt zich in de Veldstraat te Oosterzele. Door hevige artilleriebeschietingen lijden de Duitsers zware verliezen in hun gammele gegraven stellingen.

Het beeld hiernaast sluit sterk aan bij de foto's hieronder maar het is totaal onduidelijk of de foto bij dezelfde reeks hoort. (Foto: Replica)

2 Foto's van Duitse troepen van allicht het 1e Bat van het 171e IR. Links in een veld, verdoken onder de reeds bestaande veldgewassen in gammele gegraven stellingen, rechts in een gegraven sleuf langs een gevel van een woning. Beide foto's zijn nabij de Veldstraat in Oosterzele genomen maar niet te plaatsen. (Foto's: Peter Taghon)
Ook deze woning langs de Moortelbosstraat te Oosterzele is met enige moeite nog herkenbaar met de schadefoto van vroeger. De Moortelbosstraat is de parallelle weg met de Wettersteenweg tussen de Veldstraat en Kwaadbeek en past dus perfect bij het hier vertelde strijdtoneel. Op de oude foto zie nog Duitse troepen van het 2e Bat van het Duitse 171e IR. De woning ligt met zijn beschadigde gevel ook totaal in de richting van waar het Belgisch artilleriegeschut te verwachten valt. Op de foto hiernaast zie je een ingezoomd detail van de gevel die ook op de oude foto duidelijk zichtbaar is met heel wat schrapnelschade. Je ziet nog mooi in de recent opnieuw opgevoegde gevel de oude schade. (Oude foto: Peter Taghon)
Niet zover van de vorige locatie verwijderd op het kruispunt van de Reigerstraat met dezelfde Moortelbosstraat, kan deze foto gesitueerd worden. We kijken hier op het veldgraf van Wiedemann Rudi. Hij was Officier bij de 7e Compagnie van het 2e Bataljon van het Duitse 171e Infanterieregiment en sneuvelde hier bij de Belgische Artilleriebeschietingen op 20 mei 1940.

Heden valt bovenstaande locatie nog amper te herkennen. De foto onderaan rechts is een Google Streetviewbeeld van 2009 en toen stond achteraan nog de bouwvallige restanten van een hoeve. Let op de verspringing in het dak van de stallen die ook nog mooi te zien is op de oude foto. (Foto links: Peter Taghon)

18:00

Aan de Dender - Wieze. Op dit ogenblik steekt te Wieze het Duitse MG batallion 6 de Dender over als aanvullende versterking bij de Duitse 56e ID bij hun aanvallen op Bruggenhoofd Gent.

18:26

Bruggenhoofd Gent - Scheldewindeke. De 10e Batterij van de 8e Artillerie vuurt in 5 minuten tijd 38 granaten af op de buurt van Scheldewindeke station. Er is enkel schade aan wat gebouwen en er ontstaan wat kraters in weilanden.

18:45

Bruggenhoofd Gent - Scheldewindeke. De voorpost op Scheldewindeke dorp wordt zo goed als omsingeld en het peloton Hendrickx blaast te Scheldewindeke de aftocht. Ongelukkig worden er hierbij een twintigtal Belgische soldaten gevangen genomen. Luitenant Hendrickx weet zelf met een gedeelte van zijn compagnie te ontkomen. Zijn kleine peloton weet bij zijn vertrek alvast 1 Duitse motor, een tweede motor met side-car en 1 radiozender uit te schakelen. Hij weet eveneens nog een tweetal originele Duitse stafkaarten mee te nemen en nog wat achtergebleven wapens. Dit is meteen ook het einde van de door Belgen bezette "grote wachten" in de zone Scheldewindeke tot Kwatrecht.

Bruggenhoofd Gent - Moortsele. Op Rattepas heeft commandant Rousseaux (bevelhebbers van de bunkers Av5, A25 en A26) het kabaal kunnen horen te Scheldewindeke. Vanaf de vooruitgeschoven post, een achthondertal meter voor zijn bunkers, ziet hij over een landweg nog net een T13-tank wegsnellen richting Scheldewindeke dorp. Hij ziet echter nergens Duitsers. Bij het terugkeren wordt de commandant door eigen soldaten in de bunkers aanzien als de vijand en volgt er een hels mitrailleurvuur, gelukkig zonder gewonden. Enkel een koe in de nabijheid overleefd deze kogelregen niet en zakt letterlijk enkele meters van de commandant verwijderd in het weiland in elkaar tegen het moment dat de Belgen beseffen hun eigen commandant op terugtocht aan het beschieten zijn. Er vallen gelukkig geen gewonden bij de soldaten. De luisterpost ongeveer 800 meter vooruit op de stellingen op Rattepas blijft voorlopig bewaard.

belgische soldaten met maxim mitrailleur

Belgische veldstelling met een Maximmitrailleur (Foto: Replica)

19:00

Bruggenhoofd Gent - Gijzenzele. Ten zuiden van Gijzenzele krijgen de Duitse troepen buiten het feit dat ze de bunkers Av10 en Av11 in handen hebben, weinig voet aan de grond. Hun veldstellingen worden permanent zwaar beschoten vanaf het ogenblik dat er beweging wordt geconstateerd. Ook de Duitse stellingen te Kwatrecht lopen vast op de plaats waar ze zich bevinden.

De Duitse aanvallende regimenten beginnen te beseffen dat ze hier in een vervelende stelling zijn terechtgekomen die niet zo vlot zal doorbreken dan wat het de vorige dagen wel deed. Men begint ook zijn in het verleden te kort bij het front opgetrokken commandoposten meer achteruit te schuiven, allicht ook omdat er teveel officieren mee komen te sneuvelen, vaak bij artilleriebeschietingen.

Het commando van de het 192e IR verplaatst zich veiligheidshalve opnieuw tot in de buurt van "het Strop" te Massemen. Deze zaten voorheen allicht op het Geuzenkasteel te Massemen maar dat lag allicht te sterk voor de hand en zou wel eens als artilleriedoelwit kunnen aangeduid worden.

Voor het 234e IR wordt dat zijn commadogefechtstand had zeer kort tegen het Bourgondisch Kruis in de bunker A46, verlegd zich naar de buurt van Oordegem.

Het 171e IR heeft zich ingegraven in verdediging langs de weg Westrem - Kwaadbeek - Heistraat, frontaal op de stellingen te Gijzenzele. Hun commandopost in de Veldstraat te Oosterzele lijdt zware verliezen onder het Belgische artillerievuur.

Het 1e en 2e Bataljon van de 192e IR wacht op zijn zware artillerie om een nieuwe aanval te proberen uitvoeren. Deze zware artillerie was op dat moment nog altijd niet over de Dender omdat er alvast geen originele bruggen meer waren en omdat noodbruggen vaak niet bestand waren tegen het gewicht van dergelijk geschut. Het was dus wachten tot deze over voldoende sterke bruggen tot zo kortbij het front geraakten.

Kort nadien gaat Stafchef Hauptmann Sprenger van de 56e ID naar het front om de verschillende IR die onder zijn bevoegdheid stonden te inspecteren. Allen blijken op dat moment ver achteruit getrokken te zijn. Er volgt een reeks van uitbranders naar alle oversten van de verschillende infantierieregimenten. Het 2e Bataljon van de 171e IR krijgt hierbij de grootste uitbrander omdat zij totaal Lemberge niet hebben bereikt zoals ze eerder wel hadden doorgegeven. Ze bevinden zich op dat moment nog altijd maar als uiterste punt bij de kerk van Oosterzele en verwarden wat zich afspeelde aan het bruggenhoofd allicht met wat ze al hadden ondervonden van weerstand nabij enkele ondertussen verlaten voorposten te Oosterzele.

Door deze perikelen vermindert op hetzelfde moment ook sterk het beschieten van Gijzenzele.

Van Belgische kant probeert men rond dit moment met een gedeelte van de 9e Compagnie van de 6e Linie samen met een groep van het 2e Bat van de 28e Linie de oostkant van het Halvemaanbos te bereiken. Ze worden echter meteen teruggeslagen door heftig vijandelijk mitrailleurvuur. Ze keren terug naar hun eigen rangen.

Oosterzele. De 3e Bat van de 8e Artillerie laat 90 projectielen neerkomen op Oosterzele dorp waar zich dus op dat moment het 2e Bat van het 171e IR bevindt.

Bruggenhoogd Gent - Baaigem. Bij de 4e Jagers te Voet ontstaat twijfel over de betrouwbaarheid van de beveiliging van de stellingen ingenomen door de 15e Linie in de regio Munte. Ze stellen vrij veel soldaten vast die doortrekken achteruit doorheen hun stellingen afkomstig van deze eenheid.

Aan de Dender - Appels. Rond dit uur komt ook de Duitse Panzerjäger Abteilung 563 te Appels aan nadat ze eveneens over de noodbrug in Wieze de Dender hadden gekruist. Ook deze eenheid trekt door naar de stellingen van de 56e ID.

19:15

Bruggenhoofd Gent - Oosterzele - wijk het Heet. De bewakers van de voorpost op "Het Heet" spotten een 15 tal Duitse soldaten verscholen in een bosje langs de Peperstraat (noordwestelijk van Scheldewindeke dorp). Men spot er ook 2 geblindeerde personenwagens. Door deze troepen te spotten, wordt er beslist deze nacht zeker de mijnenvelden die in die omgeving nog niet volledig afgewerkt waren, te vervolledigen.

19:30

Bruggenhoofd Gent - Scheldewindeke. De 8e Artillerie vuurt 30 granaten af op het centrum van Scheldewindeke. Dit was een laatste poging van de Belgische artillerie ter verdediging van de verloren gegane voorposten.

20:00

Noord Frankrijk. Abbeville is volledig in Duitse handen. Vanaf dat ogenblik zijn er dus 2 door een Duitse wig gescheiden, geallieerde fronten.

Aan de Dender. De Panzerjäger-Abteilung 563 komt ook via Wieze te Appels aan op doortocht naar het bruggenhoofd. Deze afdeling wordt kort gevolgd door de Korpsartillerie, die op haar beurt onder het bevel van de 56e ID staat. Dit is slecht nieuws voor Bruggenhoofd Gent want dit betekent dus wel degelijk dat de Duitse zwaardere artillerie eveneens geleidelijk aan in stelling zal gebracht worden.

Nederzwalm. De AufklärungsAbteilung 25 (AA25) trekt al over Ottergem, Vlierzele, Letterhoutem, Hundelgem en Paulatem door tot aan de Scheldebrug te Nederzwalm. Deze was echter al een tijdje voorheen opgeblazen. Ze krijgen dan ook de opdracht een verkenning uit te voeren meer noordwaarts in de sector Baaigem - Heukelgem - Gavere. Hierbij komen ze echter in vrij zware vuurgevechten terecht met Belgische voorposten en troepen. De staf van de AA 25 neemt dan ook zijn intrek in het kasteel te Dikkelvenne. De troepen zelf vonden hun onderkomen in het klooster.

Aan de Schelde - Petegem. Er volgt een eerste Duitse poging om de Schelde over te steken nabij de Meersche nabij Oudenaarde door eenheden van het Duitse 73e Infanteieregiment.

Ze bereiken de overzijde van de Schelde maar geraken er uren geblokkeerd op de Belgische oever van de Schelde. Ze geraken er geen meter meer vooruit en worden er voortdurend onthaald op een spervuur van artillerie van Britse kant. Dit wordt door Duitse artillerie beantwoord maar de oversteek mislukt uiteindelijk zodat ze verplicht worden terug te keren op hun oever van de Schelde.

Duitse troepen ter hoogte van de Meersche te Petegem, geblokkeerd op de Belgische kant van de Schelde. (Foto: Boek Mei 1940 - Peter Taghon)

20:00

Bruggenhoofd Gent - Kwatrecht. Er volgt een hevig Duits artillerievuur op de ondertussen door de Duitsers gelocaliseerde en nog in Belgische handen zijnde bunkers. Dit is zoals te verwachten het voorteken van een nieuwe Duitse aanval. Ditmaal is de aanval zeer zwaar en de Duitsers weten vrij snel door te stoten tot het viaduct van Kwatrecht. Op die manier gaan in elk geval bijkomend de bunkers D21 (voortuin Dokter François) en de bunker D22 (in het spoorwegviaduct) verloren. Allicht wordt de toegang van deze laatste bij deze aanval zelfs in brand gestoken).

Het fraaie kleine mitrailleurbunkertje in het spoorwegviaduct te Kwatrecht. Bij het opruimen van de binnenkant werden de wanden wit geverfd omdat deze vol hingen met zwart stof (roet). Er werd in het toegangssas, bewust een verticale lijn van het originele beton vrij gelaten. Je ziet duidelijk de zwarte roetaanslag die sterk toeneemt naar het plafond toe. Ook zijn hier ter plaatse de gegalvaniseerde golfplaten roestig wegens het vuur dat hier ooit heeft gewoed.

Dit zijn de gebouwen aan de achterzijde van het station van Kwatrecht. Links ziet u trouwens het nog herkenbare gedeelte van het station. Langs deze wand op het uiteinde, 100 meter verder, steekt het bunkertje D22 tegen de steenweg, in de spoorwegbrug. Je merkt duidelijk toch zware schade aan deze opslagplaats die heden nog in vrij belabberde staat bestaat. Ook zijn heel wat bomen zwaar beschadigd door schrapnel. De oude foto werd gemaakt door doortrekkende troepen van MG Bat 6. (Oude foto: Peter Taghon)

Op dit moment weten de Duitse aanvallers zelfs de Belgische troepen langs de Schelde van achter aan te vallen. Van dit feit zijn er zeer duidelijk sporen terug te vinden bij het bunkertje D23 achter het MPI te Kwatrecht. Dit bunkertje draagt zelfs projectielinslagen van allicht een Duitse PAK 36 op zijn achterkant.

Twee foto's van het bunkertje D23 tegen de Schelde te Kwatrecht. De rechter foto (speciaal in zwart wit genomen) toont duidelijk de projectielinslagen op de achterzijde. Tegen de betonnen dakrand zit zelfs een inslag van allicht een Duitse PAK 36.

20:40

Bruggenhoofd Gent - Gijzenzele. Er wordt een tweede maal, ditmaal een Belgische, aanvallende patrouille uitgestuurd naar "het Kleine Bos" onder leiding van Luitenant Lonnoy van de 13e Comp van de 28e Linie. Opnieuw worden ze eens de oostrand van het bos bereikt, zwaar onder vuur genomen. Ze moeten noodgedwongen terugtrekken met vier gewonden.

21:00

Bruggenhoofd Gent - Gijzenzele. De Duitsers blijven ’s nachts het centrum beschieten. De schade aan Belgische kant blijft beperkt tot het verlies van twee bunkers (de molenbunker Av10 en de bunker aan het kleine bos Av11)

Bruggenhoofd Gent - Oosterzele. De 3e Bat van de 8e Artillerie laat voor een tweede keer op 2 uur tijd 90 projectielen neerkomen op Oosterzele dorp.

21:45

Een schets waarbij getekend Bruggenhoofd Gent alsook de twee locaties ten zuiden hiervan waar men eveneens de zwaarste weerstand ondervind. In beperktere mate is dit aan de Schelde te Zingem maar vooral ter hoogte van Petegem aan de Schelde waar een doorbraak op dit ogenblik niet ver meer af is.

Aan de Schelde - Petegem. Ondankt het hevige artillerievuur slagen de Duitse troepen er toch in gedurende de nacht op drie verschillende plaatsen een tijdelijk brug over de Schelde te leggen. Dit gebeurt aan het Veer te Melden, aan den Anker te Petegem en in de Meersche aan het kasteel van Elseghem.

Aan de Schelde - Oudenaarde. De 2e Compagnie van allicht de 3e Jagers te Voet, die de doorbraak moet verhinderen te Oudenaarde, staat op het punt het te begeven. De Duitsers kunnen nog net gestuit worden door een gericht Belgisch artilleriebombardement. Ze kunnen vastgezet worden op de weinige posities die ze reeds wisten te veroveren aan de overkant van de Schelde.

22:30

Bruggenhoofd Gent - Kwatrecht.

De commandopost aan het kasteel De Bueren, ook gekend als het Kasteel van Kwatrecht, wordt omsingeld. De Belgen ontzetten snel het kasteel en ontruimen de commandopost.

Oude postkaart van kasteel De Bueren te Kwatrecht (Foto: Nelis)

De commandopost wordt tijdelijk verlegd naar de bunker D19 tegen de spoorlijn Brussel-Oostende. Dit is nogmaals het bewijs dat het begrip commandobunker op TPG weinig zeggend is. Deze bunker is nooit als officiële commandobunker bedoeld. Daarvoor bestond de bunker C18 (allicht te kortbij het uit de handen gegane centrum van Kwatrecht) en de bunker C17 (naast huidige autostrade-afrit te Wetteren, allicht iets te ver weg).

Mooie sfeerfoto van de bunker D19 (Collectie Oswald Pauwels)

Nog dezelfde avond weet het 11e Bataljon van de 5e Linie het kasteel en de twee bunkers in de buurt van het viaduct te heroveren. Wegens het vele wisselen van de posities wordt van de Belgische leiding beslist de commandopost voorlopig te behouden in de bunker D19, tegen het talud van de spoorlijn Brussel-Oostende.

Er blijft een dringende vraag van de 5e Linie om morgenvroeg te proberen iets te doen aan de linkerflank, teneinde deze niet definitief verloren te laten gaan. Er volgt hevig heen en weer vuren van artillerie. Aan het front blijft echter voor de rest alles rustig. De Duitsers hebben zich volgens alle waarschijnlijkheid teruggetrokken.

kasteel op Keiberg te Oosterzele
Bruggenhoofd Gent - Oosterzele. De Belgische zware artillerie, opgesteld in de tuin van het kasteel te Nazareth, bestookt de streek van de Keiberg te Oosterzele met 32 155 mm granaten. De hoofdbedoeling is Duitse troepenverplaatsingen te verstoren. Op hetzelfde moment begint de 8e Artillerie ook nog een beschieting van het kasteel op Keiberg waar volgens waarnemers de kolonel van het aanvallend Duits regiment zijn intrek zou genomen hebben.

Kasteel op de Keiberg te Oosterzele (Foto: Coll. F.Van Bever)

23:42

Kanaal Gent-Terneuzen, Zelzate brug. Op dit tijdstip wordt ook te Zelzate, de laatste grote brug nog aanwezig over het kanaal Gent-Terneuzen opgeblazen. Enkele ogenblikken nadien verschijnen de eerste Duitse troepen aan de overzijde van het kanaal aan de opgeblazen brug.

Deze bruglokatie is natuurlijk heden niet meer zo vlot te herkennen omdat dit oude stuk van het kanaal later werd gedempt. Deze lag ter hoogte van de kruising van de huidige Kanaalstraat (R4) met de oude vaart tussen huidige Oost- en Westkade.

Bovenaan: Google Streetview van wat men op beide oude foto's daaronder heden nog te zien krijgt van deze locatie. Heden is dit dus allen plein en parking geworden (Foto: Google Streetview) - De beide oude foto's zijn met beperkte tussentijd genomen. Links nog de massale rookwolken van de brandende teerfabriek. Deze brand is zo goed als uitgedoofd op de tweede foto. Deze beide foto's zijn allicht ooit genomen vanaf de noodbrug tussen de Groenstraat en de Wittoucklaan die pas op 24 mei zou aangelegd geraken over deze toen nog bestaande oude kanaalarm. (Foto links: Collectie Peter Trödel - Foto rechts: Collectie Peter Coucquyt)
Links: zicht op de restanten van dezelfde reeds opgeblazen brug. (Oude Foto: Replica)

Situatie op 20 mei 1940, 's avonds. De Duitse doorbraak heeft nu Abbeville bereikt waardoor de geallieerde troepen letterlijk in 2 gespleten zijn.

De Belgen weten aan hun Reduit National voorlopig de hevige Duitse aanvallen af te slaan. Wel blijkt te Kwatrecht een bres in de Belgische verdediging geslagen die maar niet gedicht geraakt. Ook ten zuiden van Oudenaarde begint de verdediging van de Schelde zeer moeilijk te worden en krijgen de Duitsers stilletjes aan voet aan de overkant van de Schelde.

De 3 oostelijk bijgebouwde forten van Liege houden ondanks dat de Duitsers ondertussen meer dan 100 km doorgestoten zijn, nog stand in door de Duitsers onder de voet gelopen gebied. Te Namur zijn voorlopig geen nieuwe forten meer gevallen. (Schets: De Achttiendaagse veldtocht - Ministerie van Landsverdediging)

Belangrijkste Duitse besluiten bij de voorbije 1e dag van strijd aan Bruggenhoofd Gent:

  • De doorbraak doorheen TPG wordt geen herhaling van de 10 dagen die al vooraf gingen.
  • De Duitsers bleven verrast door de vaak perfecte camouflage van de bunkers zoals aan TPG terug te vinden.
  • De Duitse oorlogsmachine was geolied maar niet alle eenheden waren "elite-eenheden" en niet alle soldaten waren "ubermenschen"

Belangrijkste Belgische besluiten na 1 dag van strijd aan TPG

  • Er moet dringend iets ondernomen worden om de situatie in Kwatrecht te stabiliseren.
  • De Belgische troepen moeten een eerste keer vaststellen een stelling in handen te hebben die blijkbaar ondanks de hevige strijd, verdedigbaar blijkt. Er ontstaat hoop na ondertussen 10 dagen permanent terugtrekken.

Specifieke extern gebruikte bronnen:

  • Een officieel overzicht van de gebeurtenissen 1939-1940 - Uitgegeven door Ministerie Buitenlandse zaken België te Londen in 1941
  • Mai 1940 - La Bataille de Belgique - M. Fouillien et J. Bouhon
  • Mei 1940 ten zuiden van Gent - Jacques De Vos (1977)
  • Mei 1940 - De 18-daagse veldtocht - Peter Taghon (1989)
  • Mei 1940 - De 18-daagse veldtocht in woord en beeld - Peter Taghon (2010)
Home Terug naar bovenkant pagina Vorige : 19 mei 1940 Volgende : 21 mei 1940