a4
 
Bunkernummer
A4
Oud Bunkernummer
CA11
Lokatie
Astene
Toegankelijkheid
Enkel schietgaten vrij, toegang nog volledig afgesloten.
Aantal kamers
2 achteraan verbonden kamers en een sas
Aantal schietgaten
2
Type geschut
2 x MI
Bijhorende vuurrichting
Westen
Origineel kadastraal perceel waarop de bunker werd gebouwd:
  • Astene, Sectie A, kadastraal perceel 382 (deels)
Meer details over de originele eigenaars en de aktes behorende bij deze bunker:
  • Voor de bouw van de bunker werd een perceel landbouwgrond onteigend ter grootte van 2 are 24 ca in de zuidoostelijke hoek van een groter perceel landbouwgrond met een totaal oppervlak van 1 hectare 10 are 7 ca.
  • Gezien dit onteigende perceeltje A382 (deels) niet direct aansloot met de openbare weg was er nood aan een permanente erfdienstbaarheid over een strook van 2 meter breed om de bunker ten allen tijde te kunnen bereiken. Deze verliep langs de zuidgrens van het perceel A382 over 150.20 meter tot aan de grens van dit perceel met de huidige Spletestraat. Deze Spletestraat was toen nog een onverharde wegel en privébezit. Deze droeg een apart perceelnummer, namelijk A499. De permanente erfdienstbaarheid liep dan ook nog verder over 175,50 m aan de oostkant van deze private weg tot aan het kruispunt van de huidige Spletestraat met de Kempestraat. Vanaf daar bevond men zich opnieuw op openbare weg.
  • Voor de tijdelijke erfdienstbaarheid werd een periode van 8 maanden voorzien die nodig was om de bouw van de bunker mogelijk te maken. Hiervoor werd deze strook van origineel 2 meter uitgebreid tot een strook van 5 meter breed.
  • Zowel het perceel A382 als deze private weg A499 waren eigendom Mr Henri De Meulenaere, burgemeester te Nazareth. Hij was ook de eigenaar van de percelen die werden onteigend voor de nabijgelegen bunkers A3 en A5.
  • De akte voor de onteigening werd verleden op 16 Februari 1935 voor de totaalprijs van 1500 BEF. Dit was reeds een opgetrokken bedrag want origineel stond er 1400 BEF.
  • Daarnaast bevatte de akte een clausule zodat de eigenaar nog jaarlijks een intrest van 5% ontving op dit verkoopbedrag, wat neerkwam op een jaarlijkse intrest van 75 BEF.
  • Erfdienstbaarheden, zowel de permanente om de bunker ten allen tijde te kunnen bereiken, als de tijdelijke die standaard werden in de aktes voorzien met een termijn van 8 maanden voor de bouw van de bunker mogelijk te maken, gingen net zoals het uitkeren van toegekende intresten pas in voege, van zodra de eigenlijke werken voor de bouw van de bunker werden aangevat, ongeacht de tijdsperiode die op die manier verstreek tussen aankoop van de gronden en de eigenlijke bouw van de bunker zelf.
Huidige kadastrale perceelnummers van deze bunker:
  • Op actuele kadasterkaarten is het originele perceel A382 niet meer te zien. Het is opgedeeld in 2 aparte percelen. Namelijk enerzijds het kleine originele perceeltje A382a dat overeenkomt met de originele onteigening die ooit gebeurde voor de bunker (inclusief de bunker) en anderzijds perceel A382b, al de rest van het originele perceel A382.
  • Het vroegere perceel A499 is ondertussen volledig staatsdomein geworden en heden dus de Spletestraat die verder loopt in zuidelijke richting.
  • Het originele perceeltje, huidige A382a zal in 1961 in elk geval al opnieuw verkocht geweest zijn gezien het toen al niet meer op de lijst van nog niet verkochte bunkers stond. De kans is ook reëel dat het nooit opnieuw te koop aangeboden is geweest en zonder betaling werd teruggegeven. Ook in Munte zijn bunkers zonder ooit opnieuw teruggekocht te zijn, van de staat opnieuw overgedragen naar de originele eigenaar (die toevallig ook de burgemeester was van de gemeente). Daar is het eigenlijk nog erger want daar zijn zelfs al die respectievelijke bunkers, en het zijn er enkele, plots ook officieel van het kadaster verdwenen terwijl ze er allen nog effectief staan.

Algemene schets horende bij de voorstudie

Links een algemene terreinschets zoals terug te vinden in de voorstudie horende bij deze bunker. De vuursector van de bunker was wel degelijk de velden meer westelijk en ook de Kempestraat. Normaal klopt op deze schetsen de vuurrichting ook met deze van het kleine getekende bunkertje onderaan. In dit geval klopt de vuurrichting van dit getekende bunkertje niet met wat er boven is afgebeeld. De bovenzijde is wel het beeld dat strookt met de realiteit.

Detailschets horende bij de voorstudie

Detail van het onteigende perceeltje als onderdeel voorstudie van deze bunker. Je ziet ook de iets meer zuidelijk toen reeds bestaande bijgebouwen bij de hoeve van toen.

Onteigeningsschets.

Links een detail van de onteigening en bijhorende erfdienstbaarheden. Rechts de details getekend op een ruimere situatieschets. Je ziet ook dat er wel degelijk nog aparte erfdienstbaarheden nodig waren voor wat heden allemaal ondertussen Spletestraat is geworden en toen nog privéweg was.

Actueel Kadaster

Ook hier klopt de kadasterschets nog volledig met de ooit onteigende situatie.

Luchtfoto Google Earth anno 2019 met hetzelfde zicht. Het bunkertje A3 is er nog duidelijk op te zien linksboven. Je ziet ook nog duidelijk de bunker A4 rechtsonder waarmee deze bunker in hoek stond opgesteld.
Routebeschrijving om deze bunker te vinden:
  • De bunker ligt dicht in de buurt van A3. A3 ligt op het kruispunt gevormd door Paterstraat en de Kijkuitstraat. Als men in de vuurrichting van A3 kijkt, ziet men A4 schuin links liggen in het veld nabij een juist er achter gelegen hoeve.
Localisatie van de bunker op de bunkerlinie:
  • Het is een voorliniebunker tussen de steunpunten van Astene en Eke. Hij is opgesteld tussen A3 (255 m) en A5 (485 m). Hij is in hoek opgesteld met A3 zodat ze samen een groter gezichtveld en schootsbereik hebben.
  • De bunker A3 nam de Spletestraat onder vuur komende uit zuidelijke richting. De bunker A4 bekommerde zich dan over het kruispunt van Spletestraat en Kempestraat.
  • Wel is de afstand met de bunker A2 hier zeer groot te noemen. Dit heeft waarschijnlijk te maken met het zeer wijdse zicht dat de bunkers moeten gehad hebben over de wijdse velden waarop zij zicht hadden. Ook zal het gelaten gat gedeeltelijk opgevangen zijn door de bunkers die wel aanwezig waren in tweede linie. In dit geval vooral de bunker D2 (585 m).
Structuur van het bunkertje:
  • De bunker bestaat uit twee kamers die achteraan met elkaar verbonden waren en een toegangssas.
Welke type wapens waren in de bunker opstelbaar + wat waren de schietsectoren:
  • Hij was voorzien voor het opstellen van twee mitrailleurs.
  • Naast de standaardopstelling van Maximmitrailleurs was deze bunker ook nog voorzien voor de opstelling van Hotchkiss- of Coltmitrailleurs.

Omschrijving van het gecamoufleerde bunkertje:

  • De hoeken zijn afgewerkt met baksteen en het geheel gecementeerd met het motief van assestenen.
  • Al het houtwerk was standaard uitgevoerd in Noors rood dennenhout tenzij anders vermeld.
  • Vooraan waren er twee schietgaten verborgen als twee grote ramen.
  • Voor de beide schietgaten bevonden zich luiken, openend in twee richtingen in gegalvaniseerd plaatijzer met daarop houten raamprofielen gekleefd. Elk luik was 0.50m x 1.40m (BxH) groot.
  • Waarom de betonnen randen in deze gevallen zo ruim zijn, is ook mij nog onduidelijk.
  • Dit is een vorm van camouflageramen die men hier wel enkele malen terugvindt. Ook de bunker C2 is zo uitgewerkt.
  • Er waren voor de rest op de zijkanten en achterkant geen extra valse ramen meer voorzien.
  • Het gebouwtje had een vrij plat zadeldak opgetrokken in hout en als dakbedekking grijze asbestgolfplaten.
  • Het sas had een plat dakje.
  • Het had achteraan een zinken afvoergoot die eindigde met een gietijzeren dolfijn.
  • Om het bunkertje te betreden was het toegangssas voorzien van enkele in beton gegoten treden.
  • Beneden in dit sas was een sterfputje voorzien.
  • Bij de bunkers met mitrailleurkamer(s) was de toegang tot de eigenlijke gevechtsruimtes van de bunker gescheiden van het sas door middel van een gepantserde metalen deur van 0.86m x 1.82m (BxH) met zonneblinden, omlijsting en luikje voor toegangsverdediging.
  • De eigenlijke toegang bij de inkom was op zijn beurt afgesloten met een metalen traliehekje van 0.90m x 1.82m
  • In elke mitrailleurkamer was daarnaast standaard aanwezig:
    • 3.50 meter etagères met leggers in inlandse eik.
    • Een inlands eiken plankje van 0.32m x 0.12m x 0.06m met ijzeren steunen voor de plaatsing van een kogelpers.
    • 6 zware geschilderde hanghaken voor ophangen materialen in de kamers
    • Een verzinkte hanghaak aan het plafond voor ophangen olielamp (in vredestijd)
    • 1 chardome en chardomeplaat voor de standaard opstelling van een Maximmitrailleur
  • Ventillatiegaten waren aan de buitenzijde aan de bovenzijde afgesloten met een koperen geperforeerde afdekplaat om ingooien van projectielen naar binnen onmogelijk te maken.
  • De bunker moest deels verborgen komen te zitten achter een haag die nog gedeeltelijk aangeplant diende de worden. Aan de achterzijde bestond deze reeds. Hier bevonden zich ook een aantal knotwilgen die niet mochten gerooid worden.
  • De bunker was volledig gecamoufleerd als een bijgebouw van de hoeve waar hij bijstond.
  • De huidige hoeve is echter niet meer dezelfde als vroeger en men ziet dan ook geen echt verband meer tussen enerzijds de huidige hoeve en de bunker, wat vroeger wel het geval was.

Bouwplannen van de bunker

Terreinschets zoals te vinden bij de bouwplannen van dit bunkertje.

Origineel grondplannetje van deze bunker. Dit grondplan werd net zoals bij de bunker A3 lichtjes gereviseerd.
Doorsnede AB bij bovenstaande grondplannen. Dit werd niet gewijzigd.
Doorsnede CD bij bovenstaande grondplannen. Dit werd niet gewijzigd. Het asbestgolfplaten dak was vrij vlak.
  • Er bestaan voor dit bunkertje een origineel grondplan en een herziene versie.
  • De herzieningen betreffen zeer kleine bematingsverschillen van +/- 5 cm die allen terug te vinden zijn nabij het toegangssas.
  • Het betreffen dus zeker geen verschillen die iets te zien hebben met het uiteindelijke uitzicht van de bunker.
Licht gereviseerd grondplan. Opnieuw is het enige verschil te vinden achteraan het sas in een licht afwijkende bemating (verschillen van 5 cm).
Actuele toestand van deze bunker:
  • De bunker is maar gedeeltelijk vrij. De schietgaten zijn vrij, de toegangsdeur is nog altijd dichtgemetst.
  • De achterkant aan het sas is ook beschadigd doordat de hoek van het sas met de achterkant gebruikt werd (wordt) om snoeimateriaal te verbranden.
Draagt de bunker nog sporen van de meidagen 40:
  • Er zijn geen directe sporen van strijd. Dit valt ook niet echt te verwachten op dit gedeelte van de bunkerlinie dat eigenlijk ook nooit echte strijd heeft gekend en amper bezet is geweest.
Anekdotes, leuke weetjes en verhalen direct koppelbaar aan dit bunkertje:
  • Voorlopig geen
Kostprijsschatting van het toenmalige bunkertje:
  • Op basis van de hoeveelheden toegepast binnen de bouwproject A en B voor gelijkaardige bunkertjes, gecombineerd met de toegepaste basisprijzen zoals in het bestek van bouwproject C terug te vinden, werd een eerste benaderende prijs bepaald voor elk van de bunkertjes. Deze detailprijzen werden daarna herrekent via de regel van 3 op basis van de werkelijke projectprijs zoals terug te vinden in het bestek en de totaalprijs zoals zelf op basis van de gemaakte veronderstellingen, bekomen. Op die wijze moet dit bunkertje ongeveer 56.771,74 Bef gekost hebben.
  • Als men hier nog eens een aantal zaken gaat bijtellen die niet dienden ingecalculeerd te worden door de bouwfirma's maar rechtstreeks werden aangeschaft door de militaire overheid zoals bv chardomes, koepels, ventillatoren,... moet de totale kostprijs ongeveer op 57.271,74 Bef hebben gelegen.
  • Ter info: 1 BEF in 1934 komt ongeveer overeenkomt met een bedrag van 74 BEF (1.84€) in 2013, een "factor 74" dus.

Foto's van deze bunker

Foto's anno 1990 - 1995 : Collectie Guido De Jong - Simon Stevin Stichting

Anno 1995. Als men foto's ziet van dit bunkertje uit 1995, is het bunkertje nog nauwelijks gewijzigd. Het vooraanzicht wordt volledig bepaald door de twee schietgaten die verborgen zitten achter het uitzicht van 2 grote dubbele ramen. Het blijft zelfs vrij onduidelijk hoe de luiken hier al dan niet werden geaccentueerd. (Foto: Collectie J. De Jong - Simon Stevin Stichting)
Nogmaals de voorzijde en de linker zijkant. (Foto: Collectie J. De Jong - Simon Stevin Stichting)
Achterzijde van het bunkertje toen. Blijkbaar stapelde men er toen al hout tegen om systematisch te verbranden. Wel is duidelijk te zien dat het bunkertje ook nog volledig is afgesloten. (Foto: Collectie J. De Jong - Simon Stevin Stichting)
Foto's zoals de bunker geprospecteerd in 2006-2007
Bij een eerste prospectie in 2006 werd het bunkertje nog gespot toen de avond al flink aan het vallen was. Bijkomend was het ook nog regenachtig. Dus zeker niet zo een optimale combinatie om nog bunkers te spotten.
Vooraanzicht en rechter zijkant
Detail van het rechter schietgat, naast het oreillon
Zeer duistere en niet zo geslaagde blik op de binnenzijde met zicht op het binnenkomend toegangssas. De bunker is blijkbaar wel degelijk volledig leeg.
Detail van het linker schietgat.
Blik aan de binnenzijde van dit schietgat met achteraan rechts op de scheiding tussen beide kamers het granaatwerpgat naar het toegangssas.
Linker zijkant. ondanks dat het structuurtje nog vrij intact is qua cementering wordt hij niet echt zeer respectvol behandeld door de landbouwer die hem toch geregeld blijkt te gebruiken om er vuur tegenaan te maken. Ook op de linker zijkant draagt hij hier ondertussen sporen van.
Achterzijde van het nochtans intacte toegangssas dat reeds vrij zwaar is toegetakeld door dit illegale vuurstoken.
Het nog volledig dichtgemetste toegangssas verborgen achter nieuw snoeiafval dat opnieuw ligt te wachten om ooit tegen de bunker te worden verbrand.
De rechter zijkant.
Recentere sfeerfoto's
Anno 2018. Het bunkertje vrij ver achteruit in het veld tegen een hoeve