Een Bommenwerper B17 maakt op Vantegem Kwatrecht een noodlanding.

Citadelpark Gent

Buskruitfabriek Cooppal Wetteren

Vliegvelden WO I Regio Gent

WO I Munitiepark Kwatrecht

De Dodendraad

De Hollandstellung - Duitse WO I bunkerlinie

Reichsschüle Flandern - SS-School Kwatrecht

Duitse Atlantic Wall Radarpost - Goldammer

WOI en II Munitiedepot De Ghellinck Zwijnaarde

Duitse gangen onder centrum Gent WOII

Schuilplaatsen voor havenarbeiders Gentse kanaalzone uit de koude oorlog

Het Fort van Eben Emael

KW-linie

WO I - Kwatrecht - Melle

18 daagse veldtocht gekoppeld aan TPG

Neergestorte B17 te Kwatrecht 19-09-1944

De bevrijding WO II van de regio rond TPG

Toestand Belgisch leger ten tijde van mei 1940

Gesneuveldenlijsten:

Contact en onbeantwoorde vragen

Media-aandacht

Copyright

Links

Geschiedenis van de crash van deze B17 te Kwatrecht

In de namiddag van 19 september 1944 maakte een Boeiing B17 bommenwerper, bij kenners beter gekend als een "Vliegend Fort", een crashlanding kortbij de bunker Av13 op Vantegem - Kwatrecht.

Foto van een identieke B-17G zoals in september 1944 te Kwatrecht een noodlanding diende te maken. Het nummer op de staat verschilt maar 10 met het nummer op de staart van het in Kwatrecht gecrashte vliegtuig. (Foto: Replica)

De details over deze vlucht durven nogal wat verschillen. Sommigen situeren het opstijgen van het toestel rond 5u30, anderen rond 8u45. Het tweede lijkt mij logischer aangezien de vlucht anders toch wel heel lang zou geduurd hebben. Ook is er discussie of het vliegtuig nu uiteindelijk met 10 of 9 personen is opgestegen. Gezien er echter een aantal getuigenissen zijn van originele bemaninningsleden en deze nooit melding maken over een ontbrekend bemanningslid, zal het verhaal van de 9 bemanningsleden allicht ook wel niet kloppen. Laten we het daarom maar bij onderstaande versie houden.

De 10 koppige bemanning van de B-17G steeg op om 8u45 bij Sudbury Ipswich (Groot Brittannië) voor een bombardementsvlucht op Munster (Duitsland). De bommenwerper maakte deel uit van een groep van 51 bommenwerpers met dezelfde bestemming. Omdat de lucht nogal toezat was het zeker geen optimaal weer voor een bombardementsvlucht en daarom werd kort na het opstijgen beslist het vervangdoelwit te kiezen, namelijk de spoorweginfrastructuur nabij Koblenz. Om 14u14 loste de bommenwerper 6 bommen van elk 1000 pond (elk 454 kg) op het voorziene doelwit.

In de nabijheid van Keulen was er echter nog heel wat nog accuraat werkende Duitse luchtafweer (FLAK = Flieger Abwehr Kanonen) in stelling en het vliegtuig werd al snel meermaals geraakt. Zo werden de 1e en 2e motor geraakt en bedekte een olielaag al vlug de ene vleugel. Ook werd het bommenruim meermaals getroffen waardoor elektrische bedradingen werden beschadigd. Er ontstonden problemen in de turbo's van de motoren en de druk van motor 3 zakte zienderogen. Motor nr 2 kon nog eens heropgestart worden maar viel snel nadien opnieuw uit. De bommenwerper zond al snel een "May Day" bericht uit en vroeg om bescherming van geallieerde jachtvliegtuigen om veilig zijn thuishaven te kunnen bereiken. Dit bleek echter te vergeefs want die hulp was er gewoon weg niet. Om het vliegtuig lichter te maken begon men aan boord massaal alles wat als overbodig kon beschouwd worden uit het vliegtuig te gooien. Zo gooiden ze van alle mitrailleurs de overtollige munitie overboord zodat elke mitrailleur nog 100 schoten beschikbaar hield. Ook de dubbele machinegeweren werden ontdubbeld en telkens werd 1 exemplaar via het zijluik naar buiten gegooid.

Op dat moment begaf echter ook de 3e sputterende motor en was het vliegtuig op nog 1 motor niet meer in de lucht te houden. Het was zo goed als onbestuurdbaar en daalde met een snelheid van 1000 feet (300 meter) per minuut. In de buurt van Aalst besluit de piloot een noodlanding te maken omdat het toestel teveel hoogte verliest en onmogelijk nog Groot Brittannië zou weten te bereiken. Ondertussen was ook het gebruik van parachutes uitgesloten omdat het vliegtuig daarvoor reeds te laag vloog. Toen het uit de wolken kwam zat het in de buurt van Wetteren en de piloot zag voor zich de velden tussen Kwatrecht kerk en de spoorlijn Oostende-Brussel. In het vliegtuig zocht iedereen een zo veilig mogelijke locatie om de klap die ging volgen er levend proberen van af te brengen. De piloot vloog rakelings over de kerktoren van Kwatrecht en wist het vliegtuig een crashlanding te laten maken in de wijdse velden vlakbij de verlaten en waarschijnlijk reeds grotendeels ontmantelde bunker Av13. Met een oorverdovend lawaai, massa's stof, opvliegende grond en aardappelen kwam het vliegtuig uiteindelijk tot stilstand op enkele tientallen meters van de diepte van het spoorwegtalud. Gelukkig werd dit diepe talud hen uiteindelijk niet fataal. Door de klap was aan boord een kleine brand uitgebroken maar deze kon vrij snel met de aanwezige brandblussers worden gedoofd. Kort nadien verlieten de 9 bemanningsleden via een achterdeur het vliegtuig. Bij de landing waren enkel de piloot Luitenant Shaw en de buikkoepelschutter Staf Sergeant Fred Kraft licht gewond geraakt. De inzittenden wisten op dat moment totaal niet of ze zich nog op bezet of reeds bevrijd grondgebied bevonden. Ze begonnen hals over kop alle boordpapieren te verbranden. Gelukkig voor hen was Wetteren enkele dagen voordien door de Canadezen bevrijd (6 september 1944).

De eerste persoon die de inzittenden ter hulp kwamen was de boer die het aardappelveld onderhield waarin ze geland waren. Als tweede doken enkele nonnetjes op. Gelukkig konden deze de inzittenden dan ook gerustgestellen door hen mee te delen dat ze zich reeds op bevrijd gebied bevonden.

Al vrij snel dook er ook een Plymouth op van het plaatselijke verzet. Deze brachten de bemanning tot bij de burgemeester van Wetteren waar ze eten alsook een bed voor de nacht kregen aangeboden. De dag nadien werd de bemanning doorgevoerd via Gent naar Brussel waar ze nog een week verbleven. De week nadien werden ze met een DC3 naar hun vertrekpunt Sudbury-Ipswich overgevlogen.

Het neergestorte vliegtuig werd in de beginperiode bewaakt maar eenmaal de motoren en de resterende bewapening waren ontmanteld, bleef het nog jaren in het veld liggen. De resten van het wrak vielen ten prooi aan de vele bezoekers en souvenirjagers. Het vliegtuig werd letterlijk volledig geplunderd.

Hieronder alvast 2 foto's van de originele bemanning van het vliegtuig. De eerste foto is afkomstig uit het boek "40 - 45 Boven Schelde, Dender en Durme - Cynrik De Decker - Jean Louis Roba" en toont de bemanning nog tijdens hun opleiding in de woestijn in Arizona (VS). Op deze foto staat de volledige tienkoppige bemanning.Op de foto zijn alle personen genummerd. Dit zijn alvast de personen die horen bij elk van deze nummertjes:

1. Luitenant James Shaw - Piloot - 2. Luitenant Bassing - co-piloot - 3. Luitenant James Martin - Bommenrichter - 4. Luitenant Edward Hoffner - Navigator - 5. Philip Machneck - Radiotelegrafist en zijschutter- 6. George Ross - Boordmechanieker - 7. Orrin Barczak - Buikoepelschutter - 8. Fred Kraft - Flankschutter - 9. Leo O'Brien - Staartschutter - 10. Wilbur Chapman - Neusschutter.

Deze tweede foto van de bemanning werd gertrokken vrij kort na de crash te Kwatrecht. Op de foto staan ook maar 8 van de 10 originele bemanningsleden.

bovenaan (van links naar rechts): Wilbur Chapman - Fred Kraft - Leo O'Brien - Phillip Machneck of Machek

onderaan (van links naar rechts): Edward Hoffner - James Shaw - James Martin - George Ross

Op de foto ontbreken de co-piloot Charles Bassing en de buikkoepelschutter Orrin Barczak.

Deze foto behoort tot de privé-collectie van de toenmalige piloot James Shaw.

 

 

Technische fiche van een B-17G-Vliegend Fort.

(fiche afkomstig uit "De Tweede Wereldoorlog, Oorlog in de Lucht, een uitgave van Lekturama, blz. 36)

Het vliegtuig had de naam "FLAK PLOW" aangemeten gekregen. De B17 die te Kwatrecht neerstortte was van het type B-17G. Dit hield in dat dit een onbeschilderd vliegtuig was in aluminium uitvoering. Op het staartstuk stond een witte W op een zwart vierkant. Daaronder stond het nummer 337959. Het vliegtuig maakte deel uit van the 8th U.S.A. Airforce, meer specifiek het 486th B.G. (Bomber Group) van het 834 Squadron. Als herkenningstekens stonden op de romp ook nog de identificatietekens 2S-K. Het neergehaalde toestel was het eerste verlies van het 834e Squadron.

Het vliegtuig maakte deel uit van in totaal 896 B17 bommenwerpers die in totaal 25 doelen boven Duitsland viseerden met de bedoeling Duitsland definitief op de knieën te krijgen als onderdeel van de operatie Market Garden. Van deze 896 vliegtuigen zouder er uiteindelijk 679 toestellen terugkeren van hun opdracht. Het neergestorte vliegtuig maakte deel uit van een groep van 51 bommenwerpers die als doelwit de spoorweginfrastructuur van Koblenz kregen toegewezen. In totaal zou daar 144 ton bommen worden gelost.

Van dit toestel bestaan vrij veel foto's. Het toestel is namelijk na neer te storten, nog verschillende jaren in het veld blijven liggen. Het is praktisch volledig gedemonteerd en uit elkaar gehaald door bevolking die wel altijd iets van het toestel konden gebruiken. Er werd gepoogd de foto's ongeveer volgens ouderdom (en verdere aftakeling van het toestel) te rangschikken.

Onderstaande foto's dateren van vrij kort na het neerstorten van het vliegtuig. U kunt duidelijk zien dat het vliegtuig nog vrij volledig en amper ontmanteld is. Volgens mij ziet u zelfs op de vleugel nog personen die deel uitmaakten van het plaatselijke verzet. Pastoor Engels (toenmalig priester van de Sint Barbaraschool, huidige Scheppers instituut), was een van de eerste mensen om met de bemanning na de crash te spreken en hen gerust te stellen over het reeds bevrijd zijn van Wetteren. (Beide foto's: Collectie EH Ascoop, Zottegem).

Ook op onderstaande foto's is het vliegtuig nog niet ontmanteld maar de eerste drukte van het volk blijkt alvast verdwenen. In elk geval was het nog niet ontdaan van motoren en aanwezige bewapening. (3 bovenste foto's: Boek Melle-Wetteren 1914-1918 1940-1944: Georges Van Oostende - Onderste 2 foto's: Replica). Er hing zelfs lange tijd, mogelijks nu nog, een foto van dit neergestorte vliegtuig in het legermuseum te Brussel.

De foto's hieronder tonen dan effectief het ontmantelen van de belangrijkste onderdelen van het vliegtuig, namelijk de nog aanwezige bewapening (.50 mitrailleurs) en de motoren. (Foto's: Boek "40 - 45 Boven Schelde, Dender en Durme - Cynrik De Decker - Jean Louis Roba)

Op de foto's hieronder dan het verdere aftakelingsproces. Naar gelang het toestel langer bleef liggen in het veld, werd het steeds meer ontmanteld, gedemonteerd en weggeplunderd. (Alle foto's: Replica)
Zelf heb ik toch die oude foto's van dit vliegtuig al vervloekt. Ze dateren allen van 1944 tot ik vermoed ten laatste ergens 1947. Mocht er nu toch eens één foto genomen zijn van de andere zijde van het vliegtuig, zou de bunker Av13 daar ook moeten opstaan, allicht nog met heel wat meer van zijn originele camouflage dan wat er nu nog van te zien is. Alleen zijn alle foto's dus wel degelijk altijd van telkens dezelfde zijde genomen zonder ooit maar een glimp van de respectievelijke bunker Av13 te tonen.

Merkwaardige en zeer leuke anekdote horende bij deze gecrashte B17.

Bij een bunkerwandeling te Kwatrecht-Melle waarbij deze locatie ook wordt aangedaan in 2014 kreeg ik van aanwezige wandelaars de melding dat zij nog in bezit waren van iets dat mij misschien wel zou boeien. Zij bleken namelijk nog een boek, meer specifieke een Atlas te beschikken die uit de rugleuning kwam van één van de stoelen uit de cockpit van deze bommenwerper.

Als bewijs hiervan kun je op de 1e bladzijde namelijk nog de naam met balpen geschreven zien staan van de persoon die het boek ooit uit het vliegtuig recupereerde samen met de datum waarop dit gebeurde. Dit is wel degelijk 19 september 1944.

Het betreft een Duitse Schoolatlas "Sydow Wagners Methodischer Schul-Altlas - Justus Perthes" uit 1943.

Het boek op zich is nu niet echt een uniek verzamelobject en kan vrij eenvoudig op websites als Ebay te koop aangeboden, teruggevonden worden. Wel blijft het toch wel meer dan verbazend dat een Amerikaanse bommenwerper op het einde van WO II, rondvliegt met een Duitse schoolatlas uit 1943.

Oud bemanningsleden of directe nabestaanden bezoeken de locatie waar het vliegtuig ooit neerstortte op Vantegem - Kwatrecht:

Al meermaals mocht Wetteren berichten ontvangen over oud bemanningsleden of directe nabestaanden van deze laatsten die de locatie waar het vliegtuig ooit neerstortte wensten te bezoeken. Hieronder vindt u chronologisch een aantal artikels terug van dergelijke bezoekjes doorheen de laatste jaren.

Brit spit geschiedenis gecrashte bommenwerper uit (13-08-2005)

Artikel uit Weekend van 13-14-15/08/2005 (Tekst en foto's: "De Poorter")

Dit betrof de zoektocht van een Brits advocaat John Leathley uit Ipswich waar de respectievelijke bommenwerper ooit opsteeg. Deze man in de geschiedenis van deze bommenwerpers geïnteresseerd was eerder in contact gekomen met Georges Ross, ooit de boordmechanieker van dit gecrashte vliegtuig.

Bezoek aan de locatie waar de B17 ooit neerstortte door James Martin, de bommenrichter van dit vliegtuig toen het crashte. (11/06/2007)

Artikel uit Passe Partout - Wetteren (juni 2007)

Foto links: de officiële deligatie die ooit de toenmalige luchtmachtkolonel James Martin te Wetteren ontving in 2007. Op de achtergrond de bunker Av13. Van links naar rechts: Mevr Erna Braeckman (toenmalig schepenen erfgoed Wetteren) en haar echtgenoot Mr De Lathouwer, Mr en Mevr Martin (originele inzittende van het neergestorte vliegtuig), Mr Van Den Berghe (ex brandweercommandant te Wetteren en organisator van het bezoek), een officiële ontvangstdeligatie van de Brandweer te Wetteren - .Foto Rechts: gewezen Amerikaans Luchtmachtkolonel James Martin, in 1944 Bommenrichter van dit vliegtuig, toen nog woonachtig in South Carolina (VS). Toen hij de crashlanding maakte te Kwatrecht was hij nog geen 18 jaar oud.

Bezoek aan de locatie waar de B17 ooit neerstortte door Kevin O'Brien, zoon van Leo O'Brien, toenmalige staartschutter van het toen gecrashte vliegtuig. (2009)

Artikel uit Wetthra 2009 - (bron: DRVE)

Wel bevat de tekst een zeer onlogisch gegeven, namelijk dit van de rakelingse vlucht langs de kerk van Wetteren. Dit zal zo goed als zeker de kerk van Kwatrecht moeten zijn geweest.

Bezoek aan de locatie waar de B17 ooit neerstortte door zoon en weduwe ondertussen overleden Leo O'Brien, toenmalige staartschutter van het toen gecrashte vliegtuig. (2013)

Artikel uit Wetthra 21-8-2013 - (bron: DIVE)

In dit artikeltje heeft de twijfel of 9 of 10 inzittenden toch ook opnieuw opgespeeld. Het blijft twijfelachtig mocht het al waar zijn wie er dan uiteindelijk niet zou bijgeweest zijn van de 10 gekende bemanningsleden.. De fout van de kerk van Wetteren in plaats van deze van Kwatrecht hield eveneens stand.

Voor dit artikel gebruikte externe bronnen:

  • Boek "Melle-Wetteren 1914-1918 1940-1944: Georges Van Oostende"
  • Boek "Wetteren Fotoarchief 1860 -1962 - R. Uyttendaele - J. Clinckspoor - D. De Mol"
  • Boek "40 - 45 Boven Schelde, Dender en Durme - Cynrik De Decker - Jean Louis Roba"
  • Verschillende krantenartikels (zie hierboven voor de bronnen)
  • www.militair.net/forum
  • www.militaria.forum-xl.com (link werkt niet meer)
  • www.warforum.userboard.org (link werkt niet meer)